«Καλέσαμε ασθενοφόρο και ήρθε μια ώρα μετά. Όταν ήρθε ήταν πια αργά». «Ο γιατρός μου αρνήθηκε να μου δώσει έκθεση με το ιατρικό ιστορικό μου γιατί ζήτησα να πάω και αλλού». «Οδοντίατρος επανάλαβε τη διαδικασία σφραγίσματος 6 φορές για να πετύχει το σφράγισμα λόγω των κακών υλικών που χρησιμοποιούσε». «Πήρα τα αποτελέσματα εξετάσεων στις οποίες υποβλήθηκα στα Αγγλικά. Ζήτησα από τον γιατρό μου να μου δώσει την αναφορά στην ελληνική γλώσσα και εκείνος αρνήθηκε». «Νοσώ από μια σπάνια ασθένεια. Για να μπορέσω να επιβιώσω χρειάζεται να λάβω καινοτόμο φάρμακο, το οποίο κυκλοφορεί σε άλλες χώρες της ΕΕ, όχι όμως στην Κύπρο».
Η 18η Απριλίου έχει οριστεί ως η Ευρωπαϊκή Ημέρα για τα Δικαιώματα των Ασθενών. Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι στην Κύπρο του 2025, σε μια Κύπρο που διαθέτει Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ), δεν θα υπήρχε λόγος να συζητάμε για τα δικαιώματα των ασθενών, μιας και αυτά θα είχαν διασφαλιστεί, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να αποτελεί κανόνα. Δεκάδες είναι εξάλλου τα παράπονα που δέχεται κάθε μήνα το Παρατηρητήριο Δικαιωμάτων της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ). Με αφορμή και τη σημερινή ημέρα, ο «Π» επικοινώνησε με το Παρατηρητήριο ζητώντας παραδείγματα σε σχέση με παραβιάσεις των 14 δικαιωμάτων των ασθενών, καταγράφοντας τα εξής:
1. Δικαίωμα στην πρόληψη:
- Ασθενής με διαβήτη, που επηρεάστηκε η όρασή του λόγω της πάθησής του, ανέφερε ότι κινδύνεψε να τυφλωθεί. Ο προσωπικός του γιατρός δεν του έδινε παραπεμπτικό σε οφθαλμίατρο με τη δικαιολογία ότι εμπίπτει στην προληπτική ιατρική.
- Ασθενής με σπάνιο γενετικό σύνδρομο υποβλήθηκε σε διπλή μαστεκτομή λόγω πολλαπλών ινοαδενώματων. Οι γιατροί δεν γνώριζαν εάν υπήρχε ή όχι κακοήθεια, αλλά λόγω του έντονου πόνου συνέστησαν διπλή μαστεκτομή. Ο πλαστικός χειρουργός υπέβαλε αίτηση στον ΟΑΥ για έγκριση της επέμβασης αποκατάστασης. Ο Οργανισμός την απέρριψε με τη δικαιολογία πως δεν συνέτρεχε ιατρικός λόγος.
2. Πρόσβαση: Συγγενείς ηλικιωμένης ασθενούς που διαμένει σε ορεινή περιοχή κάλεσαν ασθενοφόρο λόγω καρδιακής ανακοπής και το ασθενοφόρο ανταποκρίθηκε μετά από 1 ώρα. Πλέον ήταν αργά, για τον λόγο ότι μόνο 1 ασθενοφόρο εξυπηρετεί σε αυτές τις περιοχές και εκείνη τη στιγμή εξυπηρετούσε άλλο περιστατικό.
3. Πληροφόρηση: Ασθενής ήθελε να λάβει δεύτερη γνώμη από άλλον γιατρό και ζήτησε ιατρική έκθεση με το ιατρικό ιστορικό από τον θεράποντα ιατρό. Ο γιατρός αρνήθηκε, με την πρόφαση ότι είναι πολύ πιεσμένος και θα χρειαστεί δύο μήνες για να τη συντάξει.
