Σε έντεκα συστάσεις για το κρατικό μισθολόγιο της Κύπρου που είναι ιδιαίτερα υψηλό, καταγράφει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε έκθεσή του που εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος του Υπουργείου Οικονομικών. Η έκθεση τεχνικής βοήθειας δεν είναι δεσμευτική και η συνταγή που εισηγείται είναι δύσκολη. Ωστόσο, ορισμένες από τις συστάσεις, όπως οι αλλαγές στις κλίμακες, αποτελούν μέρος της εργασίας που ήδη τρέχει το ΥΠΟΙΚ.
Στις βραχυπρόθεσμες συστάσεις του ΔΝΤ περιλαμβάνεται η αποσύνδεση των συνδυασμένων μισθολογικών κλιμάκων και η υπαγωγή των προαγωγών σε ανταγωνιστική διαδικασία με σταθερές ποσοστώσεις αντί να χορηγούνται αυτόματα, κάτι που θα μπορούσε επίσης να βελτιώσει τα κίνητρα για μέλη της δημόσιας υπηρεσίας με υψηλές επιδόσεις.
Το ΔΝΤ αναφέρεται επίσης στο ενδεχόμενο να ανοίξουν περισσότερες θέσεις σε πολίτες άλλων χωρών και να ανατεθούν ορισμένες λειτουργίες σε ιδιωτικές εταιρείες.
Πρόσθετα, στις συστάσεις του ΔΝΤ σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, περιλαμβάνεται ο ενστερνισμός νοοτροπίας κινητικότητας για το προσωπικό, τα ανοίγματα στο διαδίκτυο, η βοήθεια στους εργαζόμενους και διευθυντές να αναγνωρίσουν μεταβιβάσιμες δεξιότητες και η συμπερίληψη της κινητικότητας στα κριτήρια για τις προαγωγές.
Στα βραχυπρόθεσμα μέτρα περιλαμβάνεται επίσης η ανάπτυξη ενός πλαισίου για κοινωνικό διάλογο με ανεξάρτητους διαμεσολαβητές, παρόμοιο με τη συμβουλευτική, συμβιβαστική και διαιτητική υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου.
Μακροπρόθεσμες συστάσεις
Οι μακροπρόθεσμες συστάσεις περιλαμβάνουν τη διεξαγωγή εις βάθος ανάλυσης των απολαβών στον τομέα της υγείας με προβλέψεις και συμμετοχή των ενδιαφερομένων για να διασφαλιστεί η επιτυχία της μεταρρύθμισης του τομέα, η βελτιστοποίηση του συστήματος απολαβών όταν τα συνολικά επίπεδα αμοιβών ευθυγραμμιστούν περισσότερο με τον ιδιωτικό τομέα και η πραγματοποίηση εις βάθος ανασκόπησης για να αξιολογηθεί πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η ψηφιοποίηση για τον εκσυγχρονισμό των κυβερνητικών διαδικασιών.
Στις συστάσεις σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, περιλαμβάνεται και η επανεξέταση και τροποποίηση του πλαισίου για τους συμβασιούχους υπαλλήλους για να αντιμετωπιστούν οι ακαμψίες που δημιουργούνται και να επιτραπεί μεγαλύτερη ευελιξία για την κάλυψη των αναγκών προσωπικού, αλλά και ο έλεγχος των κανόνων και των κανονισμών που εμποδίζουν την αναδιάταξη του προσωπικού.
Ακόμη, το ΔΝΤ εισηγείται την αξιολόγηση των εργασιακών σχέσεων με διεθνείς συγκρίσεις, για να κατανοηθούν καλύτερα οι αλληλεπιδράσεις και επιλογές για την επίτευξη εποικοδομητικής συναίνεσης αλλά και η αξιολόγηση των πιθανών μη χρηματοδοτούμενων υποχρεώσεων που σχετίζονται με τις παροχές που παρέχονται στο πλαίσιο του Γενικού Προγράμματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του πλέον κλειστού Συνταξιοδοτικού Σχεδίου Δημοσίων Υπαλλήλων.
Η ψαλίδα με τον ιδιωτικό τομέα
Όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση, οι μισθοί στον δημόσιο τομέα της Κύπρου είναι κατά 27% υψηλότεροι σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα. Ανάμεσα στις συστάσεις για τη συγκράτησή τους είναι η μείωση των υπερωριών και η κατάργηση του 13ου μισθού.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για τις απολαβές των εργαζομένων αυξάνονται τα τελευταία χρόνια με τη σταδιακή κατάργηση των μέτρων περιορισμού που εφαρμόστηκαν στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης του ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους.
