Λανθασμένος και άδικος ο όρος «revenge porn»;

 

Η αποκάλυψη για τις πράξεις του παρουσιαστή Στάθη Παναγιωτόπουλου στην Ελλάδα έφερε στην επιφάνεια τον όρο «revenge porn» ή «εκδικητική πορνογραφία». Ο όρος αν και αναγνωρίζεται και χρησιμοποιείται διεθνώς, περιγράφοντας μάλιστα νομοθετικά πλαίσια τα οποία ρυθμίζουν τα αδικήματα αυτού του είδους σε πολλές χώρες, θεωρείται από ακαδημαϊκούς τόσο στην Κύπρο, όσο και στο εξωτερικό, αλλά και από ακτιβιστές και μελετητές εντελώς λανθασμένος, καθώς δεν αποδίδει την πραγματική διάσταση του αδικήματος, που είναι ξεκάθαρη μορφή σεξουαλικής κακοποίησης, αλλά και ούτε αποδίδει τη ζημιά που υφίσταται το θύμα από τις πράξεις του θύτη.

Οι ενστάσεις για τον όρο «revenge porn» προκύπτουν για προφανείς λόγους. Η ορολογία «πορνογραφία», εξηγείται ως «αναπαράσταση σεξουαλικών πράξεων, λεκτικά ή μέσω εικόνων με κύριο σκοπό την σεξουαλική διέγερση του ατόμου» και προϋποθέτει συναίνεση στη δημιουργία και δημόσια προβολή.
Στην περίπτωση όμως αυτού που εννοούμε όταν λέμε «revenge porn», λείπει το στοιχείο της συναίνεσης  στην προβολή από τον ένα εκ των δύο που εμφανίζονται στα πλάνα ή τις εικόνες ή ακόμα και από τους δύο.

Επιπλέον η χρησιμοποίηση της λέξης «εκδίκηση» (revenge) εμμέσως και συγκαλυμμένα, ιδιαίτερα σε κλειστές και πατριαρχικές κοινωνίες δικαιολογεί τις πράξεις του θύτη, αφού αφήνει την εντύπωση ότι το θύμα τον έβλαψε με κάποιο τρόπο στο παρελθόν.

Η εφημερίδα Huffington Post, δημοσίευσε τον Αύγουστο του 2019 την έντονη αντίδραση θυμάτων δημοσίευσης γυμνών φωτογραφιών τους παρά τη θέλησή τους στο διαδίκτυο από τη χρησιμοποίηση του όρου «revenge porn».

«Δεν φτάνει η ταπείνωση που ήδη νιώθεις, πρέπει μετά να διαχειριστείς και το γεγονός ότι πιθανότατα δεν έχεις στήριξη γιατί κατά κάποιο τρόπο φταις» είπε ένα εκ των θυμάτων στην εφημερίδα, προσθέτοντας ότι άλλα αδικήματα κατά ανθρώπων δεν περιγράφονται ως «εκδικητικά». Δεν υπάρχει στη νομολογία για παράδειγμα «εκδικητικός φόνος» ή «εκδικητική ληστεία», είπε, εκτιμώντας πως η λέξη προστίθεται γιατί το αδίκημα είναι εναντίον γυναίκας.

Προβληματισμό εξέφρασε και από τη χρήση της λέξης «πορνογραφία». «Δεν υπάρχει κανένα πρόβημα να είναι κανείς πορνοστάρ, αλλά εμείς, τα θύματα δεν έχουμε δώσει ποτέ τέτοια συγκατάθεση» αναφέρει.

Πώς όμως προέκυψε ο όρος «revenge porn», ο οποίος φαίνεται να επικρατεί από το 2012 και μετά;

Η Καθηγήτρια Νομικής στο Kent Law School στη Βρετανία  Erika Rackley, πιστεύει ότι πρόκειται για όρο τον οποίο εισήγαγε ένας Αμερικανός επιχειρηματίας του διαδικτύου,ο Hunter Moore, ιδρυτής του σάιτ «Is Anyone Up?» το οποίο επέτρεπε σε χρήστες να αναρτούν φωτογραφίες σεξουαλικού περιεχομένου άλλων ανθρώπων χωρίς τη συγκατάθεσή τους, συνοδευόμενες μάλιστα με προσωπικά στοιχεία τους όπως ονόματα και διευθύνσεις.

Ο Moore αρνείτο να κατεβάσει τις φωτογραφίες και μάλιστα περηφανευόταν αποκαλώντας τον εαυτό του ως «επαγγελματία καταστροφέα ζωών». Τελικά καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκισης.

Η καθηγήτρια Rackley υποστηρίζει ότι ο όρος «revenge porn» υποβαθμίζει την επίδραση του εγκλήματος στις ζωές των θυμάτων. «Ενώ αναγνωρίζεται ότι πρόκειται για σεξουαλική κακοποίηση, η οποία προκαλεί σοβαρή ψυχολογική ζημιά, το ευρύ κοινό δεν μπορεί να αναγνωρίσει ή να κατανοήσει το μέγεθος του εγκλήματος, ούτε των συνεπειών που υφίσταται το θύμα».

Ο όρος είναι πράγματι άδικος. Αν μάλιστα ισχύει η θεωρία της κ. Rackley περί της προέλευσης του, είναι και επιπόλαιος και στερείται σοβαρότητας.
Τα θύματα δημοσίευσης γυμνών φωτογραφιών τους παρά τη θέλησή τους στο διαδίκυτο είναι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και δικαιούνται προστασία, απονομή δικαιοσύνης, αλλά και σεβασμού.