Η κυπριακή κυβέρνηση έχει διακηρυγμένη θέση για ένταξη στη ζώνη Σένγκεν το 2026.
Είναι ρεαλιστικό αυτό το χρονοδιάγραμμα; Πρόκειται –όπως υποστηρίζει ο Πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης– για μια τεχνική προσπάθεια μεγάλης κλίμακας ή μήπως η διαδικασία φέρει σημαντικές, ανεπίλυτες πολιτικές διαστάσεις, ιδιαίτερα σε σχέση με το άλυτο Κυπριακό;
Eλέγχουμε τον ισχυρισμό, επαληθεύουμε τα γεγονότα (fact-check) και εκδίδουμε την ετυμηγορία μας.
Ο ισχυρισμός
«Θα μπούμε στη ζώνη Σένγκεν το 2026. Γίνεται μια τεράστια προσπάθεια, μέχρι το τέλος του 2025, από τεχνικής απόψεως. Θα έχουμε ολοκληρώσει όλα όσα πρέπει να κάνουμε ως Πολιτεία με στόχο το 2026, ακριβώς για να ενταχθεί στη ζώνη του Σένγκεν η Κυπριακή Δημοκρατία…»
«Δεν υπάρχουν τέτοιου είδους ανησυχίες περί σκληρού συνόρου».
Αποσπάσματα από δηλώσεις Προέδρου Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη
(11 και 26/05/2025)
Τα γεγονότα
Με την ένταξή της στην ΕΕ το 2004, η Κυπριακή Δημοκρατία ανέλαβε υποχρέωση να ενταχθεί στη ζώνη Σένγκεν.
Σήμερα είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που δεν συμμετέχει, εκτός από την Ιρλανδία που επέλεξε να αυτοεξαιρεθεί για να αποφύγει «σκληρό σύνορο» με το Ηνωμένο Βασίλειο (Βόρειος Ιρλανδία).
Η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε επίσημα αίτηση προσχώρησης στη ζώνη Σένγκεν τον Σεπτέμβριο του 2019.
Η ΕΕ άρχισε τη διαδικασία αξιολόγησης που προβλέπει ο Κανονισμός Σένγκεν. Η διαδικασία περιλαμβάνει εθνικό σχέδιο δράσης, τεχνικούς ελέγχους με βάση συστάσεις, συνεχή αξιολόγηση, έκδοση τελικής σύστασης αξιολόγησης και στο τέλος ομόφωνη πολιτική απόφαση των 29 κρατών μελών Σένγκεν.
Η τεχνική αξιολόγηση αφορά 5 βασικούς τομείς πολιτικής: διαχείριση εξωτερικών συνόρων, διαδικασίες επιστροφής, πολιτική θεωρήσεων (visa), αστυνομική συνεργασία και συστήματα ανταλλαγής πληροφοριών.
Τα κράτη μέλη οφείλουν «να εξασφαλίζουν την αποτελεσματική επιτήρηση μεταξύ των συνοριακών σημείων διέλευσης και την αποτροπή μη εξουσιοδοτημένων διελεύσεων των συνόρων».
Το 2022, το Συμβούλιο της ΕΕ εξέδωσε συστάσεις για την Κύπρο, εκ των οποίων οι περισσότερες αφορούσαν τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων (18) και τις επιστροφές μεταναστών (11).
Το 2023 και το 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι παρακολουθεί την εφαρμογή των συστάσεων που έχουν εκδοθεί για την Κύπρο, «λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες περιστάσεις της».
Τον Ιούλιο του 2023, η Κύπρος εντάχθηκε στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), για ανταλλαγή ειδοποιήσεων σε πραγματικό χρόνο σχετικά με πρόσωπα και αντικείμενα ενδιαφέροντος για σκοπούς ασφάλειας και ελέγχου των συνόρων.
Το 2025, η Επιτροπή επεσήμανε ότι «η πρώτη αξιολόγηση για την εφαρμογή των συστάσεων βρίσκεται σε εξέλιξη».
«Ιδιαίτερες περιστάσεις»
Τον Απρίλιο, ο επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Μάγκνους Μπρούνερ, σε απάντηση προς τον ευρωβουλευτή Μιχάλη Χατζηπαντέλα, σημείωσε ότι «η ένταξη της Κύπρου στη ζώνη Σένγκεν απαιτεί τον δέοντα σεβασμό προς την ιδιαίτερη κατάστασή της και το εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο σύμφωνα με το Πρωτόκολλο 10».
Υπογράμμισε ότι «η Επιτροπή είναι έτοιμη να ξεκινήσει διάλογο με την Κύπρο για το πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί, περιλαμβανομένων ζητημάτων που αφορούν την Πράσινη Γραμμή».
Ο Μπρούνερ αναφέρθηκε επίσης σε μια διαδικασία «σταδιακής ενσωμάτωσης»,που προϋποθέτει θετική αξιολόγηση και ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου.
Αυτή η δήλωση αντανακλά τη διττή προσέγγιση -τεχνική ως προς τη διαδικασία και, ακολούθως, πολιτική ως προς την απόφαση που λαμβάνει το Συμβούλιο.
Αξιολόγηση
Το Κυπριακό Κέντρο Διερευνητικής Δημοσιογραφίας CIReN έθεσε ερωτήματα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά πόσο είναι εφικτός ο στόχος για ένταξη το 2026.
Η εκπρόσωπος της Επιτροπής, Φιορέλα Μπόιγκνερ, απάντησε (28/05) ότι ο επίτροπος Μπρούνερ «συζήτησε πιθανά επόμενα βήματα» για την ανάγκη οι κυπριακές Αρχές να ανταποκριθούν σε όλες οι συστάσεις που έχει εκδώσει το Συμβούλιο, ιδίως όσον αφορά τη βελτίωση της διαχείρισης των συνόρων, την αποτελεσματικότητα των επιστροφών και την έκδοση θεωρήσεων (visa)».
«Η πλήρης συμμετοχή στο Σένγκεν πρέπει να συνοδεύεται από τις αναγκαίες εγγυήσεις, λαμβάνοντας υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση στο νησί και την τήρηση των υψηλότερων προτύπων ασφάλειας της ζώνης Σένγκεν», τόνισε.
Χαιρέτισε τη σύσταση κυπριακής «μονάδας δράσης για το Σένγκεν», ως «ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των εργασιών που εκκρεμούν με συντονισμένο τρόπο, εξασφαλίζοντας τόσο την πολιτική όσο και την επιχειρησιακή δέσμευση».
Πρωτόκολλο 10 και ΚΠΓ
Η συνεχής επανάληψη για τις ειδικές περιστάσεις της Κύπρου αφορά την Πράσινη Γραμμή. Με το Πρωτόκολλο 10 της Πράξης Προσχώρησης, η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε με το σύνολο της επικράτειάς της στην ΕΕ. Η ΕΕ ανέστειλε την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου στις περιοχές της Κύπρου που δεν τελούν υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας:
«Το Συμβούλιο, αποφασίζοντας ομόφωνα βάσει πρότασης της Επιτροπής, καθορίζει τους όρους υπό τους οποίους οι διατάξεις του κοινοτικού κεκτημένου εφαρμόζονται στη γραμμή που χωρίζει» (το νησί). Καμία διάταξη του παρόντος πρωτοκόλλου δεν εμποδίζει τη λήψη μέτρων με σκοπό την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης των περιοχών» (στον βορρά), υπογραμμίζεται.
