«Το Σαββατοκύριακο κάθισα στις 11 το πρωί στο γραφείο μου και σηκώθηκα το βράδυ στις 11. Χωρίς να φάω, χωρίς να πιω», είπε. «Δηλαδή δούλεψες 12 ώρες χωρίς διακοπή;» «Ναι.» Είναι ένας από τους μερικούς βετεράνους δικηγόρους της κοινότητάς μας. Κατά τα εξήντα χρόνια ενάσκησης της δικηγορίας συμμετείχε σε πολλές δίκες. Ο Κιβάντς Ριζά. Σε ηλικία 89 χρόνων. Ακόμα είναι αγέραστος, ενεργητικός και δυναμικός. Δεν μειώθηκε καθόλου ο ρυθμός με τον οποίον εργάζεται. Ακόμα πηγαινοέρχεται στο δικαστήριο. Ασχολείται με τις υποθέσεις του. Κάνει τη δουλειά την οποία αγαπά.
Ας πάμε λίγο πίσω. Στα χρόνια της Δημοκρατίας. Λέγοντας Δημοκρατία δεν εννοούμε αυτή τη «δημοκρατία» αλλά τη Δημοκρατία πριν από 65 χρόνια. Την Κυπριακή Δημοκρατία. Τότε ήταν ένας ενθουσιώδης ιδεαλιστής νέος, ο οποίος είχε αρχίσει να ανεβαίνει την ανηφόρα της ζωής. Ήταν μόλις 24 χρόνων. Είχε αναλάβει ένα σημαντικό καθήκον στη Βουλή της Δημοκρατίας. Πρόεδρος της Βουλής ήταν ο Γλαύκος Κληρίδης. Και εκείνος ήταν διευθυντής της Βουλής. Αντιπρόεδρος της Βουλής ήταν ο Τουρκοκύπριους βουλευτής Ορχάν Μουντερίσογλου. Ρώτησα τον Κιβάντς Ριζά για τις αναμνήσεις του από εκείνες τις μέρες. Μού διηγήθηκε την έλευση του Λίντον Τζόνσον στην Κύπρο. Ο Τζόνσον ήταν ο αντιπρόεδρος του Κένεντι. Είχε επισκεφθεί το νησί μας. Θα ερχόταν και στη Βουλή. Όλοι ετοιμάζονταν να τον υποδεχτούν με τη σύζυγό του στη Βουλή. Ο κ. Κιβάντς είδε πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Μακάριος δεν ήταν εκεί. Ανέβηκε αμέσως στο γραφείο του. Είδε πως ο Μακάριος καθόταν ήρεμος. «Τι έγινε, τι συμβαίνει;», τον ρώτησε ο Μακάριος. «Δεν είστε ενήμερος;» «Όχι!» «Έρχεται ο Τζόνσον.» «Ποιος είναι ο Τζόνσον;», είπε ο Μακάριος. «Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ», είπε με έκπληξη ο κ. Κιβάντς. Ο Μακάριος δεν ταράχτηκε καθόλου. «Τι να κάνουμε, ας έρθει, εκείνος είναι αντιπρόεδρος και εγώ είμαι Πρόεδρος της Δημοκρατίας», είπε! «Ο Μακάριος ήταν ένας πολύ έξυπνος και υπερόπτης άνθρωπος», λέει ο Κιβάντς Ριζά. «Ποιος ήταν πιο έξυπνος, ο Μακάριος ή ο Κληρίδης;», τον ρώτησα. Αφού σκέφτηκε λίγο, μου απάντησε «ο Μακάριος».
Υπάρχουν και άλλα παρόμοια με αυτό περιστατικά σε σχέση με τον Μακάριο. Ο Χένρι Κίσινγκερ θα περνούσε από την Κύπρο πηγαίνοντας στο Ισραήλ. Προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο στην Κύπρο. Περίμενε να έρθει ο Μακάριος να συναντηθεί μαζί του στο αεροδρόμιο. Δεν πήγε ο Μακάριος. Έστειλε τον τότε υπουργό Εξωτερικών, Σπύρο Κυπριανού. Πείραξε πολύ τον Κίσινγκερ αυτό. Λένε πως είπε «Θα κανονίσω αυτόν τον παπά»!
Ο Κιβάντς Ριζά καθόταν στην περιοχή Ντερέμπογιου στη Λευκωσία κατά την περίοδο που εργαζόταν στη Βουλή τα χρόνια της Δημοκρατίας. Από εκεί πηγαινοερχόταν στη Βουλή. Από εκεί πήγε και την 21η Δεκεμβρίου. Όμως, δεν ήταν ενήμερος για το αιματηρό επεισόδιο που συνέβη το βράδυ στον Ταχτακαλά. Καθώς στάθμευε το όχημά του είδε πως ακόμα δεν ήταν εκεί το αυτοκίνητο του Κληρίδη. Όμως, ο Κληρίδης ερχόταν πάντα πριν από εκείνον και στάθμευε το αυτοκίνητό του δίπλα στο δικό του. Πήγε στο γραφείο του και κάθισε, όμως τράβηξε την προσοχή του η ησυχία που επικρατούσε. Μετά από λίγο ήρθε στο γραφείο του ο Κληρίδης.
«Τι δουλειά έχεις εσύ εδώ;», τον ρώτησε. Όταν είδε πως δεν είχε ιδέα για τα γεγονότα, του είπε: «Άντε, σήκω, πήγαινε σπίτι σου. Η γύρω περιοχή είναι γεμάτη με ένοπλους άνδρες». Και τού έδωσε και σωματοφύλακες για να μην πάθει τίποτα στον δρόμο. «Είχα καταλάβει από την αρχή πως δεν θα προχωρούσε αυτή η Δημοκρατία», λέει ο κ. Κιβάντς, «αυτή ήταν η εικόνα που έβλεπα στη Βουλή». Έκανε και χιούμορ καθώς το έλεγε αυτό. Όταν άρχιζε αυτή τη δουλειά αγόρασε με δόσεις, λέει, ένα αυτοκίνητο μάρκας Zephyr.
«Παρακαλούσα αν διαλυόταν αυτή η Δημοκρατία, να διαλυόταν τουλάχιστον αφότου εξοφλούσα το αυτοκίνητό μου», λέει. «Πήγες ξανά στη Βουλή μετά την αποχώρησή σου από εκεί στις 21 Δεκεμβρίου;», τον ρώτησα. «Δεν πήγα ποτέ», είπε. «Καλά, οι Τουρκοκύπριοι βουλευτές πήγαν;» «Κάποιοι από αυτούς πήγαν». «Κάποιοι λένε ότι τους έδιωξαν και δεν τους επέτρεψαν να μπουν μέσα. Αληθεύει;» «Δεν είναι ακριβώς έτσι», είπε. «Ο Κληρίδης τούς είπε "ήρθατε, όμως δεν μπορώ να εγγυηθώ την ασφάλειά σας εδώ". Και αυτό σημαίνει εκδίωξη, έτσι δεν είναι;».
