«Αλμυρές» οι χρεώσεις κινητής τηλεφωνίας

Οι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν τις πιο ακριβές υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας στην ΕΕ σύμφωνα με έκθεση της συμβουλευτικής εταιρείας Rewheel για λογαριασμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Η φινλανδική εταιρεία Rewheel επισημαίνει ότι το επίπεδο τιμών στην κινητή τηλεφωνία είναι πολύ υψηλό σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, παρά τις πρόσφατες μειώσεις τον περασμένο Μάρτιο.

Συγκεκριμένα, στη μελέτη αναφέρεται ότι «η Ελλάδα εξακολουθεί να κατατάσσεται στις λιγότερο ανταγωνιστικές χώρες των 28 κρατών μελών της ΕΕ και των χωρών του ΟΟΣΑ, όπως φαίνεται από τις συγκριτικές μετρήσεις τιμών που καταγράφονται στις εξαμηνιαίες εκδόσεις Digital Fuel Monitor της Rewheel».

Αναλυτικότερα, στη βασική συγκριτική μέτρηση της Rewheel, που στηρίζεται στα μέγιστα gigabytes δεδομένων (data) που θα μπορούσαν να αγοράσουν οι καταναλωτές με 30 ευρώ τον μήνα, ως μέρος προγράμματος κινητής με 1.000 λεπτά ομιλίας, η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά από το 2014 στη λιγότερο ανταγωνιστική αγορά στην Ευρώπη των 28 αλλά και στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Επιπλέον, η Ελλάδα συνεχίζει να είναι η μόνη χώρα από τις 28 της ΕΕ και του ΟΟΣΑ όπου οι καταναλωτές δεν μπορούσαν να αγοράσουν gigabytes δεδομένων σε προγράμματα 4G κινητής που περιλάμβαναν τουλάχιστον 1.000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας με προϋπολογισμό έως και 30 ευρώ τον μήνα.

Ακόμη, στην έκθεση επισημαίνεται πως «με μηνιαίο προϋπολογισμό 60 ευρώ -μηνιαίο ποσό που μπορούν να ξοδέψουν πολύ λίγοι καταναλωτές στην Ελλάδα- οι Έλληνες καταναλωτές θα μπορούσαν να αγοράσουν τον Οκτώβριο του 2019 ένα πρόγραμμα κινητής με το πολύ 5 gigabytes δεδομένων και 1.000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας. Η Ελλάδα κατατάχθηκε ως η χώρα με τα λιγότερα gigabytes δεδομένων που θα μπορούσαν να αγοραστούν με 60 ευρώ τον Οκτώβριο του 2019».

Τον Μάρτιο του 2020 ο καταναλωτής στην Ελλάδα με 60 ευρώ θα μπορούσε να αγοράσει ένα επιπλέον gigabyte από ό,τι τον Οκτώβριο του 2019 (6 έναντι 5 gigabytes), σύμφωνα με την έκθεση της Rewheel.

Η πιο ακριβή αγορά

Η Ελλάδα, κατά την έκθεση, είναι επίσης μακράν η πιο ακριβή αγορά σε μια άλλη σημαντική μέτρηση συνδεσιμότητας δεδομένων κινητού δικτύου: στη μέση μηνιαία τιμή των προγραμμάτων κινητής που περιλάμβανε τουλάχιστον 1.000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας».

Σύμφωνα με τη Rewheel, «η μέση μηνιαία τιμή του Οκτωβρίου 2019 στην Ελλάδα για προγράμματα 4G κινητής που περιλάμβαναν 1.000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας ήταν πάνω από 70 ευρώ τον μήνα». Ενδεικτικά, η μέση μηνιαία τιμή για τη δεύτερη πιο ακριβή χώρα, τη Μάλτα, ήταν περίπου 45 ευρώ ανά μήνα.

Όπως προκύπτει σύμφωνα με τα τελευταία προγράμματα που παρουσίασαν οι τρεις ελληνικές εταιρείες κινητής τηλεφωνίας (Cosmote, Vodafone και Wind), η κατάταξη της χώρας μεταβλήθηκε οριακά.

Με τις τιμές του Μαρτίου του 2020 η Ελλάδα κατατάσσεται ως η δεύτερη πιο ακριβή χώρα, μετά τον Καναδά, στον οποίο υφίσταται de facto δυοπώλιο στη μέση τιμή gigabyte των προγραμμάτων 4G κινητής που περιλαμβάνουν 1.000 λεπτά ομιλίας εντός Ελλάδας.

Παράλληλα, στην έκθεση επισημαίνεται πως «οι τιμές στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλές ακόμα και εάν εξαιρεθούν οι φόροι κινητής τηλεφωνίας».

Στη Rewheel υποστηρίζουν πως «οι περισσότεροι Έλληνες καταναλωτές πληρώνουν 10-20 ευρώ τον μήνα για να αγοράσουν προγράμματα με ελάχιστα δεδομένα (για παράδειγμα μόλις 200 megabytes), ενώ σε πολλές άλλες χώρες της ΕΕ, όπου το γενικό επίπεδο τιμών καταναλωτή είναι πολύ υψηλότερο, οι καταναλωτές αγοράζουν 5-100 gigabytes με περίπου 15 ευρώ τον μήνα».

Κατά τις εκτιμήσεις της φινλανδικής εταιρείας, «το επίπεδο τιμών στις αγορές κινητής τηλεφωνίας της ΕΕ επηρεάζεται κυρίως από τον βαθμό αποτελεσματικού ανταγωνισμού παρά από το γενικό επίπεδο τιμών της χώρας ή από άλλους εξωγενείς παράγοντες. Οι τιμές κινητής τηλεφωνίας στις αγορές της ΕΕ καθορίζονται τόσο από τον αριθμό (3 έναντι 4) των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε αυτές όσο και από τα χαρακτηριστικά τους. Τυχόν συμφωνίες κοινοχρησίας δικτύων και φάσματος θα μπορούσαν επίσης, ανάλογα με το πεδίο εφαρμογής και τη γεωγραφική εμβέλεια της συμφωνίας, να περιορίσουν ή ακόμη και να εμποδίσουν σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στις αγορές κινητής τηλεφωνίας».

