Καθησυχαστικό εμφανίζεται το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος στις ανησυχίες που εκφράζονται από περιβαλλοντικούς και άλλους φορείς για εξαφάνιση εκατοντάδων νυχτερίδων από το φράγμα του Μαυροκόλυμπου λόγω της σοβαρής ζημιάς που υπέστη και της αποστράγγισής του.
Για το θέμα υπέβαλε ερώτημα τον περασμένο Φεβρουάριο προς την αρμόδια υπουργό, Μαρία Παναγιώτου, ο βουλευτής των Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου. «Έχω ενημερωθεί ότι εντός του αγωγού εκκένωσης του φράγματος Μαυροκόλυμπου φιλοξενούνταν μερικές εκατοντάδες φρουτονυχτερίδες “rousettus aegyptiacus”, γεγονός για το οποίο το Τμήμα Περιβάλλοντος ήταν ενήμερο, αφού το φράγμα Μαυροκόλυμπου εντάσσεται στην περιοχή “Natura 2000”-Κοίλη- Μαυροκόλυμπος. Καλείται η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος όπως ενημερώσει τη Βουλή των Αντιπροσώπων αν είχε γίνει Μελέτη Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον προτού το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων προχωρήσει στο άδειασμα του φράγματος που οδήγησε στη θανάτωση εκατοντάδων φρουτονυχτερίδων», ανέφερε ο κ. Θεοπέμπτου.
Από την πλευρά της, η κα Παναγιώτου στις 20 Αυγούστου δίνει στην απάντησή της την ενημέρωση ότι με τη χρήση ειδικών συσκευών ανίχνευσης (bat detector) διαπιστώθηκε ότι δεν είχαν εγκλωβιστεί άτομα φρουτονυχτερίδων εντός της σήραγγας και η εκτίμηση των εμπειρογνωμόνων ήταν ότι τα ζώα εγκατέλειψαν τη σήραγγα πριν αυτή γεμίσει με νερό και λάσπη. Παράλληλα η κα Παναγιώτου σημειώνει ότι «στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν αρκετά ιδανικά φυσικά σπήλαια και κοιλώματα που δύναται τα ζώα που διέφυγαν να βρήκαν καταφύγιο, ενώ εξετάζεται και το ενδεχόμενο να έχουν εποικίσει σε υφιστάμενα καταφύγια». Αξιοσημείωτο είναι, σύμφωνα με την υπουργό, ότι το είδος των φρουτονυχτεριδών παρουσιάζει σημαντική αύξηση στον πληθυσμό του κατά τα τελευταία έτη με παλιές αποικίες να έχουν εποικιστεί, με τη δημιουργία νέων αποικιών, καθώς και την αύξηση του πληθυσμού σε γνωστές αποικίες. «Τα στοιχεία αυτά θα ενσωματωθούν στην επικείμενη Εξαετή Έκθεση (2018-2024) του άρθρου 17 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, η οποία αναμένεται να δημοσιοποιηθεί μέσα στους επόμενους μήνες και εντός του έτους 2025», πρόσθεσε.
«Η βλάβη που σημειώθηκε στη βάση του πύργου εκκένωσης του Φράγματος Μαυροκόλυμπου, στις 19 Ιανουαρίου 2025, και η οποία αφορούσε απρόβλεπτο περιστατικό, προκάλεσε την ανεξέλεγκτη και γρήγορη διαρροή νερού από τον ταμιευτήρα του φράγματος μέσω της σήραγγας εκκένωσης. Όταν τα αρμόδια τμήματα ενημερώθηκαν για τη βλάβη και τη διαρροή του φράγματος, έγιναν προσπάθειες να εξακριβωθεί κατά πόσο διέφυγαν φρουτονυχτερίδες από τη σήραγγα εκκένωσης, αλλά δεν ήταν δυνατή η είσοδος στη σήραγγα με ασφάλεια, αφού υπήρχε μεγάλη διαρροή και λάσπη. Έτσι, με τη χρήση ειδικών συσκευών ανίχνευσης (bat detector) διαπιστώθηκε ότι δεν είχαν εγκλωβιστεί άτομα εντός της σήραγγας και η εκτίμηση των εμπειρογνωμόνων ήταν ότι τα ζώα εγκατέλειψαν τη σήραγγα πριν αυτή γεμίσει με νερό και λάσπη», τόνισε.
