Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας, τα χρήματα διαμορφώνουν ορισμένες από τις σημαντικότερες επιλογές μας: την αγορά κατοικίας, την ανατροφή της οικογένειας, τον προγραμματισμό της συνταξιοδότησης. Η ικανότητά μας να λαμβάνουμε σωστές οικονομικές αποφάσεις —πώς σχεδιάζουμε, δαπανούμε και αποταμιεύουμε— επηρεάζει την ποιότητα ζωής, την ευημερία και τις ευκαιρίες μας. Ωστόσο, πολλοί από εμάς διαχειριζόμαστε τα οικονομικά μας μαθαίνοντας από τα λάθη μας.
Με τις κατάλληλες γνώσεις και εργαλεία, όλοι μπορούν να λάβουν αυτές τις αποφάσεις με αυτοπεποίθηση. Αυτό αποκαλούμε χρηματοοικονομικό γραμματισμό: να γνωρίζουμε πώς να κάνουμε τον προϋπολογισμό μας, πώς να προστευτούμε από την απάτη, πώς να αποφύγουμε τα υπερβολικά χρέη και πώς να αυξήσουμε τις αποταμιεύσεις μας μακροπρόθεσμα.
Δυστυχώς, τα επίπεδα χρηματοοικονομικού γραμματισμού στην ΕΕ είναι πολύ χαμηλά. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνά μας, μόνο το 18 % των πολιτών της ΕΕ διαθέτουν υψηλό επίπεδο χρηματοοικονομικών γνώσεων και το σημείο εκκίνησης δεν είναι το ίδιο για όλους. Οι γυναίκες, λόγω της μισθολογικής ανισότητας και των διακοπών στη σταδιοδρομία τους, έχουν μειωμένες αποταμιεύσεις. Οι οικογένειες χαμηλού εισοδήματος είναι πιο ευάλωτες σε οικονομικές δυσχέρειες. Οι ηλικιωμένοι ενδέχεται να δυσκολεύονται με την ψηφιακή τραπεζική και κινδυνεύουν να πέσουν θύματα απάτης. Οι μετανάστες μπορεί να μην κατανοούν το τοπικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Όλα αυτά είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε οικονομική ευπάθεια ή ακόμη και σε οικονομικό αποκλεισμό.
Γι’ αυτό τον λόγο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε μια νέα στρατηγική για τον χρηματοοικονομικό γραμματισμό. Στόχος μας είναι να στηρίξουμε τους Ευρωπαίους πολίτες σε κάθε στάδιο της ζωής τους — από τα παιδιά στο σχολείο που μαθαίνουν πώς λειτουργούν τα χρήματα έως τους ενήλικες που προετοιμάζονται για τη συνταξιοδότησή τους. Ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς ούτε πολύ αργά για να εμπλουτίσουμε τις οικονομικές μας δεξιότητες. Η βασική κατανόηση εννοιών, όπως τα επιτόκια, ο πληθωρισμός ή οι επενδυτικές επιλογές μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στην οικονομική ανασφάλεια και την οικονομική ανεξαρτησία. Ίσως γνωρίζετε ήδη δημόσιες Αρχές και οργανώσεις καταναλωτών στην περιοχή σας ή στο διαδίκτυο οι οποίες μπορούν να σας βοηθήσουν να καλύψετε τις ιδιαίτερες ανάγκες σας για χρηματοοικονομική εκπαίδευση. Τα επόμενα χρόνια θα ενισχυθούν οι προσπάθειες αυτές σε ολόκληρη την ΕΕ.
Ωστόσο, η γνώση αποτελεί μέρος μόνο της λύσης. Οι πολίτες χρειάζονται επίσης πρακτικές ευκαιρίες για να αξιοποιήσουν τις αποταμιεύσεις τους. Πολύ συχνά, τα χρήματα κάθονται απλώς σε λογαριασμούς όψεως ή ταμιευτηρίου — ασφαλή μεν, αλλά χάνουν την αξία τους λόγω του πληθωρισμού. Οι επενδύσεις μπορεί να ακούγονται πολύπλοκες ή ριψοκίνδυνες, αλλά όταν γίνονται με σύνεση, μπορούν να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις σας, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, να τις αυξήσουν και να σας βοηθήσουν να πετύχετε τους στόχους ζωής σας. Ταυτόχρονα, τα χρήματά σας συμβάλλουν στη χρηματοδότηση ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, τροφοδοτώντας την καινοτομία, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη.
Για να γίνει αυτό ευκολότερο και πιο προσιτό, η Επιτροπή παρουσιάζει ένα σχέδιο στρατηγικής για τους λογαριασμούς αποταμίευσης και επενδύσεων (ΛΑΕ). Οι λογαριασμοί αυτοί λειτουργούν λίγο - πολύ σαν τραπεζικός λογαριασμός, αλλά με μια σημαντική διαφορά: επιτρέπουν στους πολίτες να επενδύουν άμεσα σε μετοχές, ομόλογα ή κεφάλαια — ξεκινώντας ακόμα και από 10 EUR ή αντίστοιχο ποσό. Οι ΛΑΕ είναι απλοί, διαφανείς και συχνά συνοδεύονται από φορολογικά πλεονεκτήματα. Και το σημαντικότερο, ελέγχετε πλήρως πού πηγαίνουν τα χρήματά σας.
Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ, οι ΛΑΕ έχουν αποδειχθεί ήδη εξαιρετικά επιτυχείς. Σε άλλες χώρες, παρότι υπάρχουν, δεν διαθέτουν τα χαρακτηριστικά ή τα κίνητρα που θα τους καταστήσουν ελκυστικούς. Το σχέδιο στρατηγικής μας βασίζεται στα καλύτερα παραδείγματα από την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο και ενθαρρύνουμε όλα τα κράτη μέλη να το υιοθετήσουν. Ο στόχος είναι σαφής: να δοθεί αυτή η ευκαιρία σε όλους τους Ευρωπαίους, ανεξάρτητα από τον τόπο διαμονής τους. Η μελλοντική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης εξαρτάται από τη μετατροπή των αποταμιεύσεων σε παραγωγικές επενδύσεις. Κυριότερα όμως, οι πολίτες αξίζουν την ευκαιρία να δουν το σκληρό τους έργο να ανταμείβεται με μεγαλύτερη οικονομική ασφάλεια και πλούτο σε βάθος χρόνου.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί να οικοδομήσει μια Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων που θα λειτουργεί για όλους. Με τη βελτίωση των χρηματοοικονομικών γνώσεων και τη δίκαιη πρόσβαση σε επενδυτικές ευκαιρίες, κάθε πολίτης μπορεί να νιώσει πιο δυνατός, πιο ασφαλής και έτοιμος για το μέλλον.
Είναι καιρός οι αποταμιεύσεις της Ευρώπης να αποφέρουν καρπούς — για εσάς, για την οικογένειά σας και για την κοινή μας ευημερία.
*Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδια για τις Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες και της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων
