Ιδιαίτερα ανήσυχος για το μέλλον της Κύπρου και του Κυπριακού, μετά και τις εκθέσεις του ΓΓ των ΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος μοίρασε ευθύνες στις δύο πλευρές για τη στρατιωτικοποίηση της νεκρής ζώνης, αλλά και για την έλλειψη προόδου στο Κυπριακό, χρησιμοποιώντας μάλιστα σκληρή γλώσσα, εμφανίστηκε ο τέως υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης, σε αποκλειστική του συνέντευξη στον «Πολίτη». Κωδικοποιώντας τις ανησυχίες του, τις οποίες, όπως είπε, θέλει να μοιραστεί με τον κόσμο, ο τέως υπουργός Εξωτερικών έβαλε στην εξίσωση τον κίνδυνο αποχώρησης της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ των ΗΕ, την πιθανότητα αποχώρησης της ΟΥΝΦΙΚΥΠ από την Κύπρο, αλλά και τις καταγγελίες εναντίον των δύο πλευρών για τη στρατιωτικοποίηση της νεκρής ζώνης, λέγοντας ότι ο μεγάλος του φόβος είναι πως η Τουρκία διεκδικεί το μισό έδαφος της νεκρής ζώνης, και «με μια τέτοια έκθεση δίνεται η ευκαιρία στην τουρκική πλευρά να προχωρήσει προς μια τέτοια κατεύθυνση».
Ο Ιωάννης Κασουλίδης προκρίνει, παράλληλα, την έναρξη στρατιωτικού διαλόγου μεταξύ κυπριακού και τουρκικού κατοχικού στρατού, μέσω δύο ανώτερων αξιωματικών των δύο στρατών για να μην τεθεί ζήτημα αναγνώρισης, προκειμένου να υπάρχει συνεννόηση και να αποφεύγονται οι εντάσεις. «Σπουδαίο μέτρο» χαρακτήρισε και την επιχειρούμενη εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μια μεγάλη έκταση της νεκρής ζώνης, που θα προμηθεύει με ηλεκτρισμό και τις ελεύθερες και τις κατεχόμενες περιοχές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εξέφρασε τη θέση ότι θα ήθελε να δει αν είναι εφικτή η υλοποίηση της πρότασης του ΑΚΕΛ για τα ενεργειακά, ως κίνητρο για άρση του αδιεξόδου στο Κυπριακό, με εφαρμογή των όποιων αποφάσεων στη μετά τη λύση εποχή.
Την ίδια ώρα, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών διαμήνυσε ότι υπάρχουν τεκμηριωμένες θέσεις που λένε ότι δεν κάναμε τίποτε από αυτά που μας ζητεί επανειλημμένα το Συμβούλιο Ασφαλείας να πράξουμε, ενώ άφησε αιχμές και για τις θέσεις που εκφράζουν κόμματα της συμπολίτευσης, τα οποία είτε απορρίπτουν το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης είτε βάζουν την ουρά του «σωστού περιεχομένου».
