Η Παγκόσμια Ημέρα Ανδρών επανέρχεται στο προσκήνιο ως αφορμή συζήτησης για τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι άνδρες σήμερα, 19 Νοεμβρίου. Παρότι η ημέρα προβάλλεται ως ευκαιρία για ενημέρωση και κοινωνική ευαισθητοποίηση, η ιστορία και ο χαρακτήρας της αποκαλύπτουν μια πιο σύνθετη πραγματικότητα.
Η πρώτη απόπειρα θεσμοθέτησης της γιορτής έγινε το 1992 από τον καθηγητή Thomas Oaster στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι, ωστόσο η μέρα απέκτησε πραγματική υπόσταση το 1999, όταν ο Δρ. Jerome Teelucksingh από το Τρινιντάντ και Τομπάγκο την επανέφερε επιλέγοντας την 19η Νοεμβρίου. Η επιλογή αυτή είχε προσωπικό και κοινωνικό χαρακτήρα: τιμούσε τον πατέρα του και συμβόλιζε ενότητα και κοινωνική συνοχή, σε αντίθεση με την κοινή γνώμη που θεωρεί την εν λόγω ημέρα, αντίβαρο της 8ης Μάρτη, Ημέρα της Γυναίκας.
Παρά τη διάδοση της ημέρας σε δεκάδες χώρες, οι στόχοι της παραμένουν συχνά ασαφείς. Η Παγκόσμια Ημέρα Ανδρών επιχειρεί να ανοίξει συζήτηση για την υγεία, τα πρότυπα αρρενωπότητας και την ισότητα, αλλά συχνά μένει σε γενικόλογα μηνύματα ή σε πολιτισμικά συνθήματα χωρίς συγκεκριμένες δράσεις ή μετρήσιμα αποτελέσματα. Ακόμα και σήμερα, καμπάνιες για την ημέρα συγκεντρώνονται στις θυσίες των αντρών για την οικογένεια τους, καθώς και την συνεισφορά τους, αγνοόντας ότι πάνω σε αυτές τις έννοιες χτίζεται το ρεύμα κατά του φεμινισμού και του αγώνα για έμφυλη ισότητα.
Αντίθετα, το Movember έχει αποκτήσει ισχυρή διεθνή αξιοπιστία χάρη στη σαφή, στοχευμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη παρέμβασή του. Μία εκστρατεία με καθαρό προσανατολισμό: την πρόληψη και ενημέρωση σχετικά με τον καρκίνο του προστάτη, τον καρκίνο των όρχεων και την ψυχική υγεία των ανδρών, ζητήματα που συχνά στιγματίζονται ή υποτιμώνται. Με το χαρακτηριστικό «μουστάκι», η καμπάνια καταφέρνει κάθε χρόνο να κινητοποιεί εκατομμύρια ανθρώπους και να χρηματοδοτεί ουσιαστική έρευνα.
Η εικόνα των ανδρών μέσα από τα στατιστικά
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι άνδρες ζουν 4–6 χρόνια λιγότερο από τις γυναίκες, ενώ εμφανίζουν πολλαπλάσια ποσοστά αυτοκτονιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, το 2023, το προσδόκιμο ζωής των ανδρών ήταν 78,5 έτη, έναντι 83,1 στις γυναίκες. Στην Κύπρο συγκεκριμένα, στοιχεία της Eurostat δείχνουν τους άντρες στην Κύπρο το 2023 να είχαν 64,4 έτη υγιούς ζωής, ενώ οι γυναίκες 65,7 έτη. Ακόμη πιο ανησυχητικά, οι αυτοκτονίες ανδρών σημειώθηκαν στις 15,3 ανά 100.000, έναντι 4,7 για τις γυναίκες. Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι η ανδρική υγεία χρειάζεται στοχευμένα μέτρα πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης, τομείς στους οποίους το Movember έχει προσφέρει σταθερό έργο.
Ανισότητες φύλων: η άλλη όψη της συζήτησης
Η συζήτηση για τους άνδρες δεν μπορεί να αγνοήσει το γεγονός ότι οι έμφυλες ανισότητες εξακολουθούν να πλήττουν βαθιά τις γυναίκες στην Κύπρο. Παρά τις νομοθετικές πρωτοβουλίες κατά του σεξισμού, τα περιστατικά έμφυλης βίας, οι σεξιστικές συμπεριφορές και η αδυναμία αποτελεσματικής εφαρμογής του νόμου δείχνουν ότι η ισότητα παραμένει ζητούμενο. Η Επίτροπος Ισότητας έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα ότι η αλλαγή κουλτούρας απαιτεί εκπαίδευση, συστηματική πρόληψη και συμβολικές πρακτικές που ενισχύουν την παρουσία των γυναικών στον δημόσιο χώρο.
Η ανάγκη για μια νέα, ισορροπημένη προσέγγιση
Η υγεία των ανδρών και η ισότητα των φύλων δεν είναι ανταγωνιστικές έννοιες. Αντίθετα, αποτελούν δύο πτυχές μιας κοινωνίας που σέβεται όλα τα φύλα και παλεύει να αποδομήσει στερεότυπα που βλάπτουν τόσο τους άνδρες όσο και τις γυναίκες. Η Παγκόσμια Ημέρα Ανδρών μπορεί να εξελιχθεί σε ένα χρήσιμο εργαλείο μόνο αν αποκτήσει ξεκάθαρους, κοινωνικά υπεύθυνους στόχους, όπως αυτούς που το Movember έχει ήδη θέσει εδώ και χρόνια.