Το Πρωτόκολλο 10 προσέφερε τη νομική βάση το 2004 για τον Κανονισμό της Πράσινης Γραμμής (ΚΠΓ). Ο ΚΠΓ ρυθμίζει τη διακίνηση προσώπων και αγαθών από τα 9 ελεγχόμενα σημεία διέλευσης στη διαχωριστική γραμμή. Ρητά αναφέρεται ότι «δεν αποτελεί εξωτερικό σύνορο». Με τον ΚΠΓ η κυπριακή κυβέρνηση ασκεί ήπιους ελέγχους σε όλα τα πρόσωπα για «καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και εντοπισμό και πρόληψη οιασδήποτε απειλής της δημόσιας ασφάλειας και τάξης». Οι έλεγχοι αυτοί αφορούν επίσης τα οχήματα και αντικείμενα των προσώπων που διασχίζουν τη γραμμή. «Κάθε πρόσωπο υπόκειται σε τουλάχιστον έναν έλεγχο για την εξακρίβωση της ταυτότητάς του», υπογραμμίζεται.
Έτσι, καθώς η Κύπρος προχωρά προς την ένταξή της στη ζώνη Σένγκεν, αναδύονται κρίσιμα ερωτήματα:
●Προτίθεται η Κυπριακή Δημοκρατία να μετατρέψει την Πράσινη Γραμμή σε ντε φάκτο «σκληρό σύνορο» με αυστηρούς ελέγχους προδιαγραφών Σένγκεν;
●Πώς θα επηρεαστεί το υφιστάμενο καθεστώς ήπιας διέλευσης για τους Τουρκοκυπρίους;
●Είναι πολιτικά πρόθυμη η ΕΕ και τα κράτη μέλη της να προχωρήσουν, μάλιστα, εντός του χρονοδιαγράμματος που έχει θέσει ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης;
«Σκληρό σύνορο»
Η πολιτική και νομική πολυπλοκότητα της ενδεχόμενης ένταξης της Κύπρου στη ζώνη Σένγκεν μέχρι τώρα δεν έχει αντιμετωπιστεί επί της ουσίας.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε τον Μάιο ότι «δεν υπάρχουν τέτοιου είδους ανησυχίες περί σκληρού συνόρου». Ωστόσο, δεν διευκρίνισε πώς αυτό θα επιτευχθεί.
Ο Κώδικας Συνόρων Σένγκεν καθορίζει «αποτελεσματική επιτήρηση και έλεγχο εξωτερικών συνόρων». Πιθανόν να απαιτείται ειδική παρέκκλιση ή άλλη νομική φόρμουλα -συνεπώς χρειάζεται ομόφωνη απόφαση από τα 29 κράτη μέλη του Σένγκεν.
Επίσης, η Πράσινη Γραμμή δεν αποτελεί εξωτερικό σύνορο. Επομένως, ενδέχεται να απαιτηθεί αναθεώρηση του Κανονισμού για τη δημιουργία κάποιας εξαίρεσης, ώστε να είναι δυνατή η συμμόρφωση με το Σένγκεν. Οποιαδήποτε τροποποίηση απαιτεί πρόταση της Επιτροπής και έγκριση από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία.
Μέχρι τα τέλη Απριλίου, η κυβέρνηση της Κύπρου δεν είχε ξεκαθαρίσει το πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό. Τώρα βρίσκεται στο στάδιο ανταλλαγής «πιθανών επόμενων βημάτων».
Το ιρλανδικό παράδειγμα
Με τη Συνθήκη Άμστερνταμ το 1997, η Ιρλανδία προέβλεψε να εξαιρεθεί από το Σένγκεν, προκειμένου να αποφύγει τη δημιουργία ενός «σκληρού» συνόρου με το Ηνωμένο Βασίλειο. Επέλεξε να διατηρήσει μια διμερή συμφωνία (Common Travel Area – CTA). Η διατήρηση «μαλακού» συνόρου αποσκοπούσε στη στήριξη της ειρηνευτικής διαδικασίας για το Βορειοϊρλανδικό, τη σταθερότητα και τον σεβασμό στην ιστορική ευαισθησία του ιρλανδικού λαού. Ακολούθησαν οι «Συμφωνίες της Μεγάλης Παρασκευής» το 1998. Η αυτο-εξαίρεση τέθηκε σε ισχύ το 1999.
