Στην ετοιμασία εγχειριδίου καλής πρακτικής για τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, που θα αποτελεί ένα κατευθυντήριο αρχείο, με σύγχρονες πρακτικές και ενδεδειγμένο λεξιλόγιο, που θα κατευθύνει τους αρμόδιους φορείς να αποφεύγουν φαινόμενα στιγματισμού και να καταρρίπτουν ταμπού σχετικά με τα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα με χρόνιες ασθένειες και ειδικά ασθενείς με καρκίνο, προχωρεί η Βουλή των Αντιπροσώπων.
Το θέμα υπό τον τίτλο «Η ρητορική που ασκείται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (ΜΜΕ) για τις χρόνιες ασθένειες και πιθανές επιπτώσεις στην ψυχολογία των ασθενών» εξετάστηκε αυτεπάγγελτα τη Δευτέρα στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έπειτα από εισήγηση της Προέδρου της, Βουλευτή του ΑΚΕΛ Ειρήνης Χαραλαμπίδου.
Όπως ανέφερε η κ. Χαραλαμπίδου θα ετοιμαστεί μάλιστα ψήφισμα, το οποίο θα οδηγηθεί στην Ολομέλεια και θα αφορά στην ευαισθητοποίηση του κόσμου στα εν λόγω ζητήματα, ούτως ώστε εάν ένας δημοσιογράφος συνεχίζει να μιλά ή να γράφει με μη ενδεδειγμένο λεξιλόγιο, να τον στιγματίζει ο πολίτης που θα είναι ενήμερος πλέον.
Σύμφωνα με την Ειρήνη Χαραλαμπίδου, «διεθνώς υπάρχουν κώδικες δεοντολογίας, κατευθυντήριες γραμμές για τα ΜΜΕ σε σχέση με τον τρόπο που καλύπτουν θέματα υγείας, ειδικά σε περιπτώσεις χρόνιων παθήσεων ασθενών». Πρόσθεσε ότι «αυτές στοχεύουν στην προστασία της αξιοπρέπειας, στην αποφυγή του στίγματος, στην παροχή ακριβούς υπεύθυνης ενημέρωσης και ακολουθούν διεθνείς κατευθύνσεις».
Αναφερόμενη σε παραδείγματα, η κ. Χαραλαμπίδου είπε ότι συχνά χρησιμοποιούνται από δημοσιογράφους «κλισέ φράσεις» ή «κακοδιατυπωμένες φράσεις», οι οποίες αναφέρονται σε άτομα με χρόνιες παθήσεις ή καρκίνο.
«Όταν ένας καρκινοπαθής», είπε, «δίνει μάχη για να διαχειριστεί την καθημερινότητα του το τελευταίο που χρειάζεται είναι βλέπει τίτλους στα ΜΜΕ οι οποίοι να σε σπρώχνουν πίσω. Αυτό είναι απαράδεκτο», ανέφερε.
Η κ. Χαραλαμπίδου έδωσε παραδείγματα τίτλων, που χρησιμοποιούνται από τα ΜΜΕ, όπως «Έχασε τη μάχη με τον καρκίνο» ή «Κέρδισε τη μάχη με τον καρκίνο», φράσεις όπως είπε που «κτυπούν καμπανάκι» σε όσους έχουν πρόβλημα.
Επιπλέον, επικαλούμενη διεθνείς κώδικες είπε πως δεν μπορούν τα ΜΜΕ να εστιάζουν σε φράσεις που προκαλούν αρνητικότητα όπως «υποφέρει από..», «πάσχει από..», ενώ σημείωσε ότι οι λέξεις «καρκινοπαθείς», «διαβητικός», «σκλήρυνση» χρησιμοποιούνται ως ετικέτες ταυτότητας και μειώνουν το άτομο που χάνει την προσωπική του ταυτότητα.
