Η «υπόθεση των χρυσών διαβατηρίων» -το μακροχρόνιο σκάνδαλο απόδοσης κυπριακής υπηκοότητας μέσω επενδύσεων- εξακολουθεί να επισκιάζει τη φήμη της Κύπρου, διατηρώντας τη χώρα μέρος της διεθνούς συζήτησης περί ασφάλειας του τραπεζικού συστήματος και καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος. Δύο κάτοχοι κυπριακών διαβατηρίων εμπλέκονται σε σκάνδαλο ξεπλύματος μαύρου χρήματος στη Σιγκαπούρη, με τις νομισματικές Αρχές της πόλης-κράτους να επιβάλλουν πρόστιμα σε βαριά ονόματα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οι δύο «Κύπριοι», οι Su Haijin και Wang Dehai, καταδικάστηκαν και τους επιβλήθηκαν ολιγόμηνες ποινές φυλάκισης. Ο Su Haijin έχει καταγωγή από την επαρχία Fujian της Κίνας, με κυπριακή ιθαγένεια κατά τη διάρκεια της υπόθεσης. Του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 14 μηνών και συμφώνησε στην παραίτηση περίπου του 90–95% των κατασχεμένων περιουσιακών του στοιχείων αξίας άνω των 127,05 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ ($). Ο Wang Dehai καταδικάστηκε σε φυλάκιση 16 μηνών για ξέπλυμα χρήματος, και περίπου το 90% των περιουσιακών του στοιχείων, αξίας περίπου $37, 88 εκατ., αποδόθηκε στο κράτος.
Το μόνο θετικό στην όλη υπόθεση είναι ότι οι κυπριακές Αρχές είχαν ενημερωθεί για την υπόθεση και ήδη αποφασίσθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο η αφαίρεση της κυπριακής υπηκοότητάς τους. Σύμφωνα με ενημέρωση από το Υπουργείο Εσωτερικών, το ΥΠΕΣ είχε εξαρχής ενημερωθεί για την ποινική διαδικασία εναντίον τους και με την ανακοίνωση της καταδίκης προχώρησε σε διαδικασία αποστέρησης της υπηκοότητάς τους, ακολουθώντας τις διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας, και έχει ληφθεί απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο για την αποστέρηση της κυπριακής υπηκοότητάς τους.
Το ζήτημα της διαγωγής όσων απέκτησαν κυπριακή υπηκοότητα μέσω του καταργηθέντος κυπριακού επενδυτικού σχεδίου απασχολεί το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο προχωρεί με διαδικασία αποστέρησης της κυπριακής υπηκοότητας, μόλις ενημερωθεί ότι κάποιο πρόσωπο εμπίπτει στις προϋποθέσεις που θέτει η σχετική νομοθεσία για αποστέρηση της κυπριακής υπηκοότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, μέχρι στιγμής το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την αποστέρηση της κυπριακής υπηκοότητας για 306 πρόσωπα, που είχαν αποκτήσει την κυπριακή υπηκοότητα μέσω του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Τα υπό αναφορά 306 πρόσωπα αφορούν 88 επενδυτές/επενδύτριες και 218 μέλη των οικογενειών των εν λόγω προσώπων.
Πρόκειται για έναν μεγάλο αριθμό αφαίρεσης διαβατηρίων που επιβεβαιώνει ότι το κυπριακό σχέδιο αποτέλεσε καταφύγιο για αμφιλεγόμενα πρόσωπα. Το κυπριακό σχέδιο πολιτογράφησης μέσω επενδύσεων, αν και επισήμως έχει τερματιστεί από το 2020 -υπό το βάρος εγχώριων και διεθνών αποκαλύψεων για αδιαφανείς διαδικασίες και εμπλοκή πολιτικών προσώπων- εξακολουθεί να πληγώνει την εικόνα της Κύπρου. Διεθνή Μέσα και εκθέσεις οργανισμών (π.χ. OCCRP, Transparency International) επανειλημμένα εντοπίζουν πρώην και νυν κατόχους κυπριακών διαβατηρίων ανάμεσα στους εμπλεκόμενους κρατικών και τραπεζικών σκανδάλων, δικτύων ξεπλύματος και παράνομων μεταφορών κεφαλαίων.
Ακόμη κι αν στην υπόθεση της Σιγκαπούρης δεν υπάρχει πραγματική κυπριακή εμπλοκή, η παγκόσμια εμπειρία δείχνει πως διεθνή κυκλώματα ξεπλύματος -από το σκάνδαλο της Μαλαισίας (1MDB) ώς τη ρωσική laundromat- αξιοποίησαν τις ευκολίες θεσμικά «φιλόξενων» υπηκοοτήτων. Το στίγμα πως «άτομα με κυπριακό διαβατήριο εμφανίζονται σε διεθνείς λίστες υπόπτων» δεν φεύγει εύκολα. Αντίθετα, διατηρεί μια κατάσταση αρνητικής φήμης και καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την προσπάθεια αποκατάστασης της αξιοπιστίας.
