Η επαναχρησιμοποίηση του ανακυκλωμένου νερού θα μπορούσε να αποτελέσει έναν αποτελεσματικό και βιώσιμο τρόπο για την κάλυψη των αναγκών άρδευσης στην Κύπρο και την αντιμετώπιση του υδατικού προβλήματος, ωστόσο μέχρι σήμερα, παρά την αύξηση στην παραγωγή ανακυκλωμένου νερού, ένα μεγάλο μέρος παραμένει αναξιοποίητο ή απορρίπτεται. Αυτό, το οποίο επισημαίνει στην πρόσφατη Ειδική Έκθεση για την προσαρμογή της Διαχείρισης των Υδάτινων Πόρων στην Κλιματική Αλλαγή, η Ελεγκτική Υπηρεσία, έρχεται να το επιβεβαιώσει με παράθεση ενδιαφέροντων στοιχείων ένα σημείωμα από τη Γενική Διεύθυνσης Γεωργίας, του Υπουργείου Γεωργίας Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ημερομηνίας 11 Απριλίου 2025, το οποίο περιήλθε στην αντίληψη του «Π».
Συγκεκριμένα καταδεικνύει τις αδυναμίες του κράτους στο να προσφέρει λύσεις στο πρόβλημα, μέσω της προώθησης της τοποθέτησης προκατασκευασμένων σταθμών επεξεργασίας οικιακών λυμάτων σε περιοχές- πολλές αγροτικές κοινότητες-, όπου τα υποστατικά δεν είναι συνδεδεμένα με κεντρικό σύστημα επεξεργασίας οικιακών λυμάτων, ώστε αυτά να αξιοπούνται για σκοπούς άρδευσης. Παράλληλα φωτίζεται και η ανάγη ενίσχυσης των εμπλεκόμενων Τμημάτων, καθώς οι απαιτήσεις των ευρωπαϊκών οδηγιών για τις κοινότητες που πρέπει να συνδεθούν με συστήματα επεξεργασίας αστικών λυμάτων χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται.
Πρόκειται για απαντητική επιστολή του γενικού διευθυντή, Ανδρέα Γρηγορίου, προς τον τέως Πρόεδρο του Κινήματος Οικολόγων, μετά από εισήγησή του κ. Περδίκη σε σχετική επιστολή της 8ης Ιανουαρίου 2025, για να μελετήσει η πολιτεία την εφαρμογή προγράμματος επιδότησης πιστοποιημένων και κατάλληλων μηχανισμών προκατασκευασμένων σταθμών επεξεργασίας λυμάτων, ώστε σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα να σταματήσει η διοχέτευση χιλιάδων τόνων από οικιακά λύματα στο έδαφος και να παράγεται νερό για άρδευση.
Σε εισήγηση του κ. Περδίκη για μελέτη της αγοράς για εταιρείες που ήδη εγκαθιστούν τους κατάλληλους μηχανισμούς, ο κ. Γρηγορίου απάντησε ότι σε πρόσφατο Διαγωνισμό που προκηρύχθηκε από το Τμήμα Αναπτύξως Υδάτων με αντικείμενο την κατασκευή σταθμού επεξεργασίας λυμάτων ορεινής κοινότητας 600 κατοίκων, καμία από τις εταιρείες, κυπριακές και ξένες με έδρα την Κύπρο, που κατά καιρούς έρχονται σε επαφή με το ΤΑΥ για να παρουσιάσουν τα προϊόντά τους, δεν υπέβαλε προσφορά.