Ωστόσο, υποδεικνύεται, η δομή των αποζημιώσεων χρονολογείται από το 1980, με αναθεωρήσεις το 1996 και το 2002 και οι αρχές ανησυχούν ότι οι δαπάνες για μισθούς παραγκωνίζουν άλλες δαπάνες.
Τονίζεται ότι το κυβερνητικό εργατικό δυναμικό της Κύπρου είναι μέτριο σε μέγεθος, αλλά η μέση αμοιβή είναι υψηλή.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που παραθέτει το ΔΝΤ, το 2023, οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για τις αποδοχές των εργαζομένων ήταν 12% του ΑΕΠ. Αυτό είναι υψηλό σε σύγκριση με τις χώρες του ΟΟΣΑ και άλλες προηγμένες οικονομίες και χώρες της ΕΕ.
Ωστόσο, επισημαίνεται, ο αριθμός των υπαλλήλων της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας είναι χαμηλότερος από τους μέσους όρους σύγκρισης. Συνολικά, αυτό σημαίνει ότι η μέση αποζημίωση στην κυπριακή κυβέρνηση είναι υψηλή.
Η ΑΤΑ
Όπως αναφέραμε οι εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα στην Κύπρο κερδίζουν 27% περισσότερο, κατά μέσο όρο, από τους συναδέλφους τους στον ιδιωτικό τομέα, λαμβάνοντας υπόψη την εκπαίδευση και άλλα ατομικά χαρακτηριστικά.
Οι αποδοχές στον δημόσιο τομέα είναι ακόμη υψηλότερες για τους εργαζόμενους με πανεπιστημιακό πτυχίο και για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους. Αυτό προκύπτει από τη δομή του μισθολογικού συστήματος, το οποίο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στο μορφωτικό επίπεδο και τη διάρκεια της θητείας. Κάθε χρόνο χορηγούνται κλιμακωτές αυξήσεις, οι οποίες είναι συχνότερες από ό,τι σε πολλές χώρες, και είναι συγκριτικά πολύ μεγάλες.
Το Ταμείο σχολιάζει ότι οι αποδοχές συνδέονται αυτόματα με τον πληθωρισμό (ΑΤΑ), κάτι που σπάνια γίνεται αλλού και τα επίπεδα αποδοχών είναι υψηλότερα από όσα χρειάζονται για να είναι ανταγωνιστική η δημόσια απασχόληση.
Προτεραιότητα η μείωση αποδοχών
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, προκειμένου να δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος, προτεραιότητα είναι ο περιορισμός της αύξησης του επιπέδου των αποδοχών στο Δημόσιο.
Υποδεικνύεται ότι αν και το μέγεθος του εργατικού δυναμικού είναι συγκριτικά μέτριο, οι Αρχές θα μπορούσαν σταδιακά να το μειώσουν ελαφρώς για να δημιουργήσουν μέτριο δημοσιονομικό χώρο για άλλες δαπάνες. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα με τον εντοπισμό μη κρίσιμων θέσεων και την κατάργησή τους μόλις μείνουν κενές.
Ωστόσο, τονίζεται, η επιβράδυνση της αύξησης των αμοιβών προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα με την αναστολή της ΑΤΑ για τους κρατικούς υπαλλήλους ή τη μείωση του συντελεστή τιμαριθμικής αναπροσαρμογής τους σε λιγότερο από τα δύο τρίτα του πληθωρισμού και την αύξηση του χρόνου που απαιτείται για τους εργαζόμενους να μετακινηθούν.
Οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ εκτιμούν ότι οι πολιτικές ΑΤΑ είναι οι πλέον κατάλληλες για τη διαχείριση των μέσων επιπέδων αποδοχών, ενώ οι κλιμακωτές αυξήσεις είναι οι πλέον κατάλληλες για την επιβράδυνση των απότομων αυξήσεων των αμοιβών που χορηγούνται ανάλογα με τη διάρκεια της θητείας.
«Για να δημιουργηθεί νωρίτερα δημοσιονομικός χώρος, οι Αρχές θα μπορούσαν να εξετάσουν, ως έσχατη λύση, τη μείωση των υπερωριών ή την κατάργηση της πληρωμής του 13ου μισθού. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα θα ήταν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενα», τονίζεται.
