Η έγκριση του κανονισμού SAFE (Security Action for Europe) από την Ευρωπαϊκή Ένωση σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την ευρωπαϊκή άμυνα και ανοίγει σημαντικές προοπτικές για την Κύπρο, τόσο στον τομέα της ασφάλειας όσο και της ανάπτυξης κρίσιμων υποδομών. Το SAFE αποτελεί το πρώτο μεγάλο χρηματοδοτικό εργαλείο της ΕΕ για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και των δυνατοτήτων των κρατών-μελών, με συνολικό προϋπολογισμό που φτάνει τα €150 δισ.
Η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία να αναβαθμίσει τις αμυντικές της δυνατότητες, να ενισχύσει την αποτρεπτική της ισχύ και να αναπτύξει κρίσιμες υποδομές, αξιοποιώντας πλήρως τους πόρους του SAFE.
Η αναβάθμιση της Αεροπορικής Βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» και της Ναυτικής Βάσης, όπως και η ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, είναι μόνο μερικά από τα έργα που μπορούν να προχωρήσουν με τη στήριξη του SAFE. Παράλληλα, η συμμετοχή κυπριακών εταιρειών σε ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα ενισχύει την τεχνογνωσία και δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης.
Η Κύπρος οφείλει να κινηθεί συντονισμένα και στρατηγικά, ώστε να εξασφαλίσει το μέγιστο δυνατό όφελος από το SAFE. Αυτό σημαίνει:
- Κατάρτιση ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου για την απορρόφηση των κονδυλίων, με προτεραιότητα σε υποδομές και τεχνολογίες αιχμής.
- Ενεργή συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανίας στις ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας.
- Στενή συνεργασία μεταξύ κρατικών φορέων, ιδιωτικού τομέα και ακαδημαϊκής κοινότητας για την υλοποίηση καινοτόμων έργων.
- Αξιοποίηση της νέας πολιτικής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που πλέον χρηματοδοτεί και αμυντικά έργα.
Η συγκυρία είναι καλή: η Κύπρος μπορεί να συνδυάσει τα ευρωπαϊκά κονδύλια με τις διευκολύνσεις πρόσβασης σε αμερικανικό εξοπλισμό, ενισχύοντας την ασφάλειά της και τη διεθνή της θέση.
Η συζήτηση για την Τουρκία
Η δημόσια συζήτηση γύρω από τη συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE, αν και κατανοητή λόγω των γεωπολιτικών δεδομένων, δεν πρέπει να αποσπά την προσοχή από τον κύριο στόχο: τη μέγιστη αξιοποίηση του εργαλείου από την Κύπρο. Το νομικό πλαίσιο του SAFE προβλέπει αυστηρές ασφαλιστικές δικλίδες: καμία τρίτη χώρα δεν μπορεί να συμμετάσχει αν απειλεί τα συμφέροντα ή την κυριαρχία κράτους μέλους της ΕΕ. Η συμμετοχή τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, απαιτεί ομοφωνία και ειδικές συμφωνίες, κάτι που πρακτικά δίνει στην Κύπρο και σε κάθε κράτος-μέλος δικαίωμα βέτο.
Η Κύπρος, με τη δήλωσή της στο Συμβούλιο, διασφάλισε ότι δεν θα είναι επιλέξιμες προμήθειες ή συμπράξεις που αντιβαίνουν στα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της ίδιας και της ΕΕ. Επομένως, το ζήτημα της Τουρκίας δεν μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στη δυναμική αξιοποίηση του SAFE από την Κυπριακή Δημοκρατία.
