Ο Πολωνός Υδραυλικός έφυγε. Οι σωλήνες είναι ακόμα στη σκουριά

Το Brexit είναι ζήτημα ωρών. Και το Ηνωμένο Βασίλειο, όσο τραγικά κωμικό ή κωμικά τραγικό κι αν μοιάζει ειδικά σήμερα εκείνο το «Hνωμένο», ετοιμάζεται να πάρει και τυπικά διαζύγιο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εάν μάλιστα το θέσουμε σε αυτή του τη διάσταση, τη διάσταση της σχέσης, είναι σημαντικό και απαραίτητο νομίζω να πούμε ότι μιλάμε πάντοτε για μια σχέση σίγουρα πιο συμβατική από ό,τι γνήσια. Με κάποιους να υποδεικνύουν πως, με βάση μία θεωρία, οι συμβατικές σχέσεις είναι… μη σχέσεις και όχι απλώς σχέσεις που στερούνται γνησιότητας. Αφού στερούνται της ουσιαστικής επαφής και του αισθήματος που δεν υπάρχει ανάμεσα στα δύο μέρη.

Και εδώ, όσο κι αν δεν είναι θέμα… αισθημάτων, η αλήθεια δεν μπορεί να κινείται πολύ μακριά από αυτή την προσέγγιση. Το Ηνωμένο Βασίλειο, τουλάχιστον τις τελευταίες δεκαετίες -θα έλεγα και προηγουμένως- δεν ήταν μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν ένα μέρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτός είναι άλλωστε -και δικαιολογημένα σε κάποιο βαθμό- ο λόγος που πολλοί από τους πλέον ένθερμους υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, έχοντας πια ξεπεράσει τον πληγωμένο εγωισμό της βρετανικής επιθυμίας για διαζύγιο, αναστενάζουν με ανακούφιση.

Και ό,τι κι αν λένε, όπως και εάν το λένε, παραπέμπουν επί της ουσίας -άλλη θαυμάσια ειρωνεία κι αυτή- σε μια κατάσταση η οποία περιγράφεται καλύτερα μέσα από έναν ιδιωματισμό τόσο βρετανικό όσο η σφιχτή χειραψία των Εγγλέζων αντί και του σταυρωτού ασπασμού των υπολοίπων Ευρωπαίων: το good riddance.

«Στα τσακίδια», θα μπορούσε να το μεταφράσει κανείς. Με μια δόση κακίας ίσως αλλά όχι μακράν της πιστής μετάφρασης. Γι’ αυτή τη συγκεκριμένη σχολή σκέψης, λοιπόν, το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ανέκαθεν και πάνω από όλα ένα πρόβλημα για την Ευρώπη και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ένα βαρίδι. Η δε αποχώρησή του θα τη βοηθήσει.

Μια αγέρωχη στάση, το δίχως άλλο! Η οποία ωστόσο, δεν καταφέρνει να δώσει την όποια ένδειξη ως προς το ποια ολοκλήρωση είναι τελικά αυτή και πώς μπορεί να επιτευχθεί, όταν η ΕΕ παραμένει στο έλεος μιας ολόκληρης γενιάς πια καλοταϊσμένων οκνηρών γραφειοκρατών χωρίς όραμα αλλά και κρατών χωρίς ηγέτες και χωρίς την παραμικρή διάθεση να αποτινάξουν αυτή την παρακμή η οποία αναστρέφει -εάν δεν καταστρέφει κιόλας- το ευρωπαϊκό όραμα μέρα με τη μέρα.

Αυτό που δεν βλέπει η συγκεκριμένη σχολή -και δυστυχώς όχι μόνο αυτή- είναι πως ναι μεν η αριθμητική διαφορά στις συνέπειες που θα υποστεί το Ηνωμένο Βασίλειο από το Brexit -ίσως και η ποιοτική- είναι συντριπτικά μεγαλύτερη, πλην όμως είναι τέτοια τώρα. Και δεν πρέπει να υποτιμούμε τις συνέπειες και για την ίδια την ΕΕ Τουλάχιστον στον βαθμό που όλοι το κάνουμε.

Με την Ευρώπη να βαδίζει σε αβέβαια μονοπάτια και τους κινδύνους εξ ανατολής αλλά και στο εσωτερικό της να καραδοκούν, κανείς δεν ξέρει τι επιφυλάσσει το αύριο. Το Brexit είναι ένα τραγικό σφάλμα, ναι. Είναι. Σήμερα.