Επίσης, οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας «σε αγορές με 3 ανταγωνιστές χρεώνουν μια μέση μηνιαία τιμή που είναι 2 φορές υψηλότερη από τη μέση μηνιαία τιμή που χρεώνουν οι εταιρείες κινητής όταν υφίστανται 4 ανταγωνιστές (44 ευρώ έναντι 22 ευρώ)».

Γι' αυτόν τον λόγο, η παρουσία ενός τέταρτου φορέα εκμετάλλευσης δικτύου κινητής τηλεφωνίας «οδηγεί σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές στην αγορά».

Η παρουσία μιας τέταρτης εταιρείας δεν οδηγεί μόνο σε μείωση της χαμηλότερης διαθέσιμης τιμής στην αγορά, όπως ενδεχομένως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς, αλλά και σε σημαντική μείωση της μέσης μηνιαίας τιμής της χώρας.

Επιπρόσθετα, η συσχέτιση του επιπέδου τιμών κινητής τηλεφωνίας με τον αριθμό των εταιρειών κινητής που δραστηριοποιούνται στην αγορά είναι σημαντική, ακόμη και εάν εξαιρεθούν οι ανταγωνιστές που βρίσκονται στην τέταρτη θέση εξ απόψεως μεριδίου αγοράς στις αγορές με 4 εταιρείες.

Όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία, η μέση τιμή των υπόλοιπων τριών ανταγωνιστών σε αυτές τις αγορές (25 ευρώ) είναι πολύ μικρότερη από τη μέση τιμή των ανταγωνιστών σε αγορές με 3 εταιρείες (όπου φτάνει τα 44 ευρώ).

Τα αίτια

Ποιοι είναι οι λόγοι για την ακριβή ελληνική πραγματικότητα στην κινητή τηλεφωνία;

Πρώτον, κατά τη Rewheel, «και οι τρεις ελληνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται στην παροχή ευρυζωνικής σταθερής γραμμής και, ως εκ τούτου, μοιράζονται ένα οικονομικό κίνητρο περιορισμού του αποτελεσματικού ανταγωνισμού στην παροχή δεδομένων κινητού δικτύου. Η Cosmote είναι η κατεστημένη εταιρία σταθερού δικτύου και ακολουθεί, όπως αναμενόταν, στρατηγική σύγκλισης σταθερής-κινητής. Η Vodafone και επίσης η Wind, χωρίς δική τους υποδομή ευρυζωνική σταθερής γραμμής, ακολουθούν επίσης στρατηγικές σύγκλισης σταθερής-κινητής, στηριζόμενες πλήρως στην υποδομή σταθερής γραμμής της Cosmote. Αυτό αυξάνει τη συμμετρία στην αγορά και ευθυγραμμίζει τα οικονομικά κίνητρα και των τριών φορέων και ιδίως εκείνων της Vodafone και της Wind.

Δεύτερον, «δύο στους τρεις παρόχους στην Ελλάδα, δηλαδή η Cosmote και η Vodafone, ανήκουν σε μεγάλους ευρωπαϊκούς τηλεπικοινωνιακούς ομίλους (Deutsche Telekom και Vodafone αντίστοιχα) και ως εκ τούτου μοιράζονται ένα οικονομικό κίνητρο -μη συντονισμένο αποτέλεσμα- να μην επιτρέπουν στις θυγατρικές τους με μικρά μερίδια αγοράς να ανταγωνίζονται ενεργά στην τιμή, θυσιάζοντας τα έσοδά τους σε αυτές τις αγορές, υπό τον φόβο αντιποίνων από τους μεγάλους ανταγωνιστές τους σε αγορές στις οποίες πρώτοι ηγούνται ή είναι στη δεύτερη θέση εξ απόψεως μεριδίου αγοράς, όπου χαμηλότερες τιμές θα είχαν σημαντικό αντίκτυπο στα έσοδά τους».

Τρίτον, «η Cosmote και η Vodafone ήταν από τις πρώτες ευρωπαϊκές εταιρείες που εισήγαγαν διακριτική τιμολόγηση στην πρόσβαση στο διαδίκτυο από κινητές συσκευές. Η διακριτική τιμολόγηση αυτή ενθαρρύνει τις εταιρείες να περιορίσουν τεχνητά την πρόσβαση στο διαδίκτυο θέτοντας περιοριστικά όρια στα δεδομένα κινητού δικτύου.

Και τέταρτον, «η Vodafone και η Wind συνεργάζονται πολύ στενά σε μια σειρά από επιχειρηματικά κρίσιμους τομείς. Ο βαθμός συνεργασίας μεταξύ Vodafone και Wind δεν είναι συνηθισμένος, εφόσον πρόκειται επί της ουσίας περί συνεργασίας μεταξύ στενών ανταγωνιστών. Παρόλο που ο δείκτης κλειστού ολιγοπωλίου δεν λαμβάνει υπόψη αυτούς τους παράγοντες, ο πιθανός αρνητικός αντίκτυπος αυτών των παραγόντων στον αποτελεσματικό ανταγωνισμό δεν μπορεί να αγνοηθεί, τόσο αναφορικά με τη δημιουργία μη συντονισμένων αποτελεσμάτων όσο και με την πιθανότητα εμφάνισης συντονισμένων αποτελεσμάτων».