Με την πενταμερή να οδηγείται σε αδιέξοδο απομένουν τρία σενάρια για το Κυπριακό

 

 

Αβέρωφ Νεοφύτου και Άντρος Κυπριανού συναντήθηκαν τη βδομάδα που πέρασε για να ανταλλάξουν ιδέες και απόψεις ενόψει της πενταμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό. Τόσο ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ όσο και ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την αποτελμάτωση του προβλήματος τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Η έλλειψη κινητικότητας μετά το Κραν Μοντανά θεωρούν ότι επέτρεψε στην Τουρκία να εμπεδώσει κι άλλο τα τετελεσμένα επί του εδάφους και επί της θαλάσσης (ήττα Ακιντζί - εποικισμός Βαρωσίων - γεωτρήσεις στην ΑΟΖ), ασκώντας επιπλέον εδώ και 4 μήνες πραγματικό έλεγχο στην τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Ο γ.γ. του ΑΚΕΛ στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του κόμματός του μίλησε για «σημείο μηδέν» και ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ για «ιστορικούς μήνες μπροστά μας». Απέκλεισαν και οι δύο το ενδεχόμενο συμφωνίας λύσης δύο κρατών ή συνομοσπονδίας, δήλωσαν προσήλωση στα ψηφίσματα του ΟΗΕ, ενώ ερωτηθείς σχετικά ο κ. Κυπριανού είπε ότι περιμένει από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη εξηγήσεις για την αποκέντρωση εξουσιών στις συνιστώσες οντότητες για να τοποθετηθεί.

Από πλευράς ΑΚΕΛ κυρίως δεν έλειψαν και κάποιες δημόσιες αψιμαχίες, με τον Άντρο Κυπριανού να προσπαθεί να τηρήσει κάποιες αποστάσεις ενόψει εκλογών, αφού η κίνηση Αβέρωφ είχε και άλλη στοχοθέτηση. Πρώτον, να στείλει το μήνυμα ότι το ΑΚΕΛ δεν συνομιλεί μόνο με το ΔΗΚΟ αλλά έχει κοινή ατζέντα με τον ΔΗΣΥ σε ένα κυρίαρχο θέμα πολιτικής όπως το Κυπριακό. Δεύτερον, να εκτρέψει τη συζήτηση στο Κυπριακό, μακριά από τη σκανδαλολογία και τη συζήτηση περί διαφθοράς του Προέδρου.

Από την άλλη, και οι δύο ιδιωτικά (το ΑΚΕΛ το κάνει ενίοτε και δημόσια) εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσον ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είναι όντως διατεθειμένος να προχωρήσει και να πράξει ό,τι είναι δυνατόν από ελληνοκυπριακής πλευράς για επανεκκίνηση του διαλόγου. Από την πλευρά του ο Αβέρωφ Νεοφύτου, και εκ των πραγμάτων διά της παραδοχής ότι υπάρχει ταύτιση θέσεων με το ΑΚΕΛ στο Κυπριακό, επιχειρεί να εντείνει με πολιτική αξιοπιστία την πίεση που το ΑΚΕΛ ασκεί στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για επιστροφή σε πραγματικό διάλογο στο Κυπριακό.

Επί της ουσίας

Παρά το γεγονός ότι και από πλευράς ΑΚΕΛ και από πλευράς ΔΗΣΥ υπάρχει αμφιβολία για τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας, τα δύο κόμματα συμφωνούν και επί της διαδικασίας και επί της ουσίας στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να διαχειριστούν το κυπριακό θέμα.

Επί της διαδικασίας θεωρούν ότι οφείλουμε να προσέλθουμε στην άτυπη πενταμερή με θετικό πνεύμα, στο γράμμα και το πνεύμα του πλαισίου Γκουτέρες, με στόχο, ακόμα κι αν η Τουρκία επιμένει σε άλλου είδους αξιώσεις, τουλάχιστον να φύγει από το τραπέζι ως η αδιάλλακτη πλευρά. Επί της ουσίας συμφωνούν ότι η πολιτική ισότητα πρέπει να δοθεί στους Τ/Κ για να μπορέσει έτσι η πλευρά μας να διεκδικήσει με αξιώσεις το εδαφικό και τις εγγυήσεις, στο πλαίσιο συζήτησης μιας αποκεντρωμένης λύσης ΔΔΟ.