Η Ιρλανδία υιοθέτησε εναλλακτική στρατηγική συμμετοχής για να καλύψει ζητήματα ασφάλειας. Συμμετέχει στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), καθώς και τη δικαστική και αστυνομική συνεργασία.
Η κυπριακή κυβέρνηση επιδιώκει να ενταχθεί στη ζώνη Σένγκεν, χωρίς να επιλύσει βαθιά πολιτικά και νομικά ζητήματα που συνδέονται με τη διαίρεση του νησιού και χωρίς να εξηγήσει δημόσια τη θέση της.
Εφόσον η Ιρλανδία -παρά το ότι έχει σύνορο με το Ηνωμένο Βασίλειο- αποφεύγει να το μετατρέψει σε «σκληρό» σύνορο, πώς σκοπεύει η Κύπρος, με γραμμή διαίρεσης και όχι σύνορο, να μην τη μετατρέψει σε «σκληρό» σύνορο;
Εντός της ελληνοκυπριακής πολιτικής ηγεσίας δεν υπήρξε καμία διαβούλευση. Το CIReN επικοινώνησε με ηγέτες πολιτικών κομμάτων, τόσο της συμπολίτευσης όσο και της αντιπολίτευσης, οι οποίοι συνέρχονται τακτικά για διαβουλεύσεις υπό τον πρόεδρο στο Εθνικό Συμβούλιο. Το ζήτημα της ένταξης στη ζώνη Σένγκεν δεν έχει τεθεί ποτέ στο εν λόγω συμβουλευτικό Σώμα. Ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, δήλωσε ότι «από το καλοκαίρι του 2021, που λαμβάνει μέρος στο Εθνικό Συμβούλιο, τέτοια συζήτηση δεν έγινε». Το επιβεβαίωσε και ο πρόεδρος της ΔΗΠΑ Μάριος Κάρογιαν, ο οποίος ανέφερε ότι το κόμμα του έχει απλώς ενημερωθεί σε διμερείς συναντήσεις με την κυβέρνηση ότι «προχωρά για ένταξη στο Σένγκεν». Ο ΔΗΣΥ, με δήλωση της προέδρου του Αννίτας Δημητρίου, υποστηρίζει την ένταξη στο Σένγκεν, χωρίς αναφορά στα επίμαχα πολιτικά ζητήματα.
Διακίνηση προσώπων
Για 21 χρόνια οι διελεύσεις στην Πράσινη Γραμμή αφορούν απλούς ελέγχους ταυτοποίησης. Το 2020 τοποθετήθηκαν μπάρες. Οι έλεγχοι με βάση τις αυστηρές προδιαγραφές Σένγκεν θα πρέπει να προσαρμοστούν ώστε να διεξάγονται από πιστοποιημένες μονάδες ελέγχου συνόρων.
Οι Τουρκοκύπριοι διασχίζουν την Πράσινη Γραμμή χρησιμοποιώντας επίσημα έγγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας ή εναλλακτικά έγγραφα που αποδεικνύουν την κυπριακή τους ταυτότητα. Σε αυτά περιλαμβάνονται και έγγραφα που εκδίδονται από την αυτοαποκαλούμενη τδβκ.
Το CIReN εξασφάλισε στοιχεία για τις διελεύσεις μέχρι τον Απρίλιο του 2025. Καταγράφονται περίπου 125.000 Τουρκοκύπριοι με δελτίο ταυτότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας –οι πλείστοι εξ αυτών, περίπου 115.000, διαθέτουν και διαβατήριο. ‘Όμως, το σύνολο των αποδεδειγμένα γεννημένων στην Κύπρο που πέρασε από τα σημεία ελέγχου φθάνει τις 168.000. Περίπου 40.000 χρησιμοποιούν άλλα έγγραφα για να πιστοποιηθούν ως Κύπριοι και να περάσουν. Επίσης, από τα σημεία ελέγχου επιτρέπεται να διέρχονται Τούρκοι έποικοι, υπό την προϋπόθεση ότι είναι σύζυγοι ή παιδιά με έναν Τουρκοκύπριο γονέα. Με βάση τα στοιχεία από τις διελεύσεις, αυτοί και τα παιδιά τους φθάνουν σήμερα τις 70.000.