Ενώπιον της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων βρέθηκαν και εξέφρασαν απόψεις εκπρόσωποι από Συνδέσμους Ασθενών, εκπρόσωποι συντεχνιών των δημοσιογράφων και εκπρόσωποι δημοσιογραφικών οργανισμών, πανεπιστημιακοί, καθώς και εκπρόσωποι της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας.
Ο εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ) και Διευθυντής της Europa Donna Κύπρου, Μάριος Χαραλαμπίδης, έκανε λόγο για «ευαίσθητο θέμα», το οποίο αγγίζει τους όρους που χρησιμοποιούνται από τα ΜΜΕ, αλλά και ευρύτερα από το κοινωνικό σύνολο, σε σχέση με τις χρόνιες ασθένειες, με επικέντρωση στη συζήτηση για το θέμα του καρκίνου.
«Θέσαμε επί τάπητος θέματα, ώστε να υπάρξει η σωστή κατεύθυνση προς όλους όσοι εκφράζουν απόψεις, βάζουν θέματα, έτσι ώστε οι ασθενείς να λαμβάνουν τα σωστά μηνύματα και σε καμιά περίπτωση να μην δημιουργείται ένα κλίμα, το οποίοι είτε να προκαλεί χωρίς λόγο επιπλέον ανησυχίες, είτε και φόβο πολλές φορές και ένα κομμάτι το οποίο στο τέλος της ημέρας να δημιουργεί αρνητική ψυχολογία στα άτομα τα οποία έχουν να διαχειριστούν τη ασθένεια», ανέφερε.
Σχετικά με το εγχειρίδιο που ετοιμάζεται, είπε ότι «υπάρχει δρόμος, υπάρχουν πράγματα που μπορούν να γίνουν για να βελτιωθεί η κατάσταση και σίγουρα δεν είμαστε στο σημείο, που ήμασταν πριν από 15 χρόνια, αλλά σίγουρα και με την αύξηση των περιστατικών και όσον αφορά τον καρκίνο και άλλες σοβαρές παθήσεις δύο - τρία τέσσερα μεμονωμένα περιστατικά να τύχουν είναι κάτι το οποίο δημιουργεί μια εικόνα, η οποία δεν είναι αυτή που θέλουμε να βλέπουμε».
Πρόσθεσε ότι λέξεις όπως «επάρατη νόσος» ή «ανίατη ασθένεια» δεν στέλνουν τα σωστά μηνύματα, αλλά και ούτε τεκμηριώνονται επιστημονικά, για να προσθέσει πως «πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πως χρησιμοποιούμε συγκεκριμένες εκφράσεις και τι μηνύματα στέλνουμε».
Η εκπρόσωπος του ΠΑΣΥΚΑΦ, Γεωργία Ορφανού, αναφέρθηκε στο θέμα της «τοξικής θετικότητας», εξηγώντας ότι η υπερβολική εστίαση στο να είναι κάποιος πάντα αισιόδοξος, όπως φράσεις «πρέπει να σκέφτεσαι πάντα θετικά», «ήρωας» κλπ, είναι λέξεις «που στερούν από τους ασθενείς και τους οικείους τους τη δυνατότητα να εκφράσουν τα δύσκολα συναισθήματά τους».
Όπως είπε «η πραγματική δύναμη δεν βρίσκεται στην πίεση για αισιοδοξία, αλλά στις θετικές δράσεις.
Αναφέρθηκε και στην ενίσχυση τους φόβου μέσα από υπερβολικούς τίτλους των ΜΜΕ, για να σημειώσει ότι «θα μπορούσαμε να προσφέρουμε πραγματική αξία, προωθώντας την ενημέρωση για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση».
H Εκτελεστική Διευθύντρια του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου, Μαρία Ιωαννίδου, είπε ότι έχει γίνει πολύ μεγάλη πρόοδος τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, δεν παύει να υπάρχουν θέματα.
Σύμφωνα με την κ. Ιωαννίδου, «πρέπει και από τη δική μας πλευρά να κάνουμε μια αυτοκριτική, πρέπει και εμείς να αλλάξουμε το πως βγαίνουμε προς τα έξω για να ενημερώσουμε τον κόσμο και εδώ χρειάζεται η συνεργασία όλων».