Το ΑΚΕΛ πρόσφατα σε υπόμνημά του πρότεινε στον Πρόεδρο να περιορίσει τις αρμοδιότητες της ομοσπονδίας στις 18 συμφωνηθείσες, στο πλαίσιο των συγκλίσεων Χριστόφια - Ταλάτ, από τις 27 που έφτασαν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τον κ. Ακιντζί.

Στο θέμα της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας ο ΔΗΣΥ κάνει ένα βήμα παρακάτω, τονίζοντας ότι μια λειτουργική ομοσπονδία μπορεί να είναι σοβαρή και λειτουργική με 5-6 αρμοδιότητες, επιτρέποντας στα συνιστώντα κρατίδια πλήρη ελευθερία, φτάνει οι νομοθεσίες τους να είναι εναρμονισμένες με το κοινοτικό κεκτημένο.

Τα δύο κόμματα σύμφωνα με πληροφορίες μας ίσως δεν μείνουν σε συναντήσεις, αφού ήδη κάποια μέλη των δύο κομμάτων προβληματίζονται κατά πόσον θα μπορούσαν να προωθήσουν ένα κοινό ψήφισμα ενόψει της συζήτησης του Κυπριακού στο Κοινοβούλιο στις 19 Μαρτίου. Και τα δύο κόμματα συνειδητοποιούν ότι σε αυτόν τον γύρο των συνομιλιών έχουμε φτάσει στο σημείο μηδέν. Είτε θα βρεθεί λύση ομοσπονδίας, είτε θα πάμε για άλλες λύσεις.

Από το Κραν Μοντανά;

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης κυρίως διά των εκπροσώπων του δηλώνει έτοιμος να επανεκκινήσει από το σημείο που έμειναν οι διαπραγματεύσεις στο Κραν Μοντανά, αλλά η δήλωση είναι πολύ γενική έως και αόριστη.

Γίνεται κατανοητό ότι η ε/κ πλευρά δεν είναι διατεθειμένη να μπει στη λογική της κυριαρχικής ισότητας μέσω της οποίας διεκδικούν επί Τατάρ οι Τουρκοκύπριοι την πολιτική ισότητα και κατ' επέκταση την αποτελεσματική τους συμμετοχή στην ομοσπονδία. Προς την κατεύθυνση αυτή κινήθηκε ως γνωστόν η λεγόμενη βρετανική πρόταση, ξεκαθαρίζοντας ακόμα λίγο την εποικοδομητική ασάφεια της συνταγματικής πτυχής, κάτι ωστόσο το οποίο απορρίπτεται από την ε/κ πλευρά. Την ίδια στιγμή οι Βρετανοί παρέμειναν πιστοί στην πρότασή τους στον χάρτη Ακιντζί - Αναστασιάδη όπως κατατέθηκε στη Γενεύη και στην κατάργηση του μονομερούς εγγυητικού δικαιώματος της Τουρκίας. Στο κεφάλαιο αυτό η κατάσταση περιπλέκεται διότι η Τουρκία θέλει πλέον χρονοδιάγραμμα για κατάργηση των εγγυήσεων, επιμένει σε μόνιμη παρουσία ενός μικρού αγήματος Τούρκων και Ελλήνων στην Κύπρο ή στη δημιουργία δύο μόνιμων ναυτικών βάσεων, μιας ελληνικής και μιας τουρκικής. Σε αυτό το σενάριο δεν αντιδρά ούτε η Ελλάδα. Υπό αυτές τις συνθήκες, εκτός κι αν αλλάξει κάτι την τελευταία στιγμή η πενταμερής οδηγείται σε αδιέξοδο.

Τα τρία σενάρια

Σε περίπτωση κατάρρευσης και της νέας πρωτοβουλίας, αυτό που αναμένεται είναι να συντρέξουν τρία σενάρια, και τα τρία δυστυχώς ευνοϊκά για την Τουρκία.

