Η Ανδρομάχη Σοφοκλέους αποτελεί μια αποφασιστική φωνή για την αλλαγή από τα πρώτα της βήματα στη δημόσια ζωή. Απόφοιτη πολιτικής φιλοσοφίας και θεωρίας, τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως σύμβουλος σε θέματα εσωτερικής και διεθνούς πολιτικής, με έμφαση στην άνοδο της άκρας δεξιάς, τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Κυπριακό. Είναι επίσης συμπαραγωγός του Nicosia Uncut, ενός podcast στην πλατφόρμα Island Talks, την πρώτη πλατφόρμα podcast σε τρεις γλώσσες στην Κύπρο, και ενεργό μέλος κινημάτων για την επανένωση, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προστασία του περιβάλλοντος. Σήμερα, είναι συμπρόεδρος του Volt Κύπρου, ενός κόμματος που έχει υφάνει την ισότητα των φύλων στο ίδιο του το Καταστατικό και επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τον τρόπο με τον οποίο γίνεται πολιτική στο νησί.
Ποσόστωση
«Στο Volt κάνουμε πράξη όσα λέμε», σημειώνει. «Η ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων είναι κατοχυρωμένη στο Καταστατικό μας, από την προεδρία μέχρι το πολιτικό συμβούλιο. Είμαι συμπρόεδρος μαζί με τον Πάνο Παρρά και η ίδια αρχή ισχύει και για τους αντιπροέδρους. Από τα 21 μέλη του πολιτικού συμβουλίου συν την ηγετική ομάδα, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον δέκα γυναίκες και δέκα άνδρες. Στις εσωτερικές εκλογές του 2024, εξελέγησαν έντεκα γυναίκες και δέκα άνδρες. Δεν είναι μια ποσόστωση για επίδειξη, είναι ο τρόπος που λειτουργούμε».
Η Σοφοκλέους πιστεύει ότι η ανάγκη για ενίσχυση της γυναικείας συμμετοχής δεν αναδύεται μόνο προεκλογικά. «Δεν είναι ένα ζήτημα που μας απασχολεί περιστασιακά στο Volt», εξηγεί. «Η ισότητα των φύλων είναι μέρος του ίδιου μας του σκοπού. Δεν είμαστε ένα κόμμα επικεντρωμένο σε έναν αρχηγό, όπως τα παραδοσιακά κόμματα. Το συλλογικό μας μοντέλο επιτρέπει να ακούγονται περισσότερες φωνές και έτσι επιτυγχάνεται ουσιαστική ισορροπία».
Για όλη την κοινωνία
Όταν τη ρωτούν για την απογοήτευση που εκφράζουν πολλές νεότερες γυναίκες, οι οποίες νιώθουν ότι τα αιτήματά τους περιορίζονται σε «ήπιες» ή «συμβολικές» θεματικές, η απάντησή της είναι ξεκάθαρη. «Δεν πιστεύω στην πολιτική ταυτοτήτων», λέει. «Η πολιτική σημαίνει να μετατρέπουμε τις αξίες μας σε συγκεκριμένες πολιτικές που αφορούν όλους, όχι να παίζουμε με τις ετικέτες. Είμαι μια γυναίκα που προσπάθησε χρόνια να ακουστεί και θέλω να ανοίξω χώρο όχι μόνο για τις φωνές των γυναικών αλλά και για την οπτική τους». Αυτή η οπτική, εξηγεί, είναι ενσωματωμένη στο πρόγραμμα του Volt. «Η ισότητα των φύλων διαπερνά όλες μας τις πολιτικές. Η ποιοτική υγεία και φροντίδα, η προστασία των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων, η πρόσβαση σε αντισύλληψη και εκπαίδευση, οι ίσες ευκαιρίες στην εργασία δεν είναι "γυναικεία ζητήματα". Είναι βασικά στοιχεία μιας ευημερούσας κοινωνίας», τονίζει. «Πώς μπορείς να μιλήσεις για αναπαραγωγικά δικαιώματα αν οι γυναίκες δεν συμμετέχουν στη χάραξη πολιτικής; Πώς μπορείς να συζητήσεις για φροντίδα παιδιών χωρίς να συμπεριλάβεις την εμπειρία των φροντιστών; Η δομή και η νοοτροπία του Volt καθιστούν αυτό εφικτό».