4. Συγκατάθεση
Ασθενής αρνείται να πάρει συγκεκριμένα φάρμακα λόγω των παρενεργειών που είχε όταν τα λάμβανε στο παρελθόν. Ο γιατρός δεν ανέφερε στον ασθενή όλες τις επιλογές και τις επιπτώσεις. Έφερε τον ασθενή μπροστά σε μια ήδη ειλημμένη απόφαση.
Ασθενοφόρο καθυστέρησε και γυναίκα γέννησε στο σπίτι. Οι αποφάσεις που λαμβάνονταν κατά και μετά τη μεταφορά της στο νοσοκομείο δεν την έβρισκαν σύμφωνη. Η δική της επιθυμία αγνοήθηκε χωρίς να της εξηγηθούν οι ιατρικές πράξεις που διενεργούνταν.
5. Ελεύθερη επιλογή Ασθενής με πρόβλημα στον σπόνδυλο δεν έβρισκε άμεσα ραντεβού σε γιατρό του ΓεΣΥ, με αποτέλεσμα να αποταθεί σε γιατρό εκτός Συστήματος. Ο γιατρός τού είπε ότι χρειάζεται να χειρουργηθεί άμεσα, διαφορετικά θα μείνει παράλυτος. Το κόστος της επέμβασης ανερχόταν στις €28.000. Όταν ο ασθενής επέμενε και ζητούσε περισσότερες πληροφορίες ο γιατρός του είπε «είσαι δύσπιστος και με τους δύσπιστους δεν ασχολούμαι».
6. Εχεμύθεια και εμπιστευτικότητα Ασθενείς καταγγέλλουν ότι, αντί να επικοινωνεί μαζί τους ο γιατρός, επικοινωνεί η γραμματέας ζητώντας προσωπικά δεδομένα που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας τους
7. Σεβασμό του χρόνου του ασθενούς Ασθενείς καταγγέλλουν μεγάλους χρόνους αναμονής σε ΤΑΕΠ αλλά και σε ιατρεία για προκαθορισμένα ραντεβού
8. Τήρηση προδιαγραφών ποιότητας Ασθενείς αναφέρουν ότι σε ακτινοδιαγνωστικά κέντρα υπάρχουν πεπαλαιωμένα μηχανήματα όπου γίνεται χρήση μεγάλης ακτινοβολίας και λανθασμένων αποτελεσμάτων.
9. Ασφάλεια Χειρουργός διενέργησε επέμβαση ανοικτής καρδιάς σε ηλικιωμένο ασθενή, χωρίς προηγούμενη επικοινωνία με τον επεμβατικό καρδιολόγο που τον παρακολουθούσε. Αποτέλεσμα η επέμβαση να μην ολοκληρωθεί αφού κατά τη διάρκειά της διαπιστώθηκε ότι το πρόβλημα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με τοποθέτηση βηματοδότη. Ο ασθενής υποβλήθηκε σε δεύτερη επέμβαση, ωστόσο μολύνθηκε και οδηγήθηκε σε σηψαιμία.
10. Καινοτομία Νεαρή διαγνώστηκε με πολλαπλή σκλήρυνση και η θεραπεία που συνέστησε ο γιατρός της δεν είχε ενταχθεί στο ΓεΣΥ. Έγιναν όλες οι απαραίτητες διεργασίες προκειμένου να εξασφαλίσει το καινοτόμο φάρμακο μέσω του Υπουργείου Υγείας. Όταν έλαβε την έγκριση, η κατάστασή της είχε επιδεινωθεί και το φάρμακο δεν ήταν πλέον το κατάλληλο.
11. Αποφυγή περιττού πόνου και ταλαιπωρίας Ηλικιωμένοι ασθενείς αναφέρουν ότι μετά από χειρουργική επέμβαση δεν μπορούν να επιστρέψουν στο σπίτι τους και χρειάζεται να παραμείνουν για κάποιο διάστημα σε κέντρο αποκατάστασης για εξειδικευμένη φροντίδα, όπως είναι η φυσιοθεραπεία και η σίτιση μέσω γαστροστομίας. Τα κέντρα αποκατάστασης είναι στο ΓεΣΥ μόνο για συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών και η διαμονή κοστίζει αρκετά, εφόσον αναγκαστικά θα πρέπει να την εξασφαλίσουν ιδιωτικά.
