Στο περιθώριο μιας αξιοσημείωτης ανάκαμψης του τραπεζικού δανεισμού, η Κύπρος επιβεβαιώνει τις δυνατότητές της να στηρίξει ισχυρές επενδύσεις και ανάπτυξη, παραμένοντας όμως εκτεθειμένη στις προκλήσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ). Η συνέπεια στην ορθολογική διαχείριση των ΜΕΔ παραμένει ζητούμενο ώστε τα «κόκκινα» δάνεια να υποχωρήσουν στον μέσο όρο της ευρωζώνης στον τραπεζικό τομέα και παράλληλα να επιταχυνθεί η εξυγίανση όσων τελούν υπό τη διαχείριση των εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων.
Ανάκαμψη δανεισμού
Σύμφωνα με στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκδοση Ιουνίου 2025 του οικονομικού δελτίου της Κεντρικής Τράπεζας, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καθαρών δανείων προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ανήλθε στο 1,8% τον Μάρτιο του 2025, σημειώνοντας σαφή βελτίωση σε σχέση με -0,1% τον Μάρτιο του 2024.
Η πιστωτική επέκταση προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα, τονίζεται, βρίσκεται σε τροχιά σταδιακής ανάκαμψης από τον Απρίλιο του 2024, επιστρέφοντας σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής, έπειτα από ένα έτος αρνητικής πορείας. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται κυρίως στη βελτίωση του ρυθμού μεταβολής των καθαρών επιχειρηματικών δανείων, που σταδιακά έγινε λιγότερο αρνητικός καθ' όλη τη διάρκεια του 2024 και επέστρεψε σε θετικό πρόσημο στις αρχές του 2025, καθώς και στη συνεχιζόμενη ανθεκτικότητα της πιστωτικής επέκτασης προς τα νοικοκυριά.
«Η ανοδική πορεία ενισχύθηκε περαιτέρω κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025, αποτυπώνοντας τη δυναμική της κυπριακής οικονομίας», σχολιάζει η Κεντρική Τράπεζα.
Tον Μάρτιο του 2025, τα καθαρά δάνεια προς νοικοκυριά παρουσίασαν ετήσια αύξηση 2,3%, έναντι 1,3% τον Μάρτιο του 2024. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των στεγαστικών δανείων ανήλθε σε 2,8% τον Μάρτιο 2025, από 1,8% έναν χρόνο νωρίτερα, αντικατοπτρίζοντας την ανθεκτικότητα της αγοράς κατοικίας και τη σταθερή ζήτηση από τους εγχώριους αγοραστές, τόσο για ιδιοκατοίκηση όσο και για επενδυτικούς σκοπούς.
Στις επιχειρήσεις ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του καθαρού δανεισμού διαμορφώθηκε στο 0,3% τον Μάρτιο του 2025 από -2,2% τον Μάρτιο του 2024. Η επιστροφή των επιχειρηματικών δανείων σε θετικούς ρυθμούς μεταβολής υποδηλώνει ότι οι νέες χορηγήσεις υπερέβησαν τις αποπληρωμές, εξέλιξη που ενισχύθηκε από την άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας και τη σταδιακή αποκλιμάκωση των τραπεζικών επιτοκίων, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της συνολικής ζήτησης δανείων.
Η θετική αυτή εικόνα υλοποιείται παρά το διατηρούμενο αυστηρό κριτήριο χορήγησης τραπεζικών δανείων και αντανακλά τις επιχειρηματικές προσδοκίες εντός ενός περιβάλλοντος χαμηλότερων επιτοκίων και οικονομικής ανθεκτικότητας. Έμφαση δίνεται και στην αύξηση του νέου δανεισμού προς μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις, που έφτασε σε ιστορικό υψηλό €3,9 δισ. το 2024 και περαιτέρω ενίσχυση το πρώτο τρίμηνο του 2025, ξεπερνώντας τα προηγούμενα επίπεδα.