Ο ηγέτης της τ/κ κοινότητας, Ερσίν Τατάρ, δεν αντέδρασε στην πρόθεση ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Σένγκεν. Η διακηρυγμένη γραμμή του είναι ότι τα σημεία διέλευσης αποτελούν «πυλώνες εισόδου» και ότι η «τδβκ» είναι ξεχωριστό κράτος. Αντίθετα, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Τουφάν Ερχιουρμάν (21/05) ήγειρε ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για «επιπλοκές που μπορεί να δημιουργηθούν για τους Τ/Κ». Ζήτησε διαβούλευση και επανασύσταση της μικτής επιτροπής Ε/Κ και Τ/Κ για την εναρμόνιση της κοινότητάς του με την ΕΕ: «Οι Τ/Κ κινδυνεύουν να παγιδευθούν στο βόρειο τμήμα και όσοι δεν ανησυχούν σιωπούν», προειδοποίησε.
Το πρακτικό ζήτημα αφορά όσους δεν διαθέτουν έγγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και συζύγους και παιδιά με έναν Τ/Κ γονέα: θα τύχουν κάποιας άλλης μεταχείρισης;
Η εφαρμογή ελέγχων επιπέδου Σένγκεν αναμένεται επίσης να αυξήσει τον χρόνο διεκπεραίωσης ανά άτομο. Θα προκαλέσει ουρές σε ήδη βεβαρημένα από καθυστερήσεις σημεία, ιδίως τις ώρες αιχμής. Πρόσθετη δυσκολία θα αφορά τις διελεύσεις με οχήματα, καθώς ενδέχεται να απαιτούνται πλήρεις έλεγχοι.
Όλα αυτά ενδέχεται να καταστήσουν αναγκαία την επέκταση των υφιστάμενων υποδομών, δημιουργία ξεχωριστών λωρίδων για διαφορετικές κατηγορίες διερχομένων, ενίσχυση του προσωπικού, καθώς και το άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης. Για αρκετά χρόνια, ο ΟΗΕ και η ΕΕ διαπιστώνουν ότι δεν αποδεικνύεται έμπρακτη βούληση για τέτοιες αλλαγές.
Νεκρά ζώνη
Το κεκτημένο του Σένγκεν απαιτεί από τα κράτη μέλη να εντοπίζουν παράνομες διελεύσεις συνόρων για να τις αποτρέπουν, να εξετάζουν αποτελεσματικά αιτήσεις ασύλου και να επιστρέφουν παράτυπους μετανάστες. Η ανεξέλεγκτη διέλευση παράτυπων μεταναστών μέσω της Πράσινης Γραμμής, μήκους 180 χλμ, αποτέλεσε ήδη σημαντική πρόκληση.
Ο εκπρόσωπος της UNFICYP, Άλεμ Σιντίκ, δήλωσε στo CIReN ότι «τα ζητήματα που αφορούν την Πράσινη Γραμμή, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων και της επιτήρησης του Σένγκεν, αφορούν πρωτίστως την Κυπριακή Δημοκρατία και την ΕΕ». «Δεν έχουν υπάρξει επίσημες διαβουλεύσεις με την UNFICYP για το θέμα αυτό μέχρι σήμερα», συμπλήρωσε. Ο Σιντίκ διευκρίνισε επίσης ότι η UNFICYP «είναι αποστολή ειρηνευτικής φύσης» και ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία διατηρεί την ευθύνη για τη λειτουργία των σημείων διέλευσης και για όλους τους ελέγχους μετανάστευσης».
