Μπροστά στο παγκόσμιο γεωπολιτικό αλαλούμ που επικρατεί, είναι δυνατόν να συζητά και να πιστεύει κάποιος ότι μπορούν να υπάρξουν σοβαρές εξελίξεις στο Κυπριακό μέσω της εμπλοκής της διεθνούς κοινότητας; Κάτι θα μπορούσε να γίνει αν οι δύο πλευρές στην Κύπρο είχαν πραγματική βούληση και ως ως εκ τούτου αναλάμβαναν πραγματικές πρωτοβουλίες. Αν κρίνουμε από τη συνάντηση Χριστοδουλίδη-Τατάρ της περασμένης Τετάρτης, μπορεί να πει κάποιος ότι έχουν; Σε ό,τι αφορά το διεθνές περιβάλλον τα πράγματα είναι δύσκολα: Η νέα κυβέρνηση Τραμπ αποσύρεται από διεθνείς οργανισμούς ή έχει προχωρήσει σε σοβαρές περικοπές στη χρηματοδότησή τους και βρίσκεται πλέον πολύ κοντά στο να χάσει και το τελευταίο ίχνος εμπιστοσύνης των πιο πιστών συμμάχων της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη μπαίνει σε μια μάχη επιβολής δασμών με τις ΗΠΑ, βλέπει το ΝΑΤΟ να τίθεται υπό αίρεση, αισθάνεται ανασφαλής έναντι της Ρωσίας και λογικά αναζητά έναν νέο πυλώνα ασφάλειας ο οποίος θα ξεκινά από το Δουβλίνο και θα καταλήγει στην Άγκυρα.
Ο ΟΗΕ
Αν μείνουμε στο διεθνές, τα Ηνωμένα Έθνη φαίνεται ότι μπήκαν στο περιθώριο. Με δύο πολέμους εν εξελίξει στην Ουκρανία και τη Γάζα, τη ρευστότητα στη Συρία, τον Λίβανο, το Ιράκ και το Ιράν, με τον πλανήτη να βρίσκεται γενικά σε αναταραχή, ο διεθνής οργανισμός δεν έχει εμπλοκή σε καμιά ειρηνευτική διαδικασία.
Με βάση τα πιο πάνω, ποια είναι η τύχη του Κυπριακού; Πώς θα μπορούσε να απασχολήσει ένα θέμα που βρίσκεται στον πάγο τα τελευταία 50 χρόνια; Υπάρχει πιθανότητα να επαναληφθεί το μομέντουμ της περιόδου 2015-2017, όταν η διεθνής κοινότητα έδωσε το «παρών» στο Μον Πελεράν, τη Γενεύη και το Κραν Μοντανά, στην πιο συγκροτημένη από γενέσεως Κυπριακού προσπάθεια για επίλυσή του; Οι περισσότεροι είναι απαισιόξοδοι, υπάρχει ωστόσο και αντίλογος. Παρά τις πιο πάνω συνθήκες, τα Ηνωμένα Έθνη στις 17 Μαρτίου 2025 συγκάλεσαν στη Γενεύη Πενταμερή Διάσκεψη και ανανέωσαν το ραντεβού για μια ακόμα Πενταμερή περί το τέλος Ιουλίου, παρά το ότι και οι δυο πλευρές στο Κυπριακό δεν βρίσκονται καν σε ακτίνα συμφωνίας. Γιατί; Όπως πραναφέρθηκε, ο ΟΗΕ βρίσκεται εκτός μάχης σε ό,τι αφορά και την Ουκρανία και τη Γάζα, οπότε ο Αντόνιο Γκουτέρες, που δεν το βάζει ποτέ κάτω, αναζητά ρόλο και λόγο σε ένα περιφερειακό θέμα, η επίλυση του οποίου θα μπορούσε να αποβεί καταλύτης σε άλλα θέματα στην περιοχή.
Πυλώνας ασφάλειας
Σε δεύτερη φάση η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να μπει σε ουσιαστική συζήτηση με την Άγκυρα πάνω σε θέματα ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, αλλά και της Μέσης Ανατολής. Μετά την αλλαγή καθεστώτος στη Συρία, την αποδυνάμωση της Χεσμπολάχ και κατ' επέκταση τον αποκλεισμό του Ιράν από τα παράλια της Μεσογείου, καθώς και τον περιορισμό της γεωπολιτικής ισχύος της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της απομάκρυνσης των αλεβιτών από την κυβέρνηση, η Τουρκία έχει και ρόλο και λόγο στην περιοχή, οπότε κανένας δεν μπορεί να την αγνοήσει. Η Τουρκία, όπως και η Βρετανία στη Δύση, θα ήθελε να έχει ουσιαστική συμμετοχή σε έναν ενιαίο πυλώνα ασφάλειας της Ευρώπης, κρατώντας τα ηνία στα ανατολικά της σύνορα, ως ένας νέος Ακρίτας. Με το αζημίωτο. Η ΕΕ εξήγγειλε αμυντικά προγράμματα 800 δισ. ευρώ εκ των οποίων στα 150 δισ. θα μπορούσαν να εμπλακούν και χώρες συνεργαζόμενες μαζί της, όπως η Μολδαβία, η Γεωργία, η Βοσνία και βεβαίως και η Τουρκία. Η Τουρκία, είτε σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ είτε μόνο με την ΕΕ, δείχνει διάθεση να εμπλακεί άμεσα, φτάνει να υπηρετείται ο στρατηγικός στόχος που έχει θέσει. Να αναγνωρίζεται ως ο εκπρόσωπος του νέου πυλώνα ασφάλειας στην περιοχή.
