Τη στήριξή τους σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας, τόσο σε αυτά που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη όσο και σε μελλοντικά, στο πλαίσιο του Διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης, επιβεβαιώνουν οι ΗΠΑ, Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ στην κοινή δήλωση που εξέδωσαν οι υπουργοί Ενέργειας των τεσσάρων χωρών και οι συμπρόεδροι του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών, μετά τη συνάντησή τους στο πλαίσιο της 6ης Συνόδου για τη Διατλαντική Συνεργασία για την Ενέργεια (P-Tec) που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το διήμερο 6 και 7 Νοεμβρίου.
Η Σύνοδος αποτέλεσε πλατφόρμα για να εξαργυρώσει η Ελλάδα τις συστηματικές επενδύσεις των τελευταίων σε υποδομές φυσικού αερίου και προβάλλει ως πύλη για την υποδοχή και προώθηση αμερικανικού LNG στις ευρωπαϊκές αγορές.
Η Κύπρος μπαίνει στο κάδρο μέσω των διασυνδέσεων, που περιλαμβάνουν το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου και τη συνεργασία με το Ισραήλ για το φυσικό αέριο. Στον ορίζοντα, πάντως, δεν υπάρχει η προοπτική αναβίωσης του East Med και το έργο φυσικού αερίου που ενδιαφέρει το Ισραήλ είναι το σχέδιο που υπέβαλε πρόσφατα η Energean για την προμήθεια αερίου στην Κύπρο με αγωγό από τα κοιτάσματα που εκμεταλλεύεται το Ισραήλ. Αντί του East Med, οι διασυνδέσεις εστιάζουν στην Ελλάδα ως πύλη αμερικανικού LNG και στην Κύπρο ως κόμβο σύνδεσης με τα ισραηλινά κοιτάσματα.
Στην κοινή δήλωση οι τέσσερις κυβερνήσεις μιλούν για κοινή δέσμευση για την «προώθηση της ενεργειακής ασφάλειας και συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας του Κέντρου Ενέργειας Ανατολικής Μεσογείου, ως βασικού παράγοντα για τη στρατηγική σταθερότητα και ανθεκτικότητα της περιοχής».
Ο GSI
Χωρίς να υπάρχει ρητή αναφορά στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector, μια παράγραφος της κοινής δήλωσης συνδέεται με το έργο η οποία μπορεί να ερμηνευτεί και ως έμεση στήριξη των ΗΠΑ.
«Οι υπουργοί επαναβεβαίωσαν και τη στήριξή τους σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας, τόσο σε αυτά που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη όσο και σε μελλοντικά, στο πλαίσιο του Διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC)· στην ανάπτυξη της ενέργειας· και στη συνεργασία για την προστασία των ενεργειακών υποδομών», αναφέρεται στη δήλωση. Το Ισραήλ έχει εντάξει την ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο στο πλαίσιο του IMEC. Πάντως η κοινή δήλωση δεν λύνει το υπαρκτό πρόβλημα της παρεμπόδισης του έργου από την Τουρκία.
Πρόσθετα, οι τέσσερις κυβερνήσεις δεσμεύτηκαν να αξιοποιήσουν το σχήμα 3+1 για την υποστήριξη του στόχου διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών της περιοχής, μειώνοντας την εξάρτηση από κακόβουλους παράγοντες και ενισχύοντας τη συνδεσιμότητα μεταξύ ομοφρόνων περιφερειακών εταίρων. Καταδίκασαν τις ρωσικές προσπάθειες να παρακάμψουν τις κυρώσεις στο πετρέλαιο και να χρηματοδοτήσουν τη συνεχιζόμενη πολεμική επίθεση κατά της Ουκρανίας.
Οι υπουργοί επαναβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους για συνεργασία σε έργα ενεργειακών υποδομών Ευρώπης-Ισραήλ. Αυτή η αναφορά οδήγησε σε ερμηνείες για επανάκαμψη του East Med, ερμηνεία που δεν ισχύει.
Οι υπουργοί των τεσσάρων χωρών ανανέωσαν το ραντεβού για το δεύτερο τρίμηνο του 2026, στην Ουάσινγκτον, «για να προωθήσουν περαιτέρω τη συνεργασία στον τομέα της ενέργειας μεταξύ των χωρών τους στο πλαίσιο του Ανατολικομεσογειακού Διαλόγου Ενέργειας 3+1». Ο προγραμματισμός για νέα συνάντηση δείχνει ότι υπάρχει βούληση το σχήμα να μην μείνει στα χαρτιά.
