Ο οδικός χάρτης της κυβέρνησης για το 2025, που παρουσίασε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, αποτελεί μια φιλόδοξη στρατηγική για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της ασφάλειας στην Κύπρο. Οι πέντε βασικοί άξονες που θέτει η κυβέρνηση περιλαμβάνουν τη διασφάλιση της αναπτυξιακής πορείας μέσω μιας ισχυρής και ανταγωνιστικής οικονομίας, τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους, τη μεταρρύθμιση των θεσμών για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών, την ενίσχυση της ασφάλειας και τη διπλωματική ενδυνάμωση της χώρας, με ιδιαίτερη έμφαση στο Κυπριακό.
Η στρατηγική για την οικονομία επικεντρώνεται στη φορολογική μεταρρύθμιση για την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, τη συνταξιοδοτική αναμόρφωση για τη διασφάλιση αξιοπρεπών συντάξεων και τη στήριξη της αγοράς εργασίας, με στόχο την επιστροφή των Κυπρίων επιστημόνων από το εξωτερικό. Παράλληλα, δίνεται έμφαση στη χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας, καθώς και στη δημιουργία ενός Κέντρου Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων που θα παρέχει εξατομικευμένη υποστήριξη στις επιχειρήσεις. Οι προγραμματισμένες υποδομές, όπως οι βελτιώσεις στις συγκοινωνίες και οι νέοι αυτοκινητόδρομοι, θα συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη και την αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας. Ωστόσο, μια κριτική ματιά αναδεικνύει την ανάγκη διασφάλισης της βιωσιμότητας των επενδύσεων αυτών, καθώς και της ισόρροπης ανάπτυξης μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Επιπλέον, προκλήσεις όπως η διαχείριση των δημοσιονομικών πόρων και η πιθανότητα υπερβολικής εξάρτησης από εξωτερικές επενδύσεις πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως προτεραιότητα για το 2025, στοχεύει στη μείωση της γραφειοκρατίας, την προώθηση της διαφάνειας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Η εισαγωγή 60 νέων ηλεκτρονικών υπηρεσιών, όπως η αίτηση για φοιτητική χορηγία και η ηλεκτρονική εγγραφή εργοδότη, θα διευκολύνει την καθημερινότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων. Επιπλέον, η πλατφόρμα "Ψηφιακός Πολίτης" θα εμπλουτιστεί με νέα έγγραφα, ενώ οι διαδικασίες αδειοδότησης και καταβολής κοινωνικών παροχών θα γίνουν πιο αποτελεσματικές. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη κυβερνοασφάλειας, με στόχο την προστασία των κρατικών συστημάτων από κυβερνοεπιθέσεις και την ενίσχυση των δικλείδων ασφαλείας στα προσωπικά δεδομένα των πολιτών. Παρά την πρόοδο αυτή, απαιτείται διαρκής εκπαίδευση και προσαρμογή των δημοσίων υπαλλήλων στις νέες τεχνολογίες, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική αξιοποίησή τους. Επίσης, θα πρέπει να εξεταστεί η δημιουργία ενός συστήματος διασφάλισης ποιότητας, το οποίο θα επιβλέπει την εφαρμογή των ψηφιακών πρωτοβουλιών και θα αποτρέπει καθυστερήσεις ή δυσλειτουργίες.
Η μεταρρύθμιση του κράτους αποτελεί επίσης έναν βασικό στόχο, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό των θεσμών και τη βελτίωση της διακυβέρνησης. Η αναμόρφωση της Νομικής και Ελεγκτικής Υπηρεσίας θα ενισχύσει τη λογοδοσία και την αποτελεσματικότητα, ενώ η μεταρρύθμιση της Κεντρικής Τράπεζας θα επιτρέψει την καλύτερη εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα. Παράλληλα, η δημιουργία μιας Μονάδας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού θα συμβάλει στη στρατηγική ανάλυση και την πρόβλεψη μελλοντικών προκλήσεων. Η μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης, μέσω της επιτάχυνσης των δικαστικών διαδικασιών και της ενίσχυσης του ρόλου της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, αναμένεται να επιφέρει σημαντικές βελτιώσεις στην απόδοση του νομικού συστήματος. Ωστόσο, το ερώτημα παραμένει κατά πόσο οι αλλαγές αυτές θα εφαρμοστούν πλήρως, δεδομένης της μακροχρόνιας καθυστέρησης στις δικαστικές μεταρρυθμίσεις στην Κύπρο. Ιδιαίτερα αν δεν αναπτυχθεί και εμαρμοστεί άμεσα ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό σύστημα διασφάλισης της ποιότητας στη διακυβέρνηση. Επιπρόσθετα, η ανάγκη αναδόμησης των συνεργατών και συμβούλων του προέδρου είναι κρίσιμη, ώστε να διασφαλιστεί η εφαρμογή των πολιτικών με αποτελεσματικότητα και διαφάνεια.
