«Η Τουρκία δεν πρέπει να επιτραπεί να συμμετέχει σε οποιονδήποτε ευρωπαϊκό σχεδιασμό άμυνας και ασφάλειας εκτός εάν πληροί αυστηρούς, συγκεκριμένους και ξεκάθαρα καθορισμένους όρους». Αυτό είναι το ισχυρό μήνυμα που στέλνει η πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, προς τους Ευρωπαίους ομολόγους της σε επιστολή της την περασμένη Πέμπτη, θέτοντας επιτακτικά ως βασική προϋπόθεση για συμμετοχή της Άγκυρας στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας και άμυνας την εκπλήρωση των κυπρογενών υποχρεώσεών της.
Η ανάγνωση του ΔΗΣΥ
Τις νέες ευκαιρίες που δημιουργεί για το Κυπριακό η συζήτηση για μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας επιχειρεί να αξιοποιήσει ο ΔΗΣΥ, επιχειρώντας να αποτρέψει το ενδεχόμενο συμμετοχής της Τουρκίας χωρίς πρώτα να εκπληρώσει η Άγκυρα τις κυπρογενείς της υποχρεώσεις στο Κυπριακό, την Αμμόχωστο και την κυπριακή ΑΟΖ. Ήδη η Τουρκία έχει εκφράσει τη θέλησή της να αποτελέσει μέρος της νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας και άμυνας στην ΕΕ, προσδοκώντας μεγάλο όφελος από τα ευρωπαϊκά κονδύλια και μια στενότερη σχέση με τα κράτη μέλη. Στον ΔΗΣΥ θεωρούν ότι η συζήτηση που ξεκίνησε σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αμυντική θωράκιση της ΕΕ, απέναντι στον ρωσικό επεκτατισμό, αποτελεί σήμερα το ισχυρότερο δέλεαρ για την Άγκυρα και πως θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «καρότο» στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού.
ΑΚΕΛ και Χριστοδουλίδης
Η ανάγκη της Άγκυρας για νέα και μεγαλύτερα ευρωπαϊκά κονδύλια, τα οποία μάλιστα θα λειτουργήσουν ως χρηματοδότης της ανερχόμενης και πολύ φιλόδοξης τουρκικής βιομηχανίας, αλλάζει το σκηνικό και φέρνει τους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας σε πρώτο πλάνο, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τον ενεργειακό τομέα τον οποίον επιχειρεί να αξιοποιήσει το ΑΚΕΛ με την πρόταση που κατέθεσε στο Κυπριακό.
Επειδή όμως το ΑΚΕΛ ως αριστερό κόμμα δεν νιώθει άνετα στα θέματα της άμυνας και δεν αναγνωρίζει το μέγεθος της ρωσικής επεκτατικότητας, παραμένει προσκολλημένο σε παλιές συνταγές και αδυνατεί να διαμορφώσει νέες, επικαιροποιημένες προτάσεις για σπάσιμο του αδιεξόδου στο Κυπριακό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση της αντιπολιτευτικής φωνής και έτσι υπάρχει ο κίνδυνος να αφεθεί η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη στο απυρόβλητο, η οποία αναλώνεται σε πολιτικές που στοχεύουν στο εσωτερικό ακροατήριο και έχουν επικοινωνιακό χαρακτήρα.
Όλα αυτά βρίσκονται στην ανάγνωση που κάνει ο ΔΗΣΥ για το σήμερα και ίσως να αποτελούν και τις βασικότερες ανησυχίες του κόμματος της δεξιάς. Γι’ αυτό ο ΔΗΣΥ άρχισε να εντείνει τις προσπάθειες για αξιοποίηση ευρωπαϊκού παράγοντα, κτίζοντας μια πολιτική καρότου και μαστιγίου, με στόχο να κάμψει την αδιαλλαξία της Τουρκίας και να παρακινήσει την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη.
Τις κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας έθεσε με έντονο τρόπο η πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αννίτα Δημητρίου, στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στη Βαλένθια τον Απρίλιο και πέτυχε ένα ισχυρό ψήφισμα για την Κύπρο. Βέβαια προηγήθηκαν και ορισμένα άλλα βήματα του ΔΗΣΥ όπως η επιστολή προς τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ, ο οποίος στην απάντησή του διαβεβαίωσε την Αννίτα Δημητρίου ότι δεν αγνοούνται οι κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας.
Η επιστολή
Η πρόεδρος του ΔΗΣΥ, αξιοποιώντας τις διπλωματικές οδούς που προσφέρει η θέση της προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, απέστειλε επιστολή στις 22 Μαΐου σε όλους του Ευρωπαίους ομολόγους της.
Στην επιστολή της κ. Δημητρίου προς τους προέδρους των Κοινοβουλίων των κρατών μελών, την οποία εξασφάλισε ο «Π», επισημαίνεται για ακόμη μια φορά το γεγονός ότι η Τουρκία κατέχει σημαντικό κομμάτι της Κύπρου για περισσότερα από πενήντα χρόνια. «Η Τουρκία», αναφέρει, «συνεχίζει να αρνείται την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και υποστηρίζει την αυτοανακηρυχθείσα "τουρκική δημοκρατία της βόρειας Κύπρου" ("τδβκ") -μια αποσχιστική οντότητα που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία και θεωρείται νομικά άκυρη σύμφωνα με τα Ψηφίσματα 541 (1983) και 550 (1984) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών».