Σε πρόσφατα περιστατικά, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ έχει επικρίνει την Κυπριακή Δημοκρατία για άρνηση πρόσβασης παράτυπων μεταναστών μέσω της νεκράς ζώνης στις διαδικασίες ασύλου. Μέχρι σήμερα, η πολιτική της κυβέρνησης δεν έχει συνοχή στο ζήτημα αυτό.
Η πορεία μπροστά
Η κυπριακή κυβέρνηση έχει επιταχύνει τις προετοιμασίες της για ένταξη στη ζώνη Σένγκεν, εφαρμόζει σχέδιο δράσης και ενημερώνει την Επιτροπή ότι θα ολοκληρώσει τις τεχνικές ετοιμασίες μέχρι το τέλος του 2025.
Αλλά η κατάσταση παραμένει πολιτικά περίπλοκη και η εφαρμογή των συστάσεων του Συμβουλίου εκκρεμεί. Η πρώτη φάση παρακολούθησης απαιτεί επιτόπιες αποστολές επαλήθευσης. Μόνο όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώσει ότι έχουν ικανοποιηθεί όλες οι προϋποθέσεις θα εκδώσει συνολική Έκθεση Αξιολόγησης Σένγκεν προς το Συμβούλιο. Κι αυτό δεν είναι το τέλος της διαδικασίας.
Το τελικό στάδιο περιλαμβάνει ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου και, μάλιστα, σε δύο στάδια: πρώτον, απόφαση εφαρμογής, βάσει πρότασης της Επιτροπής για επιβεβαίωση κατά πόσο η Κύπρος εφαρμόζει το κεκτημένο Σένγκεν. Σε άγνωστο κατοπινό στάδιο, εκ νέου απόφαση του Συμβουλίου για την άρση των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων.
Η εμπειρία άλλων υποψηφίων κρατών Σένγκεν διαφέρει σημαντικά, μεταξύ τεχνικής έγκρισης και πλήρους ένταξης. Το 2011, η Ρουμανία και η Βουλγαρία κηρύχθηκαν τεχνικά έτοιμες αλλά βρέθηκαν αντιμέτωπες με καθυστέρηση 13 ετών. Τον Μάρτιο 2024, ίσχυσε για 9 μήνες άρση ελέγχων μόνο στα αεροδρόμια και τα λιμάνια. Ακολούθησαν τα χερσαία σύνορα και η πλήρης ένταξη τον Ιανουάριο του 2025. Αντίθετα, η Κροατία προχώρησε με απόφαση εφαρμογής του Συμβουλίου το 2021 και άρση εμποδίων το 2023.
Πολύ πρόσφατα το Συμβούλιο έλαβε μια ιδιάζουσα απόφαση (11/06) για το Γιβραλτάρ που ανήκει στο Η.Β. Αν και δεν εντάχθηκε επίσημα στη ζώνη Σένγκεν, λειτουργεί de facto ως μέρος της, βάσει συμφωνίας Ηνωμένου Βασιλείου-Ισπανίας-ΕΕ. Καταργήθηκαν οι συνοριακοί έλεγχοι μεταξύ Γιβραλτάρ και Ισπανίας για να διευκολυνθεί η ελεύθερη διακίνηση για χιλιάδες εργαζόμενους, χωρίς το Γιβραλτάρ να ενταχθεί θεσμικά στο Σένγκεν. Όμως, οι έλεγχοι Σένγκεν στο αεροδρόμιο και το λιμάνι του Γιβραλτάρ διεξάγονται από την… Ισπανία.
Πολιτικές ενστάσεις
Η κυπριακή κυβέρηση άρχισε πρόσφατα να βολιδοσκοπεί τις πολιτικές προθέσεις των Ευρωπαίων εταίρων. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ενέταξε την προσπάθεια για ένταξη στο Σένγκεν στις επαφές του υπό το πρίσμα της προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το 2026.