Ισορροπία φύλων
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι γυναικείες οργανώσεις κινδυνεύουν να νομιμοποιήσουν το ίδιο σύστημα που τις αποκλείει, αν λειτουργούν μέσα σε ανδροκρατούμενες δομές αντί να τις μετασχηματίζουν. Η Σοφοκλέους απαντά μέσα από τη φιλοσοφία του Volt. «Από την αρχή είπαμε ότι θέλουμε να κάνουμε πολιτική διαφορετικά. Σε όλη την Ευρώπη, το Volt δεν έχει ξεχωριστό γυναικείο κλάδο. Έχουμε άνδρα και γυναίκα συμπρόεδρο, και η ισότητα των φύλων διατρέχει ολόκληρο το πρόγραμμά μας. Είναι υπόθεση όλων των μελών». Η μόνη εξαίρεση, όπως επισημαίνει, μπορεί να προκύψει λόγω των κανονισμών της Κυπριακής Δημοκρατίας που δίνουν προτεραιότητα στη χρηματοδότηση γυναικείων οργανώσεων. «Αυτό, όμως, είναι θέμα γραφειοκρατίας, όχι φιλοσοφίας», διευκρινίζει. «Ποιο ισχυρότερο μήνυμα για την ισότητα μπορείς να δώσεις από το να βλέπεις μια γυναίκα να ηγείται ενός κόμματος; Όταν η ισορροπία φύλων είναι ορατή σε όλα τα επίπεδα, δεν χρειάζεσαι ξεχωριστό κλάδο για να το αποδείξεις».
Δεν στηρίζονται οι γυναίκες
Η Κύπρος εξακολουθεί να βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ ως προς τη γυναικεία κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Στην ερώτηση «τι μπορούμε να μάθουμε από χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία ή η Γαλλία», η κ. Σοφοκλέους αναφέρεται στα συστημικά εμπόδια που επιμένουν. «Η υποεκπροσώπηση των γυναικών δεν οφείλεται σε έλλειψη ικανότητας ή ενδιαφέροντος», λέει. «Οφείλεται στο ότι το σύστημα δεν είναι δομημένο για να τις στηρίζει. Πολλές γυναίκες αναγκάζονται να επιλέξουν ανάμεσα στην οικογένεια και την πολιτική. Οι ευθύνες φροντίδας πέφτουν δυσανάλογα στις πλάτες τους και, χωρίς προσιτή παιδική φροντίδα, ποιοτική υγειονομική περίθαλψη και δίκαιη γονική άδεια, η συμμετοχή καθίσταται σχεδόν αδύνατη». Παράλληλα, επισημαίνει, τα οικονομικά και κοινωνικά εμπόδια καθιστούν πιο δύσκολη την πολιτική πορεία. «Οι γυναίκες υποψήφιες αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε χρηματοδότηση, λιγότερες ευκαιρίες κατάρτισης και περιορισμένα δίκτυα, συχνά επειδή δεν έχουν τον χρόνο να συμμετέχουν ενεργά αν μεγαλώνουν και οικογένεια. Και φυσικά υπάρχει η διαδικτυακή κακοποίηση. Οι γυναίκες στη δημόσια σφαίρα στοχοποιούνται με σεξιστικές επιθέσεις και βία στον κυβερνοχώρο, με σκοπό να τις φιμώσουν».
Η ίδια έχει βιώσει αυτό το τοπίο από πρώτο χέρι. «Ήμουν 27 ετών όταν μίλησα δημόσια, χωρίς κομματική ταυτότητα, για την ανάγκη λύσης του Κυπριακού», θυμάται. «Έλεγα ότι, αν δεν το λύσουμε, η κατάσταση θα επιδεινώνεται. Τότε δέχθηκα διαδικτυακές και δημοσιογραφικές επιθέσεις και από τις δύο πλευρές της διαίρεσης. Αυτή η εμπειρία μού έδειξε τι αντιμετωπίζουν οι γυναίκες όταν εισέρχονται στην πολιτική. Εγώ μπορώ να το αντέξω αλλά δεν πρέπει να περιμένουμε από όλες να το ανεχθούν. Πρέπει να δημιουργήσουμε έναν ασφαλέστερο χώρο στην πολιτική».
Παρά τα εμπόδια, βλέπει σημάδια αλλαγής. «Μέσα από τις επαφές μου με νεότερες γυναίκες, χαίρομαι που βλέπω ότι το παράδειγμα του Volt τις εμπνέει. Νιώθουν ότι εκπροσωπούνται και αυτό είναι βαθιά ενδυναμωτικό».
Φωνή στις γυναίκες
Το κείμενο αυτό αποτελεί μέρος της σειράς του Politis to the Point που δίνει φωνή στις γυναίκες ενόψει των βουλευτικών εκλογών του Μαΐου 2026. Με την Κύπρο να παραμένει τελευταία στην ΕΕ σε ποσοστό γυναικείας εκπροσώπησης, η σειρά καλεί τα πολιτικά κόμματα, πέρα από υποσχέσεις και συμβολικές κινήσεις, να προχωρήσουν σε πραγματικές, δομικές αλλαγές για την ισότητα.