Το κέρδος σε τέτοια περίπτωση για την Τουρκία θα είναι τεράστιο, αφού θα αναδειχθεί και μάλιστα με τις ευλογίες της Δύσης σε αυτό που επιδιώκει χωρίς επιτυχία εδώ και δύο δεκαετίες: Να αναγνωριστεί ως μια περιφερειακή υπερδύναμη στις παρυφές της Ευρώπης, του Καυκάσου και της Μέσης Ανατολής.
Προϋποθέσεις
Για να το πετύχει αυτό υπάρχουν βέβαια μερικές προϋποθέσεις:
1. Δεν πρέπει να επιχειρεί κατά το δοκούν και συμφέρον, να ελέγχει με βάση τα δικά της τοπικά συμφέροντα το ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας, όπως έκανε ως μέλος του ΝΑΤΟ με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Στην πρόσφατη συνάντηση του Αμερικανού ΥΠΕΞ Ρούμπιο με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν συμφωνήθηκε να γίνουν κάποιες συνθετικές και συνάμα ήπιες κινήσεις εκ μέρους της Τουρκίας
2. Προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν πολύ υποβοηθητικό να προχωρήσει ο ελληνοτουρκικός διαλογος και η επίλυση του Κυπριακού. Δεν μπορεί να κατέχει μέρος μιας ευρωπαϊκής χώρας όπως η Κύπρος, ούτε να απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα για την επέκταση των χωρικών της υδάτων.
3. Να επιχειρήσει να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ για να μπορέσει σε συνεργασία με το Τελ Αβίβ να εγγυηθούν τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή. Στην περιοχή, αν κρίνουμε από την πρόσφατη τετραμερή στο Παρίσι με συμμετοχή Ελλάδας-Κύπρου-Λιβάνου, φαίνεται η διάθεση της Γαλλίας να επανεμπλακεί στην περιοχή, με τη Γαλλία να θεωρεί τον πιο αναξιόπιστο εταίρο στην περιοχή την Τουρκία.
4. Η κυβέρνηση Ερντογάν πρέπει να σταματήσει να συμπεριφέρεται αυταρχικά, με πιο πρόφατο παράδειγμα τη σύλληψη και φυλάκιση του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου. Η έλλειψη δημοκρατίας στο εσωτερικό της χώρας δεν της προσδίδει αξιοπιστία να χειριστεί διεθνή θέματα της περιοχής, όπως το Κουρδικό και το Συριακό.
Ελλάδα
Ελλάδα και Κύπρος έχουν εδώ και χρόνια επιλέξει τον διάλογο για επίλυση των προβλημάτων με τη γειτονική μας χώρα, αναλύοντας επιπλέον τα διάφορα εμπλεκόμενα συμφέροντα στην περιοχή. Η Ελλάδα έχει επιλέξει μπαίνοντας στον ελληνοτουρκικό διάλογο την αποφυγή εντάσεων, πολιτική που σε γενικές γραμμές ακολουθεί και η Τουρκία. Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής οι εντάσεις στο Αιγαίο μειώθηκαν, ακόμα και οι απειλές και η αποστολή πολεμικών πλοίων στην κυπριακή ΑΟΖ για παρενόχληση των γεωτρήσεων περιορίστηκαν στο ελάχιστο. Η κρίση στην Κάσο για το πέρασμα του καλωδίου έχει να κάνει με τις πιέσεις που ασκεί η Τουρκία ώστε να υπάρξει συμφωνία με την Ελλάδα για οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Κυπριακό
Πού θα χωρούσε το Κυπριακό στη μεγάλη εικόνα της περιοχής; Η επίλυση του Κυπριακού σε πρώτη φάση θα μπορούσε να οδηγήσει σε συνέργειες για πλήρη αξιοποίηση των αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, στην πόντιση ηλεκτρικών καλωδίων, στο ξεκαθάρισμα της ΑΟΖ Τουρκίας-Αιγύπτου-Τουρκίας-Ελλάδας, στην εξομάλυνση ειδικότερα των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας και στην εμβάθυνση των οικονομικών και πολιτικών σχέσεων Τουρκίας- Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η επίλυση του Κυπριακού και η επανένωση μιας χώρας με δυο κοινότητες, με δύο γλώσσες, με δύο θρησκείες και με υψηλό δείκτη ευημερίας εντός της ΕΕ θα έστελναν ισχυρά μηνύματα συνύπαρξης των διαφορετικών κοινοτήτων που ζουν στη γύρω περιοχή. Στους Παλαιστίνιους και τους Εβραίους. Στους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους του Λιβάνου, στους σουνίτες, στους σιίτες, τους Κούρδους, τους αλεβίτες, τους χριστιανούς και τους Δρούζους της Συρίας.
Για να επιτευχθεί αυτό, το οποίο θα μπορούσε να μετατρέψει την Κύπρο σε νέα Ελβετία ή νέα Σιγκαπούρη στην Ανατολική Μεσόγειο, χρειάζεται πίστη και όραμα τόσο από τους Ε/Κ όσο και τους Τ/Κ. Η διεθνής κοινότητα θα μπορούσε σήμερα, υπό τις συνθήκες που υπάρχουν, να αξιοποιήσει το Κυπριακό και να το εμφανίσει ως ένα καλό παράδειγμα συμβίωσης. Το όραμα ενός λαού προσβλέπει στο μέλλον. Οπότε για να το πετύχουμε θέλουμε ηγεσίες που δεν είναι προσκολλημένες στο παρελθόν.
Αυτή τη σημαντική παράμετρο μπορούν να την κατανοήσουν οι κύριοι Χριστοδουλίδης και Τατάρ οι οποίοι την περασμένη Τετάρτη συναντήθηκαν και συζήτησαν; Οι δηλώσεις τους περί ανέμων και υδάτων μάλλον δεν κατατείνουν σε αυτή την κατεύθυνση.