Τούτου λεχθέντος, δεν μπορεί να παραλείψει κανείς τη διευκρίνιση ότι το Brexit δεν ήταν ούτε μια σοφή πρόβλεψη κάποιου διορατικού μυστήριου Λονδρέζου, διότι επιχειρείται να περάσει αυτή η αίσθηση στην άλλη πλευρά της Μάγχης, ούτε βέβαια ο Μάης της Βρετανίας ενάντια στην ηπειρωτική τυραννία, έτσι; Μην τρελαθούμε.

Ήταν το ατυχές παιγνίδι ενός από αυτούς τους πολλούς, ανίκανους ηγέτες της εποχής, του Ντέιβιντ Κάμερον. Ένα παιγνίδι με ένα από τα πιο θλιβερά και πρωτόγονα ένστικτα ανασφάλειας αλλά και διαχρονικής αδυναμίας ενός μεγάλου μέρους των Βρετανών να ξεπεράσουν τη νησιωτική απομόνωση και την πεισματική προσήλωση σ’ αυτό που θα αποκαλούσαμε απρεπώς -στον ελληνόφωνο χώρο- συμπλεγματική βλαχιά.

Και αυτό το παιγνίδι, όταν ξέφυγε, οδήγησε μαζί με άλλες εξελίξεις στον εκτροχιασμό του πολιτικού establishment στη Βρετανία και στην παράδοσή του σε ό,τι χειρότερο είχε να επιδείξει το στερέωμα μιας χώρας άλλοτε φημισμένης για μια στοιχειώδη σοβαρότητα στα πολιτικά πράγματα: από τον κλόουν Boris Johnson, μέχρι τους σκιερούς απατεώνες του Farage και τα νεομαρξιστικά τσόκαρα του Corbyn και των DIY επαναστατών των πληκτρολογίων και των social media.

Ήταν ένα παιγνίδι με ψέματα το οποίο όταν ξέφυγε κανείς πια δεν μπορούσε να το ελέγξει και να το σταματήσει. Πόσω μάλλον που η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης -ακόμα και της παλιάς, όχι της σημερινής- δεν έλεγε και πολλά από ένα μορφωτικό -και εισοδηματικό…- επίπεδο στη Βρετανία και κάτω. Παρομοίως ούτε έξω από τα bubbles των μεγαλουπόλεων.

Ο μέσος Εγγλέζος θυμήθηκε τον τρόμο του Πολωνού Υδραυλικού, κατέληξε ότι η Ευρώπη -και όχι οι ανίκανες εθνικές πολιτικές των κυβερνήσεων που εξέλεγε- φταίει για τα δεινά του και είδε την ευκαιρία ή καλύτερα την ψευδαίσθηση της επιστροφής στο παρελθόν. Και σε ένα comfort zone που χάθηκε πια.

Μεγάλη ψευδαίσθηση μάλιστα, σε ένα περιβάλλον που παγκοσμιοποιείται και καταργεί de facto τη σημασία των εθνικών κρατών που αρμενίζουν ανέμελα αναζητώντας, μονάχα τους πια και μεσοπέλαγα, συμμαχίες οι οποίες δεν θα απειλήσουν ένα μοντέλο που ευνοεί την ελίτ τους και το οποίο ολοφάνερα δεν είναι συμβατό με τη σημερινή οικονομική πραγματικότητα, τόσο στον κόσμο όσο και στις ίδιες αυτές τις μη ανταγωνιστικές σε ουκ ολίγα πράγματα πια χώρες και αγορές.

Πολλοί επιχειρούν να προβλέψουν, αναλόγως των δικών τους ευσεβοποθισμών, τη συνέχεια. Με ένα Ηνωμένο Βασίλειο που καταποντίζεται ή μια Ευρώπη η οποία διαλύεται στα εξ ων συνετέθη.

Υπάρχει όμως και ένα μέσο σενάριο: με ένα Ηνωμένο Βασίλειο που παραπαίει και αναγκάζεται για χρόνια, σε συνθήκες αβεβαιότητας και μη έχοντας άλλη επιλογή να προσδεθεί πραγματικά σε άρματα άλλων και με όρους υποδούλωσης από τη μία…

… και με μια Ευρώπη, να φθείρεται μέρα με τη μέρα, γερνώντας απλά, όπως σε τόσες άλλες περιόδους της Ιστορίας της. Μην μπορώντας να αποβάλει την ηπειρωτική σκουριά που πάλι άρχισε να συσσωρεύει και τις διαχρονικές της παθογένειες.

Την ώρα που ο κόσμος αλλού, προχωρά με άλματα.

Το διαζύγιο είναι γεγονός. Το μέλλον και των δύο αβέβαιο. Η δε αιτία μάλλον αδιάφορη πια.

Θα έπρεπε τουλάχιστον. Και εάν δεν είναι, επιβάλλεται να γίνει.