Η Κύπρος καίγεται. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Οι πρόσφατες πυρκαγιές σε περιοχές της επαρχίας Λεμεσού δεν ήταν απλώς ένα τραγικό συμβάν. Ήταν ένα ακόμη κεφάλαιο στο διαρκώς επαναλαμβανόμενο δράμα που στήνει η κλιματική κρίση στη Μεσόγειο. Μόνο που αυτή τη φορά, υπήρξαν νεκροί. Ανθρώπινες ζωές χάθηκαν μέσα στις φλόγες, εγκλωβισμένες σε αυτοκίνητα, σε δρόμους που έγιναν παγίδες. Και δεν μπορούμε να πούμε πια «ήταν η κακιά στιγμή». Η στιγμή έχει γίνει μονιμότητα.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν είναι θεωρητική έννοια. Είναι το φόντο κάθε καλοκαιριού. Η Κύπρος καταγράφει πλέον θερμοκρασίες ρεκόρ, με παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, απουσία βροχών και αλλαγές στη βλάστηση που την καθιστούν εξαιρετικά εύφλεκτη. Το έδαφος, τα πευκοδάση, ακόμα και τα χωράφια με χαμηλή βλάστηση, λειτουργούν σαν εύφλεκτο καύσιμο. Και οι άνεμοι, που γίνονται ολοένα και πιο απρόβλεπτοι λόγω της αλλαγής στα μικροκλίματα, απλώς ολοκληρώνουν την καταστροφή.
Δεν πρόκειται απλώς για «θερμά καλοκαίρια». Πρόκειται για την αρχή ενός νέου κανονικού. Το κλίμα της Κύπρου αλλάζει δραματικά. Τα μετεωρολογικά δεδομένα δείχνουν ότι οι μέσες θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί σταθερά την τελευταία δεκαετία, ενώ η περίοδος υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς έχει επεκταθεί κατά σχεδόν δύο μήνες. Παλιότερα, ο Ιούλιος και ο Αύγουστος ήταν «επικίνδυνοι». Πλέον, από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, η Κύπρος είναι σε διαρκή επιφυλακή ή τουλάχιστον, θα έπρεπε να είναι.
Η κλιματική αλλαγή κάνει τη χώρα πιο ευάλωτη, όμως η πολιτική αδράνεια και ο πρόχειρος σχεδιασμός κάνουν τις συνέπειες καταστροφικές. Χρόνια τώρα, οι επιστήμονες προειδοποιούν: θέλουμε πιο ισχυρές υποδομές πρόληψης, σύγχρονα μέσα κατάσβεσης, επαρκές προσωπικό, αναδασώσεις με είδη ανθεκτικά στην ξηρασία, καθαρισμούς αντιπυρικών ζωνών, συστήματα πρόωρης προειδοποίησης, ενεργοποίηση των κοινοτήτων. Αντί αυτών, έχουμε συνεχώς τις ίδιες εικόνες: κάτοικοι με λάστιχα να προσπαθούν να σώσουν σπίτια μόνοι τους, δρόμους που κλείνουν τελευταία στιγμή, αεροσκάφη που φτάνουν όταν η φωτιά έχει ήδη ξεφύγει.
Η κλιματική κρίση απαιτεί σχέδιο. Όχι απλώς διαχείριση της ζημιάς, αλλά πρόληψη. Όχι μόνο επίσημες δηλώσεις, αλλά θεσμική μεταρρύθμιση. Η πυρόσβεση δεν είναι μια δουλειά που γίνεται το καλοκαίρι, είναι συνεχής προσπάθεια, που ξεκινά τον χειμώνα με καθαρισμούς, εκπαίδευση, συντονισμό. Κι όμως, κάθε χρόνο, είμαστε «πάλι απροετοίμαστοι».
Οι περιοχές Natura στην Κύπρο, που θα έπρεπε να είναι η ασπίδα της βιοποικιλότητας και της κλιματικής ανθεκτικότητας, απειλούνται χωρίς σοβαρή πολιτική προστασίας. Ο δασικός πλούτος της χώρας μειώνεται σταθερά, όχι μόνο από τις πυρκαγιές, αλλά και από την ανοχή σε παρανομίες, την υπερεκμετάλλευση και την έλλειψη αναδάσωσης. Αντί για πολιτικές αναδάσωσης ή αποκατάστασης, συνεχίζεται η υπεροικοπεδοποίηση δασικών εκτάσεων, ενώ η συμφωνία με τον τουρισμό και την τσιμεντοποίηση του τοπίου προχωρά συχνά σε περιοχές που εκ των πραγμάτων διατηρούν βιολογικές ευαισθησίες. Και το κόστος δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό. Είναι κοινωνικό, οικονομικό και πλέον ανθρώπινο. Κάθε πυρκαγιά δεν καίει μόνο δέντρα. Καίει σπίτια, καλλιέργειες, τουρισμό, ψυχική υγεία. Καίει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος. Καίει το αύριο.
Αν δεν δράσουμε τώρα συντονισμένα, γενναία και μακροπρόθεσμα, τότε πολύ απλά δεν θα έχουμε τίποτα να σώσουμε. Η Κύπρος μπορεί να γίνει παράδειγμα ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση, ή θύμα της. Η επιλογή είναι δική μας.
Γιατί κάθε φορά που βλέπουμε καπνό στον ορίζοντα, δεν είναι απλώς μια φωτιά. Είναι προειδοποίηση. Και προειδοποιήσεις, πια, δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγνοούμε.
*Μέλους Κινήματος Οικολόγων