«Δεν υπάρχει υποχρέωση για ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής»
Σε σχέση με το ερώτημα του κ. Θεοπέμπτου, αν είχε γίνει Μελέτη Δέουσας Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, προτού το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων προχωρήσει στο άδειασμα του φράγματος, η κα Παναγιώτου σημειώνει τα εξής:
«Όσον αφορά τις αναφορές στην εφαρμογή του άρθρου 6, παράγραφος 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, για εκπόνηση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης, σημειώνεται ότι δεν έγινε διάνοιξη της θύρας, αλλά το φράγμα κενώθηκε λόγω της διαρροής και αφορούσε ανωτέρα βία (force majeure). Συνεπώς, δεν αφορούσε προγραμματισμένη ή εκούσια ενέργεια από πλευράς αρμοδίων αρχών, η οποία ενδεχομένως να χρειαζόταν αξιολόγηση ή και δράσεις μείωσης των επιπτώσεων ή και δράσεις ενεργής απομάκρυνσης των ατόμων του είδους που βρίσκονταν εντός της σήραγγας. Συνεπώς, στην παρούσα περίπτωση δεν εφαρμόζεται το άρθρο 6, παράγραφος 3 ή παράγραφος 4 της Οδηγίας και δεν υπάρχει υποχρέωση για ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα πλαίσια των εν λόγω διατάξεων».
Αναμένουν επιστροφή των νυχτερίδων
Τέλος, η υπουργός σημειώνει ότι με την επιδιόρθωση της βλάβης και τον καθαρισμό της σήραγγας, αναμένεται ότι το ενδιαίτημα θα καταστεί ξανά κατάλληλο για εκ νέου εποίκιση από το είδος. Όπως αναφέρει το σημείο θα παρακολουθείται στενά από τα αρμόδια τμήματα για να καταγραφεί η ενδεχόμενη επιστροφή του.
Γεννούν την άνοιξη ένα μόνο μικρό
Σε δηλώσεις του στον «Π» ο φυσιοδίφης και συγγραφέας Γιώργος Κωνσταντίνου ανέφερε ότι οι φρουτονυχτερίδες “rousettus aegyptiacus”, κατά τη διάρκεια της ημέρας βρίσκουν καταφύγιο και φωλιάζουν σε φυσικές σπηλιές, σε παλαιές γαλαρίες ορυχείων, σχισμές βράχων, σε κουφάλες δέντρων, σε παλαιά πηγάδια, σε εγκαταλελειμμένα σπίτια, κάτω από παλιές γέφυρες ακόμα και μέσα σε κεραμίδια σπιτιών. «Όλες οι νυχτερίδες κρέμονται ανάποδα και στους χώρους που τις συναντάμε είναι η μια κολλημένη στην άλλη για σκοπούς θερμότητας και προστασίας», τόνισε.
Σύμφωνα με τις έρευνές του, γεννούν την άνοιξη ένα μόνο μικρό, το οποίο παραμένει γαντζωμένο πάνω στην κοιλιά της μητέρας του, όπου και θηλάζει μέχρι να ενηλικιωθεί. «Η μητέρα μπορεί να πετά εξίσου καλά και με το μικρό πάνω της», πρόσθεσε.
Στην Κύπρο συναντάμε 31 διαφορετικά είδη θηλαστικών, εκ των οποίων τα 19 ανήκουν στις νυχτερίδες. Οι νυχτερίδες ανήκουν στα χειρόπτερα (Chiroptera).