* Πρώτον, παρατείνεται το status quo, με την Τουρκία να προχωρεί σε εποικισμό των Βαρωσίων και σε νέο κύκλο γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ. Η μέχρι στιγμής αντίδραση της διεθνούς κοινότητας στις τουρκικές αυτές προκλήσεις ήταν ανεπαίσθητη. Η Τουρκία δεν αναμένεται να έχει κόστος στο Κυπριακό αφού ήδη έχει προσαρμόσει την πολιτική της μετά την εκλογή Μπάιντεν, έχει ξεκινήσει διάλογο με την ΕΕ και ξεκινά επίσης διάλογο για την ΑΟΖ και με την Ελλάδα. Με λίγα λόγια, η Κύπρος είναι εκτός παιχνιδιού. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ενόψει Συνόδου Κορυφής της ΕΕ συνομίλησε προχθές με την κ. Μέρκελ αλλά και τον κ. Μπορέλ στη Λευκωσία. Η Κύπρος βασικά δεν επιθυμεί επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία ενόψει πενταμερούς, αλλά μια συνεπή πολιτική more and more στο πλαίσιο μιας θετικής ατζέντας. Η αναβάθμιση των σχέσεων με την ΕΕ που ζητά η Τουρκία, η ενίσχυση της βοήθειας για το προσφυγικό, η αναβάθμιση των εμπορικών της σχέσεων θα πρέπει να συνοδεύονται από κινήσεις διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, αποχή από προκλήσεις στο Αιγαίο και εγκατάλειψη σχεδίων εποικισμού της Αμμοχώστου. Όλα αυτά η Τουρκία τα συζητά αλλά καταφέρνει πάντα να βγάζει το Κυπριακό εκτός, επικαλούμενη την έλλειψη αξιοπιστίας της ε/κ πλευράς, και δη του Προέδρου Αναστασιάδη. Το επιχείρημα αυτό τα τελευταία χρόνια έχει κερδίσει έδαφος, αφού πολλά ευρωπαϊκά διπλωματικά γραφεία θεωρούν ότι οι παλινωδίες και η έλλειψη αποφασιστικότητας του κ. Αναστασιάδη αποτελούν μέρος της μη λύσης.

* Δεύτερον, μεσοπρόθεσμα και εφόσον εμπεδωθεί το πρώτο σενάριο, η Τουρκία έχει περιθώρια να προσχωρήσει σε μια επιχείρηση αναγνώρισης του ψευδοκράτους. Μπορεί να επηρεάσει μερικά κράτη στην αρχή για να ακολουθήσουν σε μερικά χρόνια κι άλλα. Αν η Κυπριακή Δημοκρατία, μεσοπρόθεσμα, αναγνωρίσει το κράτος (κάτι που σήμερα φαντάζει απίθανο) αυτό ίσως έχει κάποιες, μικρές επιστροφές εδαφών, όπως νεκρή ζώνη και Βαρώσι.

* Τρίτον, είναι πολύ πιθανό το σενάριο ενσωμάτωσης των κατεχομένων στην Τουρκία ως επαρχίας, ειδικά αν αυτό βοηθά στην επανεκλογή του Ταγίπ Ερντογάν το 2023. Σε αυτό το σενάριο επίδειξης ισχύος, το οποίο ίσως επικυρωθεί και από κάποιο θετικό δημοψήφισμα των Τουρκοκυπρίων, οι Ε/Κ δεν θα πρέπει μάλλον να προσδοκούν τίποτα όσον αφορά το εδαφικό.

Ο Νίκος Αναστασιάδης

Επί όλων των σεναρίων αλλά ειδικά στο σενάριο διατήρησης του status quo, το κέρδος για τον κ. Αναστασιάδη, αν επιβιώσει από τους κλυδωνισμούς, κυρίως από τη διάνοιξη του Βαρωσίου, μέσα από την καλά δοκιμασμένη πατριωτική ρητορική του, είναι ότι θα ολοκληρώσει τη θητεία του και θα πάει σπίτι του κληροδοτώντας το Κυπριακό στον επόμενο Πρόεδρο. Δεν θα φύγει ούτε ως ήρωας, ούτε ως προδότης, αλλά όπως όλοι οι προηγούμενοι Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το βραχυπρόθεσμο και ιστορικά μακροπρόθεσμο κόστος βεβαίως θα είναι μια τάτσα επί της υστεροφημίας του, αφού θα αναγκαστεί τα τελευταία δύο χρόνια της θητείας του να τα περάσει συζητώντας για τζετ, διαβατήρια και τι κράτος διαφθοράς θα παραδώσει.