Επιδότηση χωρίς μηχανισμό παρακολούθησης
Επίσης αναφέρει ότι στο παρελθόν, όταν το ΤΑΥ υλοποίησε ένα πρόγραμμα επιχορήγησης για συστήματα επεξεργασίας γκρίζων νερών (νερά από νιπτήρες, μπάνια και πλυντήρια ρούχων), τερματίστηκε λόγω οικονομικής κρίσης. Αυτό που προκαλεί εντύπωση στην επιστολή, είναι ότι τα συστήματα αυτά είχαν εγκατασταθεί σε σχολεία, σε στρατόπεδα και σε μεμονωμένες κατοικίες, χωρίς ωστόσο να υπάρχει μηχανισμός παρακολούθησης της ορθής λειτουργίας και συντήρησής τους, καθώς και της διαχείρισης του ανακτημένου νερού που παραγόταν κατά την επεξεργασία. Μετά από αυτό το πρόγραμμα, δεν προτάθηκε κάποιο άλλο για την εφαρμογή προκατασκευασμένων συστημάτων επεξεργασίας αστικών λυμάτων, σύμφωνα με τον κ. Γρηγορίου.
Ενισχυμένες υποχρεώσεις
Την ίδια ώρα η Κυπριακή Δημοκρατία καλείται να αντιμετωπίσει αυξημένο αριθμό νέων και ενισχυμένων υποχρεώσεων σε σχέση με την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, η υλοποίηση των οποίων, σύμφωνα με τον κ. Γρηγορίου, θα απαιτήσει τη δαπάνη σημαντικών πόρων και χρόνου. Ειδικά για την προώθηση δράσεων για την επιχορήγηση της εγκατάστασης προκατασκευασμένων μεμονωμένων συστημάτων επεξεργασίας λυμάτων, σημειώνει ότι προϋποθέτει έναν ολοκληρωμένο και ορθολογικό σχεδιασμό, που να λαμβάνει υπόψη όλες τις πτυχές της κείμενης Νομοθεσίας, καθώς και ενδεχόμενους κινδύνους και περιορισμούς, εφόσον εξασφαλιστεί και η σύμφωνος γνώμη του Υπουργείου Οικονομικών.
Ποιες είναι όμως αυτές οι νέες και ενισχυμένες υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας; Τις περιγράφει παραθέτοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής δεδομένα:
- Στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, έχει καταρτιστεί Εθνικό Πρόγραμμα Εφαρμογής, που περιλαμβάνει 57 οικισμούς. Τονίζεται ότι η ΚΔ, με την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (05/03/2025), κρίθηκε ότι παρέβη τις υποχρεώσεις της για εξαφάλιση επαρκών συστημάτων συλλογής και επεξεργασίας των αστικών λυμάτων σε 31 από τους 57 οικισμούς. Στην παρούσα φάση αποτελεί προτεραιότητα για το Κράτος η ολοκλήρωση των αποχετευτικών έργων για τους εναπομείναντες οικισμούς, ώστε η ΚΔ να συμμορφωθεί με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ. Ανοίγοντας μία παρένθεση, πρέπει να σημειωθεί ότι στην Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας αναφέρεται ότι σύμφωνα με την τελευταία έκθεση που υπέβαλε η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (13η έκθεση) για το Πρόγραμμα Εφαρμογής με έτος αναφοράς το 2022, το ποσοστό συμμόρφωσης με την πρόνοια αυτή ανέρχεται στο 84,35%.
- Ωστόσο από την 1η Ιανουαρίου 2025, τέθηκε σε ισχύ η νέα Οδηγία (ΕΕ) 2024/3019, η οποία επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής της σε μικρότερους οικισμούς (ισοδύναμος πληθυσμός 1.000 και άνω). «Οι απαιτήσεις αυτές πρέπει να εφαρμοστούν και στην Κύπρο και ω εκτούτου κρίνεται ως επιτακτική ανάγκη η ενδυνάμωση των εμπλεκόμενων Τμημάτων για να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις αυτές», τονίζει ο γενικός διευθυντής, φωτίζοντας, μεταξύ άλλων, το ζήτημα της στελέχωσης. Επίσης εκκρεμεί το να ενσωματωθούν νέες ευρωπαϊκές απαιτήσεις, όπως οι πιο πάνω, στην κυπριακή Νομοθεσία.