Κόλαφος οι εκθέσεις του ΓΓ και για τις δύο πλευρές στην Κύπρο. Ποια η δική σας ανάγνωση;
Ναι, αυτό με ανησυχεί διότι πρέπει να σκεφτούμε ποιον ωφελεί και ποιον βλάπτει αυτή η εξέλιξη. Η τουρκική πλευρά δεν έχει πρόβλημα. Αυτά που γράφει στις εκθέσεις του ο ΓΓ δεν πρόκειται να κάνουν τα μάγουλα της Τουρκίας να κοκκινίσουν. Εμείς όμως, που θέλουμε να προχωρήσει μια διαδικασία στο Κυπριακό μέσω των ΗΕ, είμαστε εκείνοι που θα ζημιωθούμε. Θέλω να εκφράσω τη μεγάλη μου ανησυχία για το ενδεχόμενο να μας εγκαταλείψει η προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ Μαρία Άνχελα Ολγκίν. Οι φήμες για ένα τέτοιο σενάριο είναι πολύ έντονες. Στις 10 του μήνα θα υποβάλει την έκθεσή της στον ΓΓ και από εκεί και πέρα δεν ξέρω κατά πόσο θα συνεχίσει ή θα παραμείνει, με την ελπίδα να οργανωθεί μια τριμερής ή πενταμερής συνάντηση στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο, που παρεμπιπτόντως, και σε μια τέτοια περίπτωση, αν οι θέσεις των πλευρών παραμείνουν οι ίδιες, δεν θα προκύψει κάτι. Σε περίπτωση αποχώρησης της κ. Ολγκίν, ακόμα και από τον Σεπτέμβρη και μετά, θα δημιουργηθεί ένα τεράστιο κενό. Αν η προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ εγκαταλείψει την προσπάθειά της, σημαίνει ότι το Κυπριακό δεν πρόκειται να έχει συνέχεια, κάτι που κρατά τη μια κοινότητα μακριά από την άλλη. Επιπλέον, σε περιόδους διαπραγματευτικού κενού, ο κατοχικός στρατός δημιουργεί νέα τετελεσμένα. Θυμάμαι όταν προέβλεπα το άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων, εκτίμηση που επαληθεύτηκε σε μια περίοδο κατά την οποία υπήρχε διαπραγματευτικό κενό και ήταν ένα πολύ σοβαρό νέο τετελεσμένο.
Τι θα έπρεπε να γίνει από άποψη ανάληψης πρωτοβουλιών για να προχωρήσει η κατάσταση προς την άρση του αδιεξόδου; Η Ολγκίν είπε ότι και η ε/κ πλευρά ξέρει τι πρέπει να κάνει για να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της άρσης του αδιεξόδου.
Τα λέει ο ΓΓ στην έκθεσή του. Λέει ότι οι δύο πλευρές θα έπρεπε να εργαστούν προς την ίδια κατεύθυνση για να αντιμετωπιστούν τα θέματα τα οποία υποδεικνύει στην έκθεσή του. Το γεγονός ότι καταγγέλλει, με έντονο τόνο, την εντεινόμενη στρατιωτικοποίηση της νεκρής ζώνης, σημαίνει ότι όταν η μια πλευρά προβαίνει σε μια κίνηση στρατιωτικής φύσεως, το ίδιο κάνει και η άλλη πλευρά για να ανταπαντήσει και να μην φανεί ότι βρίσκεται σε υποδεέστερη θέση. Αυτή όμως η πρακτική οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο. Ο μεγάλος μου φόβος είναι το γεγονός ότι η Τουρκία ζητά και διεκδικεί το μισό έδαφος της νεκρής ζώνης. Με μια τέτοια έκθεση δίνεται η ευκαιρία στην Τουρκία να προχωρήσει προς μια τέτοια κατεύθυνση, με το επιχείρημα ότι «αφού ο ΓΓ ανησυχεί για την εντεινόμενη στρατιωτικοποίηση, επομένως παίρνω μέτρα για να αντιμετωπίσω την εντεινόμενη στρατιωτικοποίηση».
Δεν αποκλείεται να επιχειρήσει να διεκδικήσει μέρος της νεκρής ζώνης και είναι έντονες οι πληροφορίες ότι αυτός είναι ο στόχος της, κάτι που εγκυμονεί κινδύνους. Τι θα πράξει η Εθνική Φρουρά δεν γνωρίζω, αλλά καταλαβαίνετε ότι κάποια στιγμή, θα φθάσουμε στο σημείο όπου ο δικός μας ο στρατός θα βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα.
Υπάρχει και κίνδυνος αποχώρησης της ΟΥΝΦΙΚΥΠ;
Αν φτάσουμε στο σημείο, όπως λέει και ο ΓΓ στην έκθεσή του -που εντοπίζει ότι δεν βοηθάμε την ειρηνευτική δύναμη να κάνει τη δουλειά της- να βρίσκεται από τη μια ο κατοχικός στρατός και από την άλλη η Εθνική Φρουρά εντός της νεκρής ζώνης, υπάρχει ο κίνδυνος της αποχώρησης ή της μη ανανέωσης της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ή της υποβάθμισης του ρόλου της ειρηνευτικής δύναμης, που σημαίνει ότι η ειρηνευτική δύναμη δεν θα προβαίνει σε ενέργειες για αποκλιμάκωση οποιασδήποτε έντασης. Άρα δύο είναι οι φόβοι σε αυτό το πλαίσιο: Η κίνηση των τουρκικών στρατευμάτων εντός της νεκρής ζώνης και ο κίνδυνος υποβάθμισης των όρων εντολής ή ακόμα και αποχώρησης της ειρηνευτικής δύναμης.