Ο διδάκτωρ Δημοσιογραφίας, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνιών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Γιώργος Παυλίδης, είπε ότι «δεν υπάρχει κακή πρόθεση από τους δημοσιογράφους», αλλά σημείωσε πως θεωρεί ότι «υπάρχει μια μηχανική αναπαραγωγή κάποιων στερεοτύπων, που είναι κομμάτι του είναι των δημοσιογράφων, τα οποία πρέπει να αποβάλουν».
Σε παρατήρηση της Προέδρου της Επιτροπής ότι οι δημοσιογράφοι «πρέπει να ασκούν κριτική σκέψη», ο κ. Παυλίδης απάντησε πως οι δημοσιογράφοι «πρέπει να εκπαιδευτούν κατάλληλα».
«Και ο κυπριακός κώδικας δεοντολογίας και όλοι οι κώδικες, αλλά και όλες οι αναφορές που γίνονται σε διεθνείς συμβάσεις για τα ΜΜΕ, καλούν τους δημοσιογράφους να είναι ιδιαίτερα διακριτικοί στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται τα θέματα, που οξύνουν τον πόνο τη θλίψη, και πολύ περισσότερο σε θέματα που αφορούν την υγεία. Αλοίμονο αν δεν υπάρχουν μηνύματά δημοσιογραφικά που αφορούν ασθένειες όπως είναι ο καρκίνος και άλλες χρόνιες παθήσεις με τρόπο που να είναι δεοντολογικά σωστό αλλά ταυτόχρονα να περνά και το σωστό μήνυμα», είπε.
Ανέφερε πως το εγχειρίδιο που θα ετοιμαστεί «πρέπει να ενταχθεί και ως μέρος διδασκαλίας σε μαθήματα, που αφορούν τον δημοσιογραφικό λόγο και στα μαθήματα δημοσιογραφικής δεοντολογίας».
Ο Πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Κύπρου, Γιώργος Φράγκος, είπε ότι «οι πόρτες είναι ανοικτές» και οι δημοσιογράφοι είναι εδώ με απόλυτο σεβασμό, με πνεύμα αγαστής συνεργασίας να διαχειριστούν το ζήτημα.
Υπογράμμισε πως οι δημοσιογράφοι «έχουν ένα βαθμό εξάρτησης από τις πρωτογενείς πηγές πληροφόρησης», που στην προκειμένη περίπτωση είναι οι αρμόδιες πηγές του κράτους, αλλά και οι σύνδεσμοι των ασθενών.
«Όταν λαμβάνεις ένα δελτίο το οποίο επικεντρώνεται στη στατιστική (αριθμοί περιστατικών καρκίνου διαφόρων τύπων) πώς πρέπει να το διαχειριστείς; Υπάρχει σημασία στην οπτική γωνία θέασης που δίδεις. Τη σωστή οπτική γωνία θέασης δεν οφείλει μόνο ο δημοσιογράφος να τη δώσει, αλλά οφείλει και εκείνος που πρωτογενώς παράγει το ενημερωτικό υλικό», ανέφερε.
Εξέφρασε την ετοιμότητα της ΕΣΚ να συνεργαστεί σε οποιοδήποτε εγχειρίδιο παρουσιαστεί ενώπιον της, αρκεί, όπως είπε, να μην παραβιάζεται η αρχή της αυτορρύθμισης.
Ο Διευθυντής του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων, Ντίνος Φοινικαρίδης, είπε από την πλευρά του ότι «είναι θέμα εκπαίδευσης, άρα, θα μπορούσε να μπει στην ύλη των πανεπιστημίων όσον αφορά τους φοιτητές δημοσιογραφίας».