Έχει γίνει μια συστηματική προσπάθεια την τελευταία δεκαετία να αλλάξει αυτή η εικόνα, ειδικά από τον τραπεζικό τομέα, όμως η πληγή δεν επουλώνεται γρήγορα και σίγουρα δεν βοηθά η εμφάνιση «Κυπρίων» σε τραπεζικά σκάνδαλα ξεπλύματος χρήματος. Η επαναφορά της εμπιστοσύνης απαιτεί χρόνια συνέπειας, συστηματικού ελέγχου και, κυρίως, αποφυγή κάθε σκιάς. Όσο οι λίστες σκανδάλων περιλαμβάνουν κατόχους κυπριακών διαβατηρίων τόσο η Κύπρος θα χρειάζεται να αποδείξει ότι εννοεί όσα διακηρύττει.
Το ξέπλυμα των 2,2 δις. δολαρίων ΗΠΑ
Η υπόθεση στην οποία εμπλέκονται οι Su Haijin και Wang Dehai είναι μία από τις σοβαρότερες περιπτώσεις ξεπλύματος χρήματος, με τις Αρχές της Σιγκαπούρης να κινούνται με αυστηρότητα. Η συγκεκριμένη υπόθεση δείχνει ότι η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες παραμένει μια δημοφιλής δραστηριότητα, με γνωστά τραπεζικά ονόματα να εμπλέκονται.
Στις αρχές Ιουλίου η Νομισματική Αρχή της Σιγκαπούρης (MAS) επέβαλε συνολικό πρόστιμο ύψους περίπου 21,5 εκατ. δολαρίων ΗΠΑ σε έξι τράπεζες και τρία άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, σε σχέση με τη μεγαλύτερη υπόθεση ξεπλύματος χρήματος που αποκαλύφθηκε το 2023.
Η υπόθεση αφορά ξέπλυμα παράνομων περιουσιακών στοιχείων αξίας 2,2 δις. δολαρίων ΗΠΑ. Τον Αύγουστο του 2023 συνελήφθησαν κα 10 ξένοι υπήκοοι στη διάρκεια μιας σειράς ταυτόχρονων επιδρομών.
Τα άτομα είχαν καταθέσει έσοδα από διασυνοριακές απάτες και παράνομα διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια σε λογαριασμούς σε τράπεζες της Σιγκαπούρης και στη συνέχεια μετέτρεψαν τα κεφάλαια σε ακίνητα, οχήματα και πολυτελή αγαθά. Καταδικάστηκαν σε φυλάκιση 13-17 μηνών και στη συνέχεια απελάθηκαν.
Οι εμπλεκόμενες τράπεζες -Credit Suisse, UOB (UOBH.SI), UBS (UBSG.S), Citibank (C.N), Julius Baer (BAER.S) και LGT Bank- τιμωρήθηκαν με πρόστιμα μεταξύ 1 εκατ. και 5,8 εκατ. δολαρίων Σιγκαπούρης (S$). Η χρηματιστηριακή εταιρεία UOB Kay Hian (UOKH.SI), η εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων Blue Ocean Invest και η εταιρεία παροχής υπηρεσιών εμπιστοσύνης και κεφαλαίων Trident Trust Company Singapore τιμωρήθηκαν επίσης με πρόστιμα ύψους S$2,85 εκατ., S$2,4 εκατ. και S$1,8 εκατ. αντίστοιχα. Η ανακοίνωση της επιβολής των προστίμων σηματοδοτεί την ολοκλήρωση των μέτρων επιβολής κατά των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.
Η MAS εντόπισε αποτυχίες στις αξιολογήσεις κινδύνου πελατών, στην επαλήθευση των πηγών πλούτου και στην παρακολούθηση ύποπτων συναλλαγών από τα εμπλεκόμενα ιδρύματα. Επιπλέον, σε τέσσερα άτομα απαγορεύτηκε μόνιμα η άσκηση ρυθμιζόμενων δραστηριοτήτων υπό τη δικαιοδοσία της MAS. Οι εμπλεκόμενες τράπεζες αναγνώρισαν το πρόβλημα και συνεργάστηκαν με τις Αρχές της Σιγκαπούρης.
