Στο παρελθόν άλλαξαν χέρια τεράστιες εκτάσεις τουρκοκυπριακής γης μετατρέποντας κάποιους σε εκατομμυριούχους. Αυτές οι αγοραπωλησίες θα μπορούσαν να ακυρωθούν εφόσον απουσίαζε το στοιχείο της καλής πίστης, ωστόσο, δεν υπήρχε ο απαιτούμενος εποπτικός έλεγχος από το Υπουργείο Εσωτερικών, που είναι ο Κηδεμόνας αυτών των περιουσιών. Οι περιπτώσεις που δημοσιεύουμε καταγράφονται σε εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και είναι αρκούντως αποκαλυπτικές:
- Τουρκοκυπριακό τεμάχιο έκτασης 7.935 τ.μ. στον Άγιο Σπυρίδωνα Λεμεσού αγοράστηκε από εταιρεία με δηλωθείσα τιμή πώλησης τις €469.865 ενώ η εκτιμώμενη αγοραία αξία ήταν €541.627 και πωλήθηκε σε άλλη εταιρεία, 11 μήνες μετά, προς €2.904.000.
- Τουρκοκυπριακό τεμάχιο έκτασης 13.713 τ.μ. στα Περβόλια Λάρνακας αγοράστηκε από εταιρεία προς €1.537.741 ενώ η εκτιμώμενη αγοραία αξία ήταν €1.708.601 και πωλήθηκε σε άλλη εταιρεία, τρεις μήνες μετά, προς €3.613.692.
- Τουρκοκυπριακό τεμάχιο έκτασης 33.111 τ.μ. στα Περβόλια Λάρνακας αγοράστηκε από εταιρεία προς €3.417.203 ενώ η εκτιμώμενη αγοραία αξία ήταν €7.346.986 και πωλήθηκε σε άλλη εταιρεία, δύο μήνες μετά, προς €8.884.728.
- Τουρκοκυπριακό τεμάχιο έκτασης 17.428 τ.μ. στα Περβόλια Λάρνακας το οποίο αγόρασε εταιρεία προς €1.537.741 ενώ η εκτιμώμενη αγοραία αξία ήταν €3.417.203, πωλήθηκε σε εταιρεία τέσσερις μήνες μετά προς €4.015.213.
Βόλεψε εαυτόν και τα τέκνα του
Δημόσιος υπάλληλος, ο οποίος, υπηρετεί στην Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών του Υπουργείου Εσωτερικών στην Πάφο βρέθηκε να έχει στην κατοχή του τουρκοκυπριακή γη έκτασης 1,8 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων. Πρόσθετα, στο όνομά του βρέθηκε μια τουρκοκυπριακή κατοικία. Επίσης, από μια τουρκοκυπριακή κατοικία είχαν μισθωμένη στο όνομά τους ο γιος και η κόρη του εν λόγω δημόσιου υπαλλήλου ενώ στο όνομα της συζύγου του ήταν μισθωμένος χώρος που προορίζεται για την ανέγερση επαγγελματικού υποστατικού. Οι τουρκοκυπριακές περιουσίες ήταν μισθωμένες έναντι πινακίου φακής και ο εν λόγω δημόσιος υπάλληλος τις εκμίσθωσε παράνομα σε τρίτους, αποκομίζοντας δεκάδες χιλιάδες ευρώ ετησίως από τα ενοίκια στις πλάτες του κράτους. Για τη συγκεκριμένη υπόθεση βρίσκεται σε εξέλιξη ποινική έρευνα.
Σύστημα μοριοδότησης
Με τον διορισμό του Κωνσταντίνου Ιωάννου στο Υπουργείο Εσωτερικών, τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα της διαχείρισης και της διάθεσης των τουρκοκυπριακών περιουσιών (κατοικίες, επαγγελματικά υποστατικά, γεωργική γη) μετά τη διαπίστωση ότι, ακολουθούνταν λανθασμένες πρακτικές για δεκαετίες ως προς τον τρόπο μίσθωσης των τουρκοκυπριακών περιουσιών που δημιούργησαν αδιαφάνεια στη διαδικασία και, κυρίως, ανισότητα ανάμεσα στον προσφυγικό κόσμο.
Για τους πιο πάνω λόγους, ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο μέσω του οποίου εισάγεται σύστημα μοριοδότησης για τη μίσθωση των τουρκοκυπριακών περιουσιών στο οποίο θα λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως, η οικογενειακή σύνθεση και η οικονομική κατάσταση του αιτητή, καθώς και η περιουσία που κατέχει στις κατεχόμενες και στις ελεύθερες περιοχές. Υιοθετούνται, λοιπόν, για πρώτη φορά σαφή, αντικειμενικά και μετρήσιμα κριτήρια, που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και την ισότητα. Το υπό αναφορά νομοσχέδιο ψηφίστηκε από τη Βουλή και αναμένεται εντός Ιουνίου η ψήφιση των σχετικών κανονισμών για να μπορεί να εφαρμοστεί.
Τα παραλιακά κέντρα στο Μακένζι
Χαρακτηριστικό παράδειγμα κατάχρησης των τουρκοκυπριακών περιουσιών αποτελεί η παραλιακή περιοχή Μακένζι στη Λάρνακα. Ήταν κοινό μυστικό πως συγκεκριμένα πρόσωπα θησαύριζαν εις βάρος του Ταμείου του Κηδεμόνα Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών και του Δήμου Λάρνακας. Ενοικίαζαν τα υποστατικά για πενταροδεκάρες και τα υπενοικίαζαν για μερικές χιλιάδες ευρώ τον μήνα.
Το Ειδικό Σχέδιο Δράσης που καταρτίστηκε από την Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών στόχευσε στη ρίζα του προβλήματος. Με συγκεκριμένες ενέργειες προχώρησε, ξεχωριστά, η διαπραγμάτευση για κάθε υποστατικό στην περιοχή που είχε ως αποτέλεσμα την υπογραφή νέων συμβάσεων μίσθωσης με τους 10 από τους 14 δικαιούχους, ενώ συνεχίζεται η διαβούλευση με τους υπόλοιπους.
Το σημαντικότερο που προκύπτει από την εφαρμογή του σχεδίου δράσης είναι η ροή εσόδων στο Ταμείο του Κηδεμόνα από τα υποστατικά αυτά. Τα μηδενικά έσοδα που είχε μέχρι τώρα αυξάνονται κατά €960.000 ετησίως. Ταυτόχρονα, διασφαλίστηκε ότι τα έσοδα του Δήμου Λάρνακας από τη διαχείριση των κοινόχρηστων χώρων, θα διοχετεύονται για την υλοποίηση