Η ένταξη της Κύπρου στη ζώνη του ευρώ το 2008 σηματοδότησε μια ιστορική καμπή για τη χώρα, εντάσσοντάς την στον πυρήνα της ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης. Έκτοτε, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αποτελεί βασικό θεσμικό παράγοντα που επηρεάζει άμεσα την κυπριακή οικονομία, τη νομισματική πολιτική και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού της συστήματος.
Η ΕΚΤ, ως η κεντρική τράπεζα της ευρωζώνης, έχει την ευθύνη για τη νομισματική πολιτική όλων των χωρών που χρησιμοποιούν το ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι καθορίζει τα βασικά επιτόκια, ελέγχει την προσφορά χρήματος και λαμβάνει μέτρα για τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Για την Κύπρο, αυτό συνεπάγεται ότι δεν διαθέτει πλέον εθνικό έλεγχο επί του νομισματικού της εργαλείου. Ωστόσο, κερδίζει σε αξιοπιστία και σταθερότητα, δύο παράγοντες κρίσιμους για μια μικρή, ανοιχτή οικονομία με εξάρτηση από τις εξωτερικές επενδύσεις και τις εξαγωγές υπηρεσιών, όπως ο τουρισμός και οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.
Η συμμετοχή της Κύπρου στο Ευρωσύστημα, το δίκτυο, δηλαδή της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης, της προσφέρει φωνή στη χάραξη της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής μέσω της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, η οποία συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ. Παρότι η φωνή αυτή είναι περιορισμένη, εξασφαλίζει τη δυνατότητα συμμετοχής στον σχεδιασμό στρατηγικών που επηρεάζουν την πορεία της οικονομίας. Η ΕΚΤ διαδραμάτισε επίσης κομβικό ρόλο κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2012–2013 στην Κύπρο. Η στήριξή της, σε συνδυασμό με το πακέτο διάσωσης της Τρόικας, συνέβαλε στην αποτροπή μιας άτακτης χρεοκοπίας, αν και το κόστος για τον τραπεζικό τομέα και τους καταθέτες υπήρξε βαρύ. Η κρίση ανέδειξε τη σημασία της ενιαίας τραπεζικής εποπτείας, στο πλαίσιο της οποίας η ΕΚΤ έχει πλέον αυξημένες εποπτικές αρμοδιότητες στις σημαντικές κυπριακές τράπεζες.
Συμπερασματικά, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι ένας πολύ ουσιώδης οργανισμός και θεσμός-κλειδί για το παρόν και το μέλλον της κυπριακής οικονομίας. Διασφαλίζει τη συνοχή του ευρώ, την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και την προστασία των καταναλωτών μέσα από αυστηρές διαδικασίες ελέγχου και διαφάνειας. Για την Κύπρο, αυτό μεταφράζεται σε αυξημένη οικονομική σταθερότητα αλλά και σε μεγαλύτερες απαιτήσεις για συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές πολιτικές και πρότυπα.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