Κινδυνολογείτε;
Όχι. Αναφέρομαι σε γεγονότα παρόμοια με εκείνα που έγιναν στο παρελθόν, όπως είναι η περίπτωση της περίκλειστης πόλης των Βαρωσίων, της Πύλας και των Στροβιλιών. Όλα αυτά δεν πρέπει να αποκλείονται και πρέπει να μας οδηγήσουν να δούμε ποια είναι η θέση μας στο Κυπριακό για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στη λύση του προβλήματος.
Δεν είναι ξεκάθαρη η θέση της ε/κ πλευράς σχετικά με τον επιδιωκόμενο στόχο;
Υπάρχουν τεκμηριωμένες θέσεις που λένε ότι δεν κάναμε τίποτε από αυτά που μας ζητεί επανειλημμένα το Συμβούλιο Ασφαλείας να πράξουμε. Ενδεικτικά, σε κάθε ψήφισμα του ΣΑ γίνεται έκκληση για στρατιωτικό διάλογο. Πολλές από τις κρίσεις που συνδέονται με τη στρατιωτικοποίηση της Πράσινης Γραμμής, θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν λειτουργούσε αυτός ο στρατιωτικός διάλογος. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα έχουν άμεση επαφή ανώτατοι αξιωματικοί και των δύο πλευρών για να συζητούν μόνοι τους, χωρίς την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, με στόχο τη συνεννόηση για την πρόληψη της όποιας κρίσης. «Κολλούμε» πάντα στο γεγονός ότι εμείς θέλουμε ο αρχηγός της ΕΦ να έχει συζητήσεις με τον αρχηγό των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων και η τουρκική πλευρά θέλει για συνομιλητή της ε/κ πλευράς τον αρχηγό του τ/κ στρατού. Έτσι σκαλώναμε πάντα και δεν γινόταν ο διάλογος. Κατά τους τελευταίους μήνες της θητείας μου στο Υπουργείο Εξωτερικών, είχα εισηγηθεί στον Κόλιν Στιούαρτ, για να μπορεί να λειτουργήσει ο διάλογος, να μεταφέρει στην άλλη πλευρά ότι θα πρέπει να δεχτεί πως η κάθε πλευρά θα ορίσει έναν ανώτατο αξιωματικό για να συμμετέχει στον διάλογο. Δεν υπήρξε ανταπόκριση. Αν όμως υιοθετηθεί η πρότασή μου, θα σπάσει το αδιέξοδο και θα αρχίσει ο στρατιωτικός διάλογος χωρίς να τίθενται ζητήματα αναγνώρισης.
Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο οποίος παρέθεσε, στο πλαίσιο δημοσιογραφικής διάσκεψης, όλα τα προβλήματα που θα βρίσκονται ενώπιον του ΣΑ για τον μήνα Ιούλιο, αναφέρθηκε σε εμάς λέγοντας ότι οι δύο πλευρές όχι μόνο απομακρύνονται η μια από την άλλη σε σχέση με την πρόθεσή τους να εργαστούν προς την κατεύθυνση της λύσης του Κυπριακού, αλλά έχουν σκληρύνει και οι δύο τα πλάνα τους (η λέξη που χρησιμοποίησε ο πρόεδρος του ΣΑ) όσον αφορά το Κυπριακό. Συνεπώς, τόσο η δήλωση του προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας, όσο και το πιθανό τέλος των όρων εντολής και της αποστολής της κ. Ολγκίν, η οποία πιθανόν να αποχωρήσει, αλλά και η καταγγελία εναντίον και των δύο πλευρών για στρατιωτικοποίηση της νεκρής ζώνης, με ανησυχεί ιδιαίτερα και θέλω να μοιραστώ την ανησυχία μου με τον κόσμο.
Τι άλλο μπορεί να κάνει η ε/κ πλευρά;
Πολλά. Διαφημίστηκαν για μήνες κάποια μονομερή μέτρα υπέρ των Τ/Κ. Δυστυχώς αυτά που ανακοινώθηκαν ήταν πολύ λίγα. Δώσαμε όσα έπρεπε να είχαμε ήδη δώσει από παλιά.
Αρκεί η διαβεβαίωση της ε/κ πλευράς ότι παραμένει δεσμευμένη στο συμφωνημένο πλαίσιο για λύση ΔΔΟ;
Το Κυπριακό μπορεί να λυθεί μόνο στη βάση της ΔΔΟ, αλλά πρέπει να προσέχουμε διότι ακούγονται πολλές φωνές από τη δική μας την πλευρά, που δεν επιθυμούν αυτή τη μορφή λύσης. Αναφέρομαι σε επίσημες θέσεις κόμματος της συμπολίτευσης ή ακόμα και κομμάτων της συμπολίτευσης, αφού βάζουν μια ουρά με το «σωστό περιεχόμενο». Δεν υπάρχει σωστό και λάθος περιεχόμενο στην περιγραφή της ΔΔΟ, αλλά είναι στη βάση των ΗΕ.
Η Κυπριακή Δημοκρατία με τη στάση της εκχωρεί τη νεκρή ζώνη;
Εάν η δική μας πλευρά δεν παραβιάζει όλα αυτά που εκχωρήθηκαν από την αρχή στα ΗΕ σε σχέση με τη νεκρή ζώνη, δεν θα έχουμε πρόβλημα. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε ότι ο Στιούαρτ δεν έχει καμιά αρμοδιότητα για το μεταναστευτικό. Σίγουρα ο κ. Στιούαρτ δεν έχει αρμοδιότητα για το μεταναστευτικό, όμως σίγουρα έχει αρμοδιότητα για όσα συμβαίνουν στη νεκρή ζώνη, και αυτή τη στιγμή στη νεκρή ζώνη βρίσκονται στρατοπεδευμένοι μετανάστες, γεγονός που δεν μας ωφελεί διεθνώς.
Υπήρξε και αντιπαράθεση μεταξύ ΠτΔ και ειδικού αντιπροσώπου του ΟΗΕ…
Δεν επικεντρώνομαι σε αυτό. Εξάλλου, ο Κόλιν Στιούαρτ τι είπε; Αναφέρθηκε σε κάτι που θα περιλαμβανόταν στην έκθεση του ΓΓ των ΗΕ. Ο ΓΓ δεν τα βγάζει από τον νου του αυτά που λέει, αλλά βασίζεται στους εκπροσώπους του. Το θέμα είναι το περιεχόμενο των εκθέσεων του ΓΓ και ο έντονος τρόπος που παρουσιάζεται η στρατιωτικοποίηση. Πρέπει να αναμένουμε και τι θα πει το Συμβούλιο Ασφαλείας όταν έλθει η ώρα της ανανέωσης της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.
Σπουδαίο μέτρο η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε έκταση της νεκρής ζώνης
Ο ΓΓ θέτει και το ζήτημα των φυσικών πόρων. Η πρόταση του ΑΚΕΛ για τα ενεργειακά ως κίνητρο, με εφαρμογή μετά τη λύση του Κυπριακού, θα μπορούσε να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της άρσης του αδιεξόδου;
Πριν από όλα αυτά, προηγούνται θέματα όπως η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε μια μεγάλη έκταση της νεκρής ζώνης, που θα προμηθεύει με ηλεκτρισμό και τις ελεύθερες και τις κατεχόμενες περιοχές. Αυτό θα ήταν ένα σπουδαίο μέτρο. Στο θέμα των φυσικών πόρων και των ενεργειακών της ΚΔ στην κυπριακή ΑΟΖ, αν αυτό θα μπορούσε να γίνει, θα ήθελα να το δω, αν μπορεί να γίνει ή όχι.