Σύμφωνα με τις τράπεζες που συμμετέχουν στην έρευνα τραπεζικών χορηγήσεων δεν αναμένονται μεταβολές στα κριτήρια χορήγησης δανείων ούτε κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2025, υποδεικνύοντας ότι οι συνθήκες προσφοράς δανείων αναμένεται να παραμείνουν περιοριστικές, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Το ιδιωτικό χρέος
Την ίδια ώρα, παράλληλη πτωτική πορεία ακολουθεί το ιδιωτικό χρέος. Το χρέος του μη χρηματοοικονομικού ιδιωτικού τομέα μειώθηκε στο 180% του ΑΕΠ στα τέλη του 2024 - σχεδόν το ήμισυ του ιστορικού υψηλού του 2015 (349%). Εξαιρουμένων των εταιρειών ειδικού σκοπού, ο σχετικός δείκτης πλησιάζει πλέον τα ευρωπαϊκά όρια, με το χρέος των νοικοκυριών να παραμένει διαχειρίσιμο λόγω της σημαντικής συσσώρευσης καταθέσεων και της κουλτούρας ασφαλείας που διατηρούν.
Στο οικονομικό δελτίο τονίζεται ότι «η περαιτέρω σημαντική μείωση των επιπέδων ιδιωτικού χρέους θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματική διαχείριση των απαιτήσεων που κατέχουν οι εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων (ΕΕΠ), οι οποίες προσμετρώνται στο συνολικό ιδιωτικό χρέος. Στο τέλος του 2024, το συνολικό χρέος του μη χρηματοοικονομικού ιδιωτικού τομέα ανήλθε στο 180% του ΑΕΠ, σχεδόν το ήμισυ του ιστορικού υψηλού 349% που είχε καταγραφεί το πρώτο τρίμηνο του 2015. Αναλυτικότερα, το χρέος των ΜΧΕ διαμορφώθηκε στο 121% του ΑΕΠ στο τέλος του 2024, ενώ το χρέος των νοικοκυριών στο 59%».
Ωστόσο, στο θετικό αφήγημα παραμένει ανοιχτό το κεφάλαιο των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων - ένα από τα μεγαλύτερα διαρθρωτικά βαρίδια του τραπεζικού συστήματος. Ο σχετικός δείκτης παρέμεινε στο 6,2% τον Φεβρουάριο του 2025, εξακολουθώντας να υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (1,9%), διατηρώντας διαρθρωτικές προκλήσεις για τον εγχώριο χρηματοπιστωτικό τομέα, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα.
Η πρόοδος στην απομόχλευση και στις διαγραφές έχει υπάρξει αισθητή, αλλά η ανάγκη για περαιτέρω μείωση παραμένει κρίσιμη για τη θωράκιση του συστήματος. Παρά τις αυστηρές διαδικασίες και τη σταθερή ροή νέων δανείων, το τραπεζικό σύστημα παραμένει σε επιφυλακή, καθώς μια περαιτέρω επιδείνωση της πιστοληπτικής συμπεριφοράς θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά τους δείκτες ρευστότητας και χρηματοδότησης της δυναμικής αγοράς.
Πρόβλημα που υπογραμμίζεται και από την προειδοποίηση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου: Η διατήρηση της αυστηρής στάσης και των αναχρηματοδοτικών πρακτικών δεν πρέπει να λειτουργεί αποτρεπτικά για την ενίσχυση των ισολογισμών - ειδικά των λιγότερο ανθεκτικών ιδρυμάτων.
Συνολικά, η θετική δυναμική στον δανεισμό και η ταχεία μείωση του ιδιωτικού χρέους σκιαγραφούν ένα σκηνικό ανθεκτικότητας και προσαρμοστικότητας. Ωστόσο, η σκιά των μη εξυπηρετούμενων δανείων επιβάλλει διαρκή επαγρύπνηση και δραστικές πολιτικές για την πραγματική θωράκιση του τραπεζικού τομέα και της κυπριακής οικονομίας.