Ακολούθως επισημαίνει ότι «Πάνω από μισό αιώνα αργότερα, μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει βίαια διαιρεμένο, κατά κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των θεμελιωδών αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης: κυριαρχία, κράτος δικαίου και σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες». Προσθέτει δε ότι «Το πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7ης Μαΐου 2025 για τις Εκθέσεις της Επιτροπής 2023 και 2024 για την Τουρκία έχει υπογραμμίσει πολλές από αυτές τις ανησυχίες. Εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το κυπριακό πρόβλημα παραμένει άλυτο και "καλεί σε σοβαρή επανασύνδεση" στις διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Τονίζει απερίφραστα ότι η μόνη αποδεκτή λύση είναι μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ -απορρίπτοντας κατηγορηματικά την απαράδεκτη αξίωση της τουρκικής πλευράς για λύση "δύο κρατών". Το ψήφισμα καλεί περαιτέρω την Τουρκία "να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Κύπρο" και να σταματήσει όλες τις ενέργειες που παγιώνουν τη διαίρεση του νησιού».
Επιπρόσθετα, η πρόεδρος της Βουλής ενημερώνει τους Ευρωπαίους ομολόγους της ότι «Οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια έχουν επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση. Οι μονομερείς προκλήσεις της Άγκυρας και οι παράνομες ενέργειες που έχουν διαπραχθεί στα Βαρώσια από τον Οκτώβριο του 2020 παραβιάζουν ευθέως τα Ψηφίσματα 550 (1984) και 789 (1992) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Οι θεσμοί της ΕΕ, περιλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχουν επανειλημμένα καταδικάσει το συνεχιζόμενο "άνοιγμα" των Βαρωσίων από την Τουρκία –ως ιδιαίτερα επιζήμιο στις προοπτικές για την επανέναρξη ουσιαστικών ειρηνευτικών συνομιλιών. Υπάρχουν σταθερές εκκλήσεις προς την Τουρκία να αναστρέψει άμεσα τις παράνομες ενέργειές της και να επιστρέψει την Αμμόχωστο στους νόμιμους κατοίκους της υπό διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, σε πλήρη συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο και τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ».
Τονίζει δε ότι η Τουρκία αρνείται να εφαρμόσει «τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας και παρεμποδίζει στρατηγικά έργα ενέργειας της ΕΕ και πρωτοβουλίες, όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Great Sea Interconnector, ένα εμβληματικό έργο που στοχεύει στη διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας με το ευρωπαϊκό δίκτυο». Επισημαίνει επίσης τα προβλήματα στο εσωτερικό της Τουρκίας, λέγοντας ότι «η ΕΕ έχει τεκμηριώσει εκτενώς την αποτυχία της Τουρκίας να εφαρμόσει αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη συνεχιζόμενη καταστολή δημοσιογράφων και πολιτικών αντιπάλων, τη διάβρωση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και τις εκτεταμένες παραβιάσεις θεμελιωδών ελευθεριών».
Ακολούθως η πρόεδρος της Βουλής αναφέρει ότι «ένα κράτος που αγνοεί το διεθνές δίκαιο και το κράτος δικαίου, κατέχει έδαφος της ΕΕ και παραβιάζει θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αξίες δεν μπορεί να θεωρείται αξιόπιστος εταίρος ασφάλειας. Ούτε πρέπει να ανταμείβεται με ρόλο στη διαμόρφωση της αμυντικής και ασφαλιστικής πολιτικής της Ευρώπης. Με απλά λόγια: καμία ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας δεν μπορεί να είναι πλήρης όσο ένα κράτος μέλος παραμένει υπό ξένη στρατιωτική κατοχή».
Επιχειρεί μάλιστα να θέσει τους Ευρωπαίους ομολόγους της απέναντι στις ευρωπαϊκές αξίες, υποστηρίζοντας ότι «όπως η ΕΕ στέκεται ενωμένη ενάντια στη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία, έτσι δεν πρέπει να επιτρέψει δύο μέτρα και δύο σταθμά ή επιλεκτική σιωπή όταν πρόκειται για την Κύπρο. Η συλλογική μας ασφάλεια πρέπει να βασίζεται στην ενότητα, τη συνέπεια, την αλληλεγγύη και την προσήλωση στις κοινές μας αρχές -όχι στην ασάφεια ή στην ανοχή παραβιάσεων».
Ως εκ τούτου, προτρέπει όλους τους προέδρους των Εθνικών Κοινοβουλίων της ΕΕ να τηρήσουν «μια ξεκάθαρη και σταθερή στάση: η Τουρκία δεν πρέπει να επιτραπεί να συμμετέχει σε οποιονδήποτε ευρωπαϊκό σχεδιασμό άμυνας και ασφάλειας εκτός εάν πληροί αυστηρούς, συγκεκριμένους και ξεκάθαρα καθορισμένους όρους:
• Πλήρη σεβασμό της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
• Ορατή και επαληθεύσιμη πρόοδος προς μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος.
• Πλήρη ευθυγράμμιση και σεβασμό προς τις αξίες και τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Καταλήγοντας σημειώνει πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει παραμείνει σταθερή στη θεμελιώδη της στάση υπέρ μιας ενωμένης, κυρίαρχης Κύπρου, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ». Επισημαίνει δε ότι «δεν πρέπει να επιτραπεί κανένας στρατηγικός διάλογος ή αμυντική συνεργασία που να υπονομεύει ή να αποδυναμώνει αυτή τη δέσμευση, τονίζοντας ότι βασίζεται στην υποστήριξή τους ώστε να διασφαλιστεί «το κράτος δικαίου, η αλληλεγγύη και η ακεραιότητα της ΕΕ».
