Τις παρατηρήσεις της για το νομοσχέδιο που αφορά τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων, απέστειλε στη βουλή η Υπηρεσία Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Κοινοβουλίου.
Σκοπός του προτεινόμενου νομοσχεδίου είναι η εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/4521 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαρτίου 2019, για τη θέσπιση πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ένωση.
Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση της εκτελεστικής εξουσίας, το προτεινόμενο νομοσχέδιο αντικαθιστά το νομοσχέδιο που υποβλήθηκε στη Βουλή τον Μάρτιο του 2024, το οποίο τροποποιήθηκε κατόπιν διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη, σύμφωνα με το αίτημα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών και Προϋπολογισμού.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, το νομοσχέδιο προνοεί για τις συνθήκες υπό τις οποίες δημιουργείται υποχρέωση κοινοποίησης της σκοπούμενης άμεσης ξένης επένδυσης και εξασφάλισης έγκρισης, τα κριτήρια και παράγοντες που μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης, τη διαδικασία ελέγχου άμεσης ξένης επένδυσης, το είδος των πληροφοριών που απαιτούνται κατά τον έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης και τις εκτελεστικές αρμοδιότητες της αρμόδιας αρχής.
Ευρωπαϊκό κεκτημένο
Σημειώνεται ότι ο Κανονισμός (ΕΕ) 2019/452, ο οποίος εφαρμόζεται από τις 11 Οκτωβρίου 2020, θέτει σε ενωσιακό επίπεδο το πλαίσιο για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ένωση.
Σκοπός του είναι η προστασία της ασφάλειας και της δημόσιας τάξης και η δημιουργία μηχανισμού συνεργασίας τόσο μεταξύ των κρατών μελών όσο και μεταξύ των κρατών μελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφορικά με επενδύσεις που ενδέχεται να επηρεάσουν ζητήματα ασφάλειας ή δημόσιας τάξης.
Παράλληλα, ο Κανονισμός δεν αναιρεί τις εθνικές αρμοδιότητες, με γνώμονα ότι κάθε κράτος μέλος διατηρεί το δικαίωμα να προστατεύει τα ζωτικά του συμφέροντα ασφάλειας και να αποφασίζει εάν θα ελέγξει ή όχι μία συγκεκριμένη επένδυση.
Ο Κανονισμός δεν επιβάλλει τη δημιουργία μηχανισμού ελέγχου, όμως, εφόσον ένα κράτος μέλος επιλέξει να θεσπίσει τέτοιο μηχανισμό, αυτός οφείλει να συμμορφώνεται με τους ελάχιστους κανόνες που τίθενται στο ενωσιακό πλαίσιο.
Τρεις παρατηρήσεις
Σημειώνεται ότι ο Κανονισμός είναι δεσμευτικός και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, δεν γίνεται μεταφορά διατάξεων του στο εθνικό δίκαιο με εθνική νομοθεσία (σε αντίθεση με τις Οδηγίες), παρά μόνο διατάξεις για τη διασφάλιση της εφαρμογής του.
Με την επιφύλαξη των παρατηρήσεων που ακολουθούν, έπειτα από παράλληλη εξέταση του υπό εξέταση νομοσχεδίου με τον Κανονισμό, διαπιστώνεται ότι θεσπίζονται οι αναγκαίες διοικητικές διατάξεις για την εφαρμογή των προνοιών του εν λόγω Κανονισμού.
Σύμφωνα με το Άρθρο 3 εδάφια (2) - (6) του Κανονισμού, το εθνικό πλαίσιο ελέγχου άμεσων ξένων επενδύσεων πρέπει να στηρίζεται στις ακόλουθες θεμελιώδεις αρχές: να διασφαλίζει διαφάνεια και μη εισαγωγή διακρίσεων, να προβλέπει προθεσμίες, να κατοχυρώνει την προστασία εμπιστευτικών πληροφοριών, και να παρέχει στους ξένους επενδυτές και στις οικείες επιχειρήσεις τη δυνατότητα προσφυγής κατά των αποφάσεων ελέγχου των εθνικών αρχών.