Η αντιμετώπιση της διαπλοκής και της διαφθοράς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς. Η κυβέρνηση σχεδιάζει την ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου, τη θεσμοθέτηση αυστηρότερων ποινών για οικονομικά εγκλήματα και την προώθηση της διαφάνειας στη δημόσια διοίκηση. Η περαιτέρω ανάπτυξη ενός ανεξάρτητου φορέα καταπολέμησης της διαφθοράς, με διευρυμένες αρμοδιότητες ελέγχου και διερεύνησης υποθέσεων, κρίνεται απαραίτητη. Παράλληλα, η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογικών λύσεων, όπως η ηλεκτρονική παρακολούθηση δημοσίων συμβάσεων και η υποχρεωτική δημοσιοποίηση των οικονομικών δεδομένων των αξιωματούχων, μπορεί να συμβάλει στην εξάλειψη αθέμιτων πρακτικών. Ωστόσο, η αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων αυτών απαιτεί πολιτική βούληση, συνεχή εποπτεία και ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών.
Η ενίσχυση της ασφάλειας αναδεικνύεται ως προτεραιότητα, τόσο σε εσωτερικό όσο και σε εξωτερικό επίπεδο. Η κυβέρνηση προγραμματίζει την αναβάθμιση των στρατιωτικών βάσεων και τη θεσμοθέτηση προγραμμάτων αμυντικής βιομηχανικής συνεργασίας, με στόχο την παραγωγή αμυντικών συστημάτων αιχμής στην Κύπρο. Επιπλέον, αναμένεται η ενίσχυση της αστυνομικής δύναμης και η αναβάθμιση των δομών πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και κρίσεων. Σε επίπεδο κοινωνικής ασφάλειας, προβλέπεται η ενίσχυση των δομών καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος και της εμπορίας ανθρώπων, με τη δημιουργία εξειδικευμένων μονάδων και την αύξηση των ελέγχων. Η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων θα εξαρτηθεί από τη συνεργασία των αρμόδιων φορέων, από τη σωστή κατανομή των διαθέσιμων πόρων και από στενή εποπτεία, έλεγχο και έγκαιρες διοτθωτικές παρεμβάσεις όπου απαιτηθεί στην υλοποίησηή τους.
Τέλος, το Κυπριακό παραμένει στο επίκεντρο της πολιτικής της κυβέρνησης. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υπογράμμισε τη σημασία της διασύνδεσης των ευρωτουρκικών σχέσεων με τις εξελίξεις στο Κυπριακό, στοχεύοντας σε μια βιώσιμη λύση στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου και των ευρωπαϊκών αρχών. Οι προσπάθειες εστιάζονται στην αξιοποίηση των διεθνών συμμαχιών και στην ενίσχυση της διπλωματικής παρουσίας της χώρας σε παγκόσμιο επίπεδο. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η συμμετοχή της Κύπρου στις διεθνείς διασκέψεις και στις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για την αναζήτηση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης στο εθνικό ζήτημα. Παρά τα θετικά βήματα, η ιστορική πολυπλοκότητα του Κυπριακού και η διαχρονική απροθυμία της Τουρκίας να συμβιβαστεί αποτελούν σοβαρά εμπόδια, που η προσπέλασή τους απαιτεί ενεργό και δυναμική παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα.
Εν κατακλείδι, η επιτυχία του οδικού χάρτη εξαρτάται από τη σωστή διακυβέρνηση, τους ικανούς συνεργάτες και συμβούλους, τη διαφάνεια, την κοινωνική συναίνεση, την ύπαρξη μηχανισμού διασφάλισης της ποιότητας του κυβερνητικού έργου, και τη συστηματική συνεχή αξιολόγηση και αναπροσαρμογή των πολιτικών και δράσεων, ώστε να αποτραπούν στρεβλώσεις, αστοχίες και καθυστερήσεις.
*Πανεπιστημιακού καθηγητή-ανθρωπολόγου, πρώην πρύτανη, και πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ιδρυμάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης (EURASHE).
