Η ακτινογραφία ενός ανορθόγραφου κινήματος

Σαν άγριο ζώο σε φάκα κυνηγού στο δάσος έπεσε το κίνημα «Ως Δαμέ», το οποίο έκανε το λάθος που περίμεναν κυβέρνηση και αρκετοί (τελικά) άλλοι για να ξεκινήσει η περιθωριοποίηση και εν τέλει η αποδυνάμωσή του. Άλλωστε, σύμφωνα και με τα πορίσματα της τελευταίας δημοσκόπησης που είδε το φως της δημοσιότητας, δηλαδή αυτής του ΡΙΚ, το «Ως Δαμέ» και η δράση του καθίστανται επικίνδυνα αποδεκτά και αρεστά από σημαντική μερίδα πολιτών, ταυτόχρονα με την αποδυνάμωση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους πολιτικούς, τα κόμματα και τους θεσμούς. Μετρήσεις που έγιναν προφανώς μετά τη δεύτερη, μεγάλη εκδήλωση διαμαρτυρίας τους που είχε τότε κεντρικό μήνυμα κατά της διαφθοράς και όχι αργότερα όταν στις διεκδικήσεις του κινήματος μπήκαν σωρεία άλλων θεμάτων, βάζοντας τη διαφθορά σε μια σειρά ανάμεσα σε θέματα που αφορούν τη διαχείριση της πανδημίας, το περιβάλλον και το Κυπριακό.

Ο νότος και η ορθογραφία

Η αναφορά του κινήματος σε «κυβέρνηση στον νότο» ήταν ατυχής και δεν έγινε σοβαρή προσπάθεια αποκατάστασης παρά τις εξηγήσεις που δόθηκαν, από την άλλη όμως η ένταση των αντιδράσεων που ακολούθησε έδινε την εντύπωση ότι λόγω της αναφοράς αυτής αναγνωρίστηκε το ψευδοκράτος.

Ήταν πάντως σίγουρα το έναυσμα για να ξεκινήσει πυρ ομαδόν, αρχικά με τοποθετήσεις μελών του κυβερνώντος κόμματος, στη συνέχεια με γραπτή ανακοίνωση από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, για να ακολουθήσει απαξιωτική τοποθέτηση του Προέδρου της Δημοκρατίας και να κορυφωθεί με κατακεραύνωμα από τον υπουργό Παιδείας, ο οποίος μάλιστα επέκρινε και την ορθογραφία των στελεχών του κινήματος, καθώς σύμφωνα με τις αρχαίες ρίζες της λέξης, το δαμαί, γράφεται με «αι» και όχι με «ε». Και ασφαλώς η σημειολογία της υπόδειξης έχει μεγαλύτερη σημασία. Ότι δηλαδή οι άνθρωποι που στελεχώνουν το κίνημα είναι είτε ανορθόγραφοι, είτε ανθέλληνες που δεν ενδιαφέρονται για τις ελληνικές μας ρίζες.

Το ίδιο το κίνημα, σύμφωνα με δήλωση που έγινε στον Πολίτη 107.6 και στην εκπομπή «Control Panel», σε ανύποπτο χρόνο προ της τοποθέτησης Προδρόμου, από τον κ. Γρηγόρη Ιωάννου, μέλος του κινήματος, κοινωνιολόγο, ερευνητή στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, γνωρίζει ότι το δαμαί γράφεται με «αι», αλλά επίτηδες, για λόγους που δεν εξήγησε για να δημιουργείται «μυστήριο», το γράφει με «ε» και κάλεσε μάλιστα τους διορθωτές στις εφημερίδες να το σεβαστούν και να σταματήσουν να το διορθώνουν.

Πάντως, ο εκπρόσωπος του «Ως Δαμέ» Παναγιώτης Αχνιώτης, μιλώντας στον Πολίτη 107.6 και την «Πρωινή Επιθεώρηση», είπε ότι επρόκειτο για γεωγραφικό προσδιορισμό η αναφορά σε κυβέρνηση στον νότο, η οποία χρησιμοποιείται και στη διεθνή βιβλιογραφία.

Unite και Αγανακτισμένοι

Τελικά, το «Ως Δαμέ» από τον «πόλεμο» κατά του κατεστημένου διά των μαζικών του διαμαρτυριών και του πρωτότυπου ακτιβισμού, μετατράπηκε σε «όπλο» του κατεστημένου δίνοντας ρυθμό στον προεκλογικό χορό, αφού από μόνο του έπεσε σε μια παγίδα που παρομοίως έπεσαν και άλλα κινήματα στο παρελθόν, όπως οι Αγανακτισμένοι επί διακυβέρνησης Δημήτρη Χριστόφια οι οποίοι διαμαρτύρονταν έξω από το Προεδρικό μετά την έκρηξη στο Μαρί, όπως οι Unite Cyprus Now, η δικοινοτική πλατφόρμα, η οποία σε λάθος χρονική στιγμή στήριζε τη λύση του Κυπριακού στη βάση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και πίεζε τις δύο πλευρές γι’ αυτό που σήμερα δηλώνει η πλευρά μας: Επιστροφή στον διάλογο από εκεί που σταμάτησε.

Και τα δύο κινήματα εν τέλει αποδυναμώθηκαν, στη μεν περίπτωση των Αγανακτισμένων καθώς ταυτίστηκαν με την αντιπολίτευση, με τους νυν πρωταγωνιστές σε αντίθετα στρατόπεδα (το ΑΚΕΛ στην εξουσία και τον ΔΗΣΥ στην αντιπολίτευση) και στη δε περίπτωση των Unite Cyprus Now, διά της περιθωριοποίησης με απαξιωτικές δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας, αφότου τα στελέχη της πλατφόρμας υπέπεσαν σε λάθη, παρόμοια με αυτό του «Ως Δαμέ».

Δεν συμφέρει σε κανέναν

Αν και το «Ως Δαμέ» με την κυβέρνηση είναι που τα ’βαλε και κυρίως για τα ζητήματα της διαφθοράς και της διαπλοκής, για τα οποία βρήκε συμπαραστάτες χιλιάδες πολίτες στους δρόμους, εντούτοις ενοχλεί σχεδόν τους πάντες στην πολιτική σκηνή. Κυβέρνηση και κυβερνών κόμμα για προφανείς λόγους και αντιπολιτευόμενα κεντροδεξιά κόμματα γιατί παρά τις δικές τους επίπονες προσπάθειες να κεφαλαιοποιήσουν την αγανάκτηση του κόσμου απέναντι στην κυβερνητική πολιτική για τα διαβατήρια, τελικά το «Ως Δαμέ» ήταν αυτό που το κατάφερε.

Για την κυβέρνηση το οξύμωρο ή και τραγελαφικό είναι πως τρέχει να σβήσει μια φωτιά που η ίδια άναψε, καθώς το «Ως Δαμέ» ενδυναμώθηκε ως κίνημα και απέκτησε τη συμπάθεια των πολιτών μετά τη βίαιη καταστολή της πρώτης του εκδήλωσης διαμαρτυρίας, με τα γνωστά επεισόδια με πρωταγωνιστή τον «Αίαντα» και τον τραυματισμό της νεαρής διαδηλώτριας Αναστασίας. Είναι πολύ πιθανόν να μην ακολουθούσε η μαζικότερη εκδήλωση που έγινε ποτέ στην Κύπρο την επόμενη βδομάδα, εάν δεν προηγούνταν η βία και ο «Αίαντας». Το παραδέχθηκε μιλώντας στον Πολίτη 107.6 και την εκπομπή «Control Panel» ο εκ των συντονιστών της κίνησης Γρηγόρης Ιωάννου.

Ποιος ο ρόλος του ΑΚΕΛ;

Το ΑΚΕΛ κατηγορείται ως ο δάκτυλος πίσω από το «Ως Δαμέ», καθώς οι πλείστες εκ των κινήσεων, οργανώσεων ή πρωτοβουλιών που το απαρτίζουν έχουν αριστερό πρόσημο και ανήκουν, όπως θέλουν να λένε, στην «εξωκοινοβουλευτική Αριστερά».

Τόσο το «Ως Δαμέ» όσο και το ΑΚΕΛ αρνούνται την κατηγορία. Για να κρατήσει την ανεξαρτησία του, το κίνημα κάλεσε μάλιστα όλα τα κόμματα να κρατηθούν μακριά από τις κινητοποιήσεις του, με το ΑΚΕΛ λίγες μέρες πριν τη μεγάλη διαδήλωση στη Λευκωσία να καλεί τα προβεβλημένα του στελέχη να μην παραστούν, γεγονός το οποίο επικρίθηκε έντονα από τη βάση τους και σχολιάστηκε στα ΜΜΕ.

Στην πραγματικότητα το ΑΚΕΛ, αν και παίζει μόνο του μπάλα από αριστερά, εντούτοις καταφέρνει να κρατά εκτός κόμματος μια σημαντική μερίδα αριστερών, οι οποίοι δεν ικανοποιούνται από την κομματική γραμμή και πολιτική που αγγίζει τα όρια του κατεστημένου, όπως θεωρούν. Η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, που βρίσκει χώρο ύπαρξης και δράσης σε κινήματα και οργανώσεις, όντως δεν θέλει να έχει σχέση με το ΑΚΕΛ το οποίο μάλιστα επικρίνει, αν και πίσω από το παραβάν προφανώς και δυσκολεύονται να βρουν άλλη επιλογή.

Περιβαλλοντιστές, αντίφα, αναρχικοί

Εκτός από την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, το «Ως Δαμέ» απαρτίζεται και από περιβαλλοντικές οργανώσεις, κινήσεις και πρωτοβουλίες τις οποίες ακολουθούν σε δράσεις πάρα πολλοί, κυρίως νέοι.

Τον μεγαλύτερο ίσως σκεπτικισμό από τη συντηρητική μερίδα των πολιτών σε ό,τι αφορά τη σύνθεση του «Ως Δαμέ» τον εισπράττουν αναρχικοί και μέλη της αντίφα.

Ο Γιάννης Παπαδάκης, καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, μιλώντας στον Πολίτη 107.6 και την εκπομπή «Πρωινή Επιθεώρηση» ανέφερε ότι κυρίως οι αναρχικοί χρησιμοποιούνται ως μειωτικό επίθετο. Εντούτοις, η βιβλιογραφία αναφέρει ότι ο αναρχισμός εκφράζει την πίστη ότι οι άνθρωποι μπορούν να αυτοοργανωθούν χωρίς επιβολή και ιεραρχία. Ασφαλώς, όπως είπε, υπάρχουν διαβαθμίσεις και πολλές εκφάνσεις, αλλά στην περίπτωση της Κύπρου ο αναρχισμός εκφράζεται χωρίς βία, αλλά με ειρηνικές διαμαρτυρίες.

Για τους αντιφασίστες ή αντίφα, ο κ. Παπαδάκης επικαλέστηκε το βιβλίο του Αντώνη Έλληνα αναφέροντας ότι οι αντίφα στην Ελλάδα είχαν σημαντικό ρόλο στη διεκδίκηση της δημοκρατίας και στον πόλεμο ενάντια στον φασισμό της Χρυσής Αυγής. Οι δράσεις δηλαδή στους δρόμους μπορούν να έχουν πολιτικό μήνυμα με σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση του φασισμού.

Ανυπακοή και αχταρμάς αιτημάτων

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η άποψη του κ. Παπαδάκη σε σχέση με το δικαίωμα που αντλούν οι «Ως Δαμέ» στη δημόσια ανυπακοή. Σχολιάζοντας τη θέση ότι το κίνημα έπρεπε να σεβαστεί τα διατάγματα που είναι σε ισχύ λόγω πανδημίας και να μην πραγματοποιεί διαδηλώσεις, ο κ. Παπαδάκης ανέφερε ότι μέσω δράσεων δημόσιας ανυπακοής έχουν κερδηθεί αγώνες, όπως για παράδειγμα τα δικαιώματα των μαύρων στην Αμερική, όταν μια γυναίκα αρνήθηκε να καθίσει στο πίσω μέρος του λεωφορείου, όπως όριζε τότε η νομοθεσία.

Στο βασικό ερώτημα αν το κίνημα θα έχει συνέχεια σε ύπαρξη και δράση, η απάντηση είναι δύσκολη. Η αρχή έγινε μεν δυναμικά, ωστόσο στη συνέχεια χάθηκε μέσα σε έναν αχταρμά διεκδικήσεων που ξεκινούσε από τη διαφθορά και έφτανε μέχρι την κατάργηση των sms ως μέτρο για αντιμετώπιση της πανδημίας. Στην τελευταία τους διαδήλωση, η οποία μάζεψε σαφώς πολύ λιγότερο κόσμο από την προηγούμενη, έλειπε το ένα και δυνατό σύνθημα, με αποτέλεσμα να μην γίνεται αντιληπτό για ποιο λόγο τελικά κατεβαίνει στον δρόμο το «Ως Δαμέ».

Στοίχημα για το κίνημα είναι και το να αντιμετωπίσει τις πολιτικές επιθέσεις που δέχεται. Επί του παρόντος, τουλάχιστον στη δημόσια σφαίρα, φαίνεται να αδυνατεί, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να χάσει την εμπιστοσύνη και τη συμμετοχή στις εκδηλώσεις των πολιτών που δεν ανήκουν στις οργανώσεις και τα κινήματα που το απαρτίζουν, να χάσει δηλαδή τη μαζικότητα στις διαδηλώσεις του.

Το σίγουρο είναι ότι το «Ως Δαμέ» έχει μπει στις μετρήσεις των εταιρειών δημοσκοπήσεων που μετρούν τη δύναμη των πολιτικών κομμάτων ενόψει βουλευτικών εκλογών και αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον το επόμενο αποτέλεσμα μετά και την πολιτική αμφισβήτηση που δέχτηκε.