Τη Δευτέρα που μας πέρασε, ένας πατέρας πήρε το 6χρονο παιδί του και το πήγε στο γραφείο της επιτρόπου του Παιδιού για να το αφήσει εκεί, δηλώνοντας ότι δεν μπορεί να το φροντίσει. Σαν να λέμε το πήγε βόλτα, με τη διαφορά ότι το παιδί δεν επέστρεψε ποτέ στο σπίτι του. Μιλάμε για ένα παιδί έξι ετών, το οποίο είναι σε μια ηλικία που μπορεί να αντιληφθεί και να κατανοήσει τα πάντα. Σκεφτείτε λοιπόν τι εικόνες και τι τραύματα αποκόμισε από αυτή του την εμπειρία.
Αφού η υπόθεση είδε το φως της δημοσιότητας και αρχίσαμε να μαθαίνουμε και άλλες λεπτομέρειες, έγινε γνωστό ότι οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ), οι οποίες κλήθηκαν να παραλάβουν το παιδί από το γραφείο της επιτρόπου, παρακολουθούσαν από πριν το παιδί αλλά και τη μητέρα του, η οποία επίσης το εγκατέλειψε. Και εδώ είναι που αρχίζουν να γεννιούνται μια σειρά από ερωτήματα, όπως το ποια ήταν η επαφή των ΥΚΕ με το παιδί και τη μητέρα του και αν μπορούσαν οι λειτουργοί των υπηρεσιών να προλάβουν καταστάσεις.
Προφανώς και δεν μπορούν οι ΥΚΕ να φταίνε ή να προλαβαίνουν τα πάντα, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας περιστατικά που φανερώνουν ανεπάρκεια από πλευράς τους και πρέπει επιτέλους να γίνει κάτι. Ας μην ξεχνάμε και την πρόσφατη υπόθεση με τα πέντε παιδιά που τα κακοποιούσαν για χρόνια οι γονείς τους και περνούσαν όλο αυτό το μαρτύριο (κακοποίηση, άθλιες συνθήκες διαβίωσης, καταναγκαστική εργασία) κάτω από τη μύτη των ΥΚΕ, αφού υποτίθεται ότι λειτουργοί των υπηρεσιών επισκέπτονταν την οικογένεια. Ακόμη περιμένουμε το αποτέλεσμα εκείνης της έρευνας που είχε ανακοινώσει το Υφυπουργείο Πρόνοιας, η οποία, από ό,τι φαίνεται, μπήκε και αυτή στο συρτάρι μαζί με όλες εκείνες τις έρευνες που ανακοινώνονται αλλά ποτέ δεν μαθαίνουμε το αποτέλεσμά τους.
Το θέμα όμως δεν είναι απλά να γίνει η έρευνα, να πούμε «φταίει ο τάδε λειτουργός» και να κλείσει το ζήτημα εδώ. Το πρόβλημα είναι πολύ πιο βαθύ και, για να είμαστε ακριβείς, δεν είναι ένα, αλλά πολλά. Έχουμε και λέμε:
Υποστελέχωση: Κάθε φορά που προκύπτει ένα περιστατικό, οι λειτουργοί των ΥΚΕ επικαλούνται την έλλειψη προσωπικού. Η υποστελέχωση δεν είναι απλά δικαιολογία. Είναι εμπόδιο που παρεμποδίζει τις ΥΚΕ στο να προλαμβάνουν κρίσιμες καταστάσεις και να προστατεύουν τα παιδιά εγκαίρως.
Έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού: Υπάρχει λόγος που λέμε λειτουργοί των Υπηρεσιών Ευημερίας και όχι κοινωνικοί λειτουργοί, μιας και όπως έχει λεχθεί αρκετές φορές στο παρελθόν αρμοδίως, «βαπτίζουν» λειτουργούς των ΥΚΕ άτομα με μονοετή μεταπτυχιακά ή σπουδές άσχετες με το αντικείμενο. Ακόμη και οι κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι, του οποίους εργοδοτούν οι ΥΚΕ, έχει λεχθεί πολλάκις και στο παρελθόν ότι πρώτον είναι ελάχιστοι και δεύτερον ασχολούνται με πράγματα εκτός της επιστημοσύνης τους, όπως η εξέταση αιτήσεων για επιδόματα. Το αποτέλεσμα; Η πραγματική κοινωνική παρέμβαση μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
Καθυστερήσεις στην υλοποίηση έργων και δράσεων: Από τις οκτώ κύριες δράσεις της Αναδιάρθρωσης ΥΚΕ έχουν ολοκληρωθεί μόνο δύο. Τα 48 εκατ. ευρώ που προορίζονται για τον εκσυγχρονισμό της υπηρεσίας παραμένουν, σε μεγάλο βαθμό, ανεκμετάλλευτα, αφήνοντας τα παιδιά εκτεθειμένα και τις ΥΚΕ ανεπαρκείς.
Οι διαχρονικές παθογένειες των ΥΚΕ δεν είναι απλώς γραφειοκρατικά λάθη ή καθυστερήσεις. Κοστίζουν ζωές. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά δεν είναι. Κάθε ανενεργό εργαλείο, κάθε υποστελεχωμένο γραφείο, κάθε λειτουργός αναγκασμένος να ασχολείται με άσχετα καθήκοντα σημαίνει παιδιά που μένουν εκτεθειμένα, τραυματίζονται και χάνουν την προστασία που δικαιούνται. Αν η Πολιτεία δεν δράσει άμεσα και αποφασιστικά, αυτά τα περιστατικά θα συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται. Η αναδιάρθρωση των ΥΚΕ δεν μπορεί πια να περιμένει.