Ειδικότερα, η UBS, η οποία συμφώνησε να εξαγοράσει την Credit Suisse τον Μάρτιο του 2023, δήλωσε ότι αναγνωρίζει τα ευρήματα και έχει συνεργαστεί πλήρως με τις Αρχές για την επίλυση του ζητήματος.
Εκπρόσωπος της Citi Singapore δήλωσε: «Έχουμε ενισχύσει περαιτέρω τις διαδικασίες ένταξης και παρακολούθησης των πελατών μας και συνεχίζουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τις Αρχές για την προστασία της ακεραιότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την ενίσχυση των μέτρων ελέγχου και αντιμετώπισης του κινδύνου χρηματοοικονομικού εγκλήματος».
Η UOB Kay Hian σε μια ανακοίνωση στο χρηματιστήριο αναφέρει ότι έχει λάβει μέτρα για την ενίσχυση των πολιτικών, των διαδικασιών και των ελέγχων κατά του ξεπλύματος χρήματος και ότι ενημερώνει τακτικά την Κεντρική Τράπεζα για τις εξελίξεις.
Η Blue Ocean Invest τονίζει ότι η εταιρεία έχει συνεργαστεί πλήρως με τις Αρχές και έχει εφαρμόσει μέτρα για την ενίσχυση των εσωτερικών πολιτικών και διαδικασιών.
Ένας εκπρόσωπος της Trident Trust Company δήλωσε επίσης ότι έχει συνεργαστεί με τη MAS για την αντιμετώπιση των παραβάσεων.
Ένας εκπρόσωπος της Julius Baer είπε ότι η εταιρεία συνεργάστηκε πλήρως με την έρευνα και έλαβε συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση των διαδικασιών και του πλαισίου καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η LGT Bank δήλωσε ότι παραμένει προσηλωμένη στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και στη διαφύλαξη της ακεραιότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Σιγκαπούρης.
Τον Ιούνιο του 2024, η κυβέρνηση αναγνώρισε τον τραπεζικό τομέα της Σιγκαπούρης ως τον τομέα με τον υψηλότερο κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες στην πόλη-κράτος.
Στην Κίνα με διαβατήριο Αυστραλίας και ελληνικό όνομα ο Τζο Λο!
Ο Τζο Λο, ο Μαλαισιανός χρηματιστής και πρώην Κύπριος (η εμβληματική περίπτωση του προβλήματος των «χρυσών» διαβατηρίων που αποκάλυψε ο «Π»), που φέρεται ως εγκέφαλος του σκανδάλου διαφθοράς του 1MDB, παραμένει ένα από τα πλέον αναζητούμενα πρόσωπα παγκοσμίως. Σύμφωνα με αναφορές διεθνούς Τύπου, μεταξύ των οποίων και αρκετά μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία αλλά και δημοσιογράφοι όπως οι Bradley Hope και Tom Wright, ο Low φέρεται σήμερα να ζει στη Σαγκάη της Κίνας, σε μια πολυτελή έπαυλη στη συνοικία Green Hills, υπό συνθήκες υψηλής ασφάλειας.
Οι αποκαλύψεις βασίζονται σε έρευνες στοιχείων και έγγραφα που ήρθαν πρόσφατα στη δημοσιότητα, τα οποία δείχνουν τον Λο να κινείται χρησιμοποιώντας πλαστό αυστραλιανό διαβατήριο με το ψευδώνυμο «Constantinos Achilles Veis». Αυτό το διαβατήριο του επιτρέπει, σύμφωνα με τις πηγές, να μετακινείται σχετικά ελεύθερα εντός της Κίνας, προστατεύοντας την πραγματική του ταυτότητα. Ταυτόχρονα, δημοσίευμα της εφημερίδας ABC της Αυστραλίας επισημαίνει ότι οι αυστραλιανές Αρχές αντιμετωπίζουν σοβαρά όλες τις καταγγελίες για κατάχρηση αυστραλιανών διαβατηρίων, χωρίς ωστόσο να μπορούν να σχολιάσουν επί συγκεκριμένων ατόμων λόγω πολιτικής ιδιωτικότητας.
Η ύπαρξη του πλαστού διαβατηρίου είναι εγκληματική πράξη κατά την αυστραλιανή νομοθεσία και επισύρει ποινή φυλάκισης έως 10 έτη ή/και υψηλά χρηματικά πρόστιμα. Την ίδια στιγμή, οι Αρχές της Μαλαισίας και της Κίνας είτε διαψεύδουν είτε δεν έχουν επίσημη ενημέρωση για την ακριβή τοποθεσία ή το καθεστώς του Λο, με τον ίδιο να εμφανίζεται να συνεργάζεται παρασκηνιακά με κινεζικές δομές, βοηθώντας εταιρείες να παρακάμπτουν κυρώσεις.