12. Εξατομικευμένη θεραπεία
Ασθενής με Αλτσχάιμερ καταγγέλλει ότι νιώθει περιθωριοποιημένος και κλεισμένος στα σπίτι του επειδή δεν έχει πρόσβαση σε εξατομικευμένες θεραπείες
Καρκινοπαθής υπέφερε από αφόρητους πόνους. Λάμβανε οπιούχα φάρμακα τα οποία οι γιατροί έκριναν απαραίτητο ότι έπρεπε να διακόψει. Διευθετήθηκε ραντεβού σε κλινική πόνου προκειμένου να τοποθετηθεί εξειδικευμένη αντλία αντιμετώπισης του χρόνιου πόνου. Η αρμόδια επιτροπή του ΟΑΥ, που εξετάζει τέτοια αιτήματα, απέρριψε το αίτημα με την αιτιολογία ότι ο πόνος μπορεί να αντιμετωπιστεί με οπιούχα φάρμακα.
13. Έκφραση παραπόνων Ασθενής που έλαβε υπηρεσίες υγείας σε νοσηλευτήριο ζήτησε να υποβάλει παράπονο. Το παράπονό του καταγράφηκε αλλά δεν έλαβε καμία απάντηση και όταν ζήτησε την απάντηση ενημερώθηκε ότι χάθηκε ο φάκελος.
14. Αποζημίωση Γυναικολόγος καταδικάστηκε από το δικαστήριο για ιατρική αμέλεια. Με βάση την απόφαση, ο γιατρός προκάλεσε εγκεφαλική παράλυση σε νεογνό κατά τον τοκετό. Όταν έγινε το συμβάν, ο γιατρός ήταν ανασφάλιστος ιδιώτης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εκτελεστεί η απόφαση του δικαστηρίου και η οικογένεια να πάρει τα χρήματα που επιδίκασε το δικαστήριο ως αποζημίωση.
Αναγκαία η εκπαίδευση των παρόχων
«Αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι, με την εφαρμογή του ΓεΣΥ, κάποια από τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε το προηγούμενο διάστημα, όπως η καθολική πρόσβαση, οι καταστροφικές δαπάνες υγείας και οι ανεκπλήρωτες ανάγκες υγείας, έχουν μειωθεί δραματικά. Ωστόσο οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των ασθενών συνεχίζονται», ανέφερε σε δηλώσεις του στον «Π» το μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ΟΣΑΚ, Μίλτος Μιλτιάδους, για να προσθέσει ότι «εδώ είναι που χρειάζεται να λειτουργήσει αποτελεσματικά μια διαδικασία, όπως την περιγράφει η πρόσφατη νομοθεσία για τα Δικαιώματα των Ασθενών και τη δημιουργία του Συνηγόρου του Ασθενή, που να διασφαλίζει ότι στο επίπεδο της εξυπηρέτησης ο καθένας από εμάς θα λαμβάνει τις υπηρεσίες υγείας που δικαιούται, χωρίς να παραβιάζονται τα δικαιώματα που έχει». Ακόμη, επεσήμανε πως ότι, με την ψήφιση της σχετικής νομοθεσίας, μπαίνει ακόμα ένα κομμάτι στο παζλ της μεταρρύθμισης του τομέα της υγείας, η οποία άρχισε με την εφαρμογή του ΓεΣΥ, υπογραμμίζοντας την ίδια στιγμή την ανάγκη που υπάρχει σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των παρόχων υπηρεσιών υγείας αλλά και των ασθενών, για τα δικαιώματά τους και τη σωστή χρήση του Συστήματος.