Στις 12 Ιουνίου, σε διακήρυξη για την 40ή επέτειο της Συμφωνίας Σένγκεν, το Συμβούλιο της ΕΕ «σημείωσε τις εντατικοποιημένες προσπάθειες της Κύπρου για να εκπληρώσει τα κριτήρια ένταξης στη ζώνη Σένγκεν». Όμως, απέφυγε να δηλώσει ρητά ότι «καλωσορίζει» τις προσπάθειες αυτές, όπως πρότεινε η Λευκωσία σε προσχέδιο.
Οι διπλωματικές αποστολές της ΕΕ στην Κύπρο παρακολουθούν στενά τις προσπάθειες του ΟΗΕ για επανέναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών ύστερα από 8 χρόνια, καθώς και τις επανειλημμένες εκκλήσεις του ΓΓ Αντόνιο Γκουτέρες για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Αυτά επικεντρώνονται κυρίως στο άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης, ώστε να διευκολυνθεί η καθημερινότητα των πολιτών και να ενισχυθεί η αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση μεταξύ των δύο κοινοτήτων, όπως προτείνουν ο ΟΗΕ και η ΕΕ. Η αυστηροποίηση ελέγχων για το Σένγκεν χωρίς να απαντηθούν πολιτικά ζητήματα είναι πιθανόν να επηρεάσει τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Η Ετυμηγορία: Παραπλανητικό
Η δήλωση του Προέδρου Χριστοδουλίδη ότι «η Κύπρος θα ενταχθεί στη ζώνη Σένγκεν το 2026» είναι παραπλανητική.
Γιατί;
Τεχνική ετοιμότητα: Παρότι η Κύπρος έχει σημειώσει πρόοδο, η πρώτη πλήρης αξιολόγηση είναι ακόμη σε εξέλιξη. Σημαντικές συστάσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα. Απαιτούνται αποστολές επαλήθευσης και επιτόπιοι έλεγχοι και τελική έκθεση αξιολόγησης.
Πολιτική πολυπλοκότητα: Η μετατροπή της Πράσινης Γραμμής σε «γραμμή με προδιαγραφές Σένγκεν», χωρίς να προκληθούν πολιτικές επιπτώσεις, δεν έχει αντιμετωπιστεί ή επιλυθεί από την κυβέρνηση. Η κυβέρνηση της Κύπρου δεν έχει εξηγήσει για να πείσει την Επιτροπή πώς θα γίνει αυτό. Βρίσκεται στο στάδιο συζήτησης «πιθανών μελλοντικών βημάτων».
Ομοφωνία σε «29»: Ακόμα κι αν εκπληρωθούν όλα τα τεχνικά κριτήρια, η Κύπρος χρειάζεται πολιτική συγκατάθεση υπό το πρίσμα του ΚΠΓ καθώς και ομόφωνη απόφαση, σε δύο στάδια, από την πλευρά των 29 κρατών μελών του Σένγκεν. Η διαδικασία αυτή δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη εντός ορατού χρόνου.
Συμπέρασμα:
Μια πιθανή ένταξη στο Σένγκεν απαιτεί τεχνική ολοκλήρωση και αντιμετώπιση της πολιτικής πραγματικότητας και της νομικής πολυπλοκότητας της ντε φάκτο διαίρεσης της Κύπρου.
Ως εκ τούτου,
η δήλωση του Προέδρου είναι πρόωρη και παραπλανητική, καθώς υπερβάλλει ως προς την ετοιμότητα και υποβαθμίζει τις σοβαρές νομικές και πολιτικές προκλήσεις που εκκρεμούν.
*Το CIREN υλοποιεί το πρόγραμμα «Αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων και της προπαγάνδας σε νησιωτικά κράτη» με την υποστήριξη του European Media and Information Fund (EMIF). Την αποκλειστική ευθύνη για οποιοδήποτε περιεχόμενό του φέρουν οι συντάκτες του πρoγράμματος και αυτό ενδέχεται να μην αντανακλά κατ’ ανάγκην τις θέσεις του EMIF και των εταίρων του Ταμείου, του Ιδρύματος Calouste Gulbenkian και του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου.