Είπε, περαιτέρω, ότι «υπάρχει και η πτυχή της εκπαίδευσης των δημοσιογράφων, που ήδη εργάζονται», για να προσθέσει ότι εάν το ΚΥΠΕ έχει ενώπιον του ένα εγχειρίδιο, το οποίο θα πρέπει να γίνει με τη συμμετοχή δημοσιογραφικών ενώσεων και δημοσιογράφων, και χωρίς να παραβιάζεται η Ααχή της αυτορρύθμισης, είναι έτοιμο να το υιοθετήσει και να το κοινοποιήσει στο προσωπικό του Πρακτορείου, ώστε να εφαρμοστεί.
Αναφέρθηκε, εξάλλου, στα δημοσιεύματα του ΚΥΠΕ τα τελευταία τρία χρόνια, τονίζοντας πως δεν υπάρχει δημοσίευμα του Πρακτορείου που να φιλοξενεί εκφράσεις τέτοιου τύπου.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, Έλλη Κοτζιαμάνη, είπε ότι τα ΜΜΕ «δεν πρέπει να θεωρούνται αντίπαλοι στην προσπάθεια που έχει ξεκινήσει, αντίθετα, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι συνεργάτες πολύτιμοι, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος και να τερματιστεί η ρητορική για τις χρόνιες παθήσεις από το σύνολο της κοινωνίας».
«Τα ΜΜΕ είναι πολύτιμος βοηθός σε όλες τις οργανώσεις για να προβάλλουν πρώτα από όλα την επιστημονική διάσταση των θεμάτων με τα οποία ασχολείται κάθε σύνδεσμος. Οι δημοσιογράφοι δεν πρέπει να θεωρείται ότι είναι αυτοί που πρέπει να τιμωρηθούν αλλά αυτοί που πρέπει να εκπαιδευτούν να χρησιμοποιούν σωστά τις όποιες αναφορές, τις όποιες σωστές ορολογίες, τις οποίες σωστές λέξεις», πρόσθεσε.
Διαβεβαίωσε πως η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας θα βρίσκεται στο πλευρό οποιουδήποτε, ώστε να υιοθετηθούν καλές πρακτικές και να εκπαιδευτεί ο δημοσιογραφικός κόσμος.
Μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής, η δημοσιογράφος της εφημερίδας «Ο Φιλελεύθερος», Μαριλένα Παναγή, είπε πως όλοι πρέπει να επιμορφωθούν, όχι μόνο οι δημοσιογράφοι και τα ΜΜΕ, διαμηνύοντας πως «πρέπει να ξεκινήσουμε από την πηγή από όπου έρχεται η πληροφόρηση».
Η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, είπε πως «η μηχανική αναπαραγωγή στερεοτύπων από τα ΜΜΕ, για όλες τις χρόνιες παθήσεις, αντικατοπτρίζει τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές της κοινωνίας μας», για να συμπληρώσει πως «είναι σημαντικό η Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας, σε συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς, να προωθήσει τις ανάλογες ενημερώσεις και εκπαιδεύσεις, έτσι ώστε να διαμορφωθούν μηνύματα δεοντολογικά ορθά και να δίνεται το ανάλογο μήνυμα».
Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρήστος Σενέκκης, ανέφερε πως θεωρεί ότι μέσα από τη συζήτηση που θα προκύψει ο κάθε ένας πρέπει να προβληματιστεί «για το πως μπορούμε να αποφεύγουμε κάποιες εκφράσεις που δημιουργούν πρόβλημα, πληγώνουν και πρέπει να αποφεύγονται».
Η ανεξάρτητη βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, είπε πως «είναι σωστό να προχωρήσουμε στην έγκριση ενός κώδικα, ούτως ώστε η κάλυψη να ενθαρρύνει τα άτομα τα οποία έχουν να αντιμετωπίσουν μια ασθένεια, να τους δίνει την ελπίδα της προοπτικής, χωρίς να στιγματίζονται άλλοι τομείς με το όνομα μιας ασθένειας».
Πηγή: ΚΥΠΕ