Παρατήρηση 1
Το άρθρο 4 του Κανονισμού προβλέπει ενδεικτικό κατάλογο παραγόντων που μπορούν να συνεκτιμώνται από τα κράτη μέλη ή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να αξιολογηθεί κατά πόσο μια άμεση ξένη επένδυση ενδέχεται να επηρεάσει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη.
Στην παράγραφο Α του Παραρτήματος του νομοσχεδίου, δεν περιλαμβάνεται η φράση «μεταξύ άλλων», με αποτέλεσμα να μην καθίσταται σαφές ότι ο κατάλογος είναι ενδεικτικός και όχι εξαντλητικός, όπως είναι η πρόθεση του Κανονισμού. Ως εκ τούτου, προτείνεται η εισαγωγή της φράσης «μεταξύ άλλων», ώστε να διασφαλίζεται η συμβατότητα με τον Κανονισμό.
Παρατήρηση 2
Στην παράγραφο Α υποπαραγράφους (α) και (β) του Παραρτήματος του νομοσχεδίου, όπου καθορίζονται οι παράγοντες που συνεκτιμώνται από την αρμόδια αρχή κατά την αξιολόγηση των άμεσων ξένων επενδύσεων, δεν περιλαμβάνεται ρητή αναφορά στον τομέα του αεροδιαστήματος.
Ειδικότερα, στο Άρθρο 4 εδάφια (1) (α) και (β) του Κανονισμού γίνεται αναφορά τόσο στις υποδομές ζωτικής σημασίας, περιλαμβανομένων των υποδομών «του αεροδιαστήματος», όσο και στις τεχνολογίες κρίσιμης σημασίας και διπλής χρήσης, περιλαμβανομένων των τεχνολογιών στον τομέα «του αεροδιαστήματος». Για σκοπούς πλήρους εναρμόνισης με τον Κανονισμό, προτείνεται όπως στο Παράρτημα του νομοσχεδίου να προστεθούν οι αναφορές στις υποδομές και τεχνολογίες του αεροδιαστήματος.
Παρατήρηση 3
Στο άρθρο 18 του νομοσχεδίου αναφέρεται ότι οι αποφάσεις της αρμόδιας αρχής «δύναται να συνιστούν διοικητικές πράξεις».
Η διατύπωση αυτή, όμως τονίζεται, δεν εναρμονίζεται πλήρως με το άρθρο 3 εδάφιο (5) του Κανονισμού, το οποίο απαιτεί ρητά την εξασφάλιση δικαιώματος προσφυγής. Η φράση «δύναται να» αφήνει περιθώριο ασάφειας ως προς την υποχρεωτικότητα διασφάλισης της δικαστικής προστασίας. Συνεπώς, προτείνεται διατύπωση ρητής αναφοράς ότι οι αποφάσεις συνιστούν διοικητικές πράξεις, ώστε να διασφαλίζεται η πλήρης συμβατότητα με το ενωσιακό δίκαιο.
Χρονοδιάγραμμα
Σύμφωνα με το άρθρο 17 του Κανονισμού, αυτός εφαρμόζεται από τις 11 Οκτωβρίου 2020, είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος. Εντούτοις, δεν επιβάλλεται στα κράτη μέλη η υποχρέωση θέσπισης μηχανισμού ελέγχου άμεσων ξένων επενδύσεων.
Όπως ήδη έχει αναφερθεί, σε περίπτωση, κατά την οποία το κράτος μέλος αποφασίσει να θεσπίσει τέτοιο μηχανισμό, αυτός πρέπει να είναι πλήρως εναρμονισμένος με τις αρχές και τους κανόνες που προβλέπονται στον Κανονισμό.
Σημειώνεται ότι το υπό εξέταση νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 10 Ιουλίου 2025.
