Αν σε κάτι δίνεις την όποια σημασία αναλόγως του προσθέτεις και τη δική σου υπόσταση. Αν στην υπόσταση αυτή μοιραία συμπεριλαμβάνεται το προσωπικό σου εγώ, τότε, αυτό μετατρέπεται σε μια προέκταση του εαυτού σου.
Το θέμα που κυριαρχεί είναι το κολλάζ. Μου είναι παντελώς αδιάφορο ποιου είναι, ποιος το κατασκεύασε. Όπως αδιάφοροι είναι και υπερασπιστές και επικριτές του. Πρόκειται για ένα δημιούργημα το οποίο, αυτό καθαυτό, δεν έχει τίποτα να εκπέμψει, τίποτα να αποκαλύψει. Ούτε καν τους δημιουργούς του οι οποίοι είναι και οι θαυμαστές και οι πολέμιοί του.
Το κολλάζ είναι ένα τίποτα από μόνο του. Και αυτοί που το υπερασπίζονται και αυτοί που το κατακρίνουν τού προσθέτουν το περιεχόμενο με το οποίο έχουν ανάγκη να εκφραστούν εναντίον όσων τους αναστατώνουν.
Το κολλάζ είναι ένα τίποτα. Ένα εκκωφαντικό τίποτα, αφού το μόνο που εκφράζει είναι τον πνευματικό κόσμο αυτών που βλέπουν σε αυτό ελευθερία έκφρασης και τέχνης. Από την άλλη, όσοι του δίνουν σημασία και εκφράζουν αποτροπιασμό αναπαράγουν κι αυτοί το τίποτα που αναζητεί εναγωνίως υποστηρικτές και πολέμιους ως αντίπαλο δέος…
Βεβαίως το θέμα έχει την εμβέλεια που προκαλεί όλη η βαβούρα περί όνου σκιάς. Οποιοσδήποτε μπορεί τα απωθημένα του να τα απεικονίσει, να τα γράψει, να τα δημοσιοποιήσει. Ό,τι δημιουργούμε είναι προϊόν αυτών των απωθημένων μας.
Ο πατέρας της ψυχανάλυσης, Σ. Φρόιντ, κατέληξε πως δυο είναι οι βασικές ενορμήσεις του ανθρώπινου πλάσματος. Το σεξ και ο θάνατος. Για τον κάθε άνθρωπο. Όποια ιδιότητα κι αν επικαλείται κάποιος, οι δυο αυτές ενορμήσεις υπάρχουν πάντα και δεν ξεριζώνονται ποτέ από μέσα του.
Ανάλογα με το πόσο μορφωμένος ή αμόρφωτος είναι αποδέχεται ή κατακρίνει ό,τι τον εκφράζει ή τον απωθεί. Πόσο εξευγενισμένος είναι ή αγενής, βλέπει τον κόσμο μέσα από αυτές τις ενορμήσεις χωρίς καν να το υποψιάζεται πως είναι όμηρος των φοβερών αυτών ενορμήσεων.
Αν δω κάποιον να βγάζει τα ρούχα του και να κυκλοφορεί γυμνός στην Πλατεία Ελευθερίας θα του αναγνωρίσω το απωθημένο που αγκομαχά να προβάλει αλλά, κι από την άλλη, σωστά η Αστυνομία θα τον συλλάβει για προσβολή της δημόσιας αιδούς. Ελευθερία έκφρασης η μια αλλά υπάρχει και η προστασία της από την άλλη.
Ό,τι και να κάνουμε, θα δοκιμάζουμε πάντα να εκφράσουμε τον εαυτό μας. Ποιος δικαιούται να μας κρίνει; Οι νόμοι και η συνείδησή μας. Ο πολιτισμός δεν είναι ένας δίαυλος απογείωσης αλλά ένας λαβύρινθος, που όχι σπάνια μας οδηγεί στην έξοδο επιστροφής στη ζούγκλα. Δεν μπορείς να διαλέξεις. Ό,τι είσαι εκεί θα σε βγάλει…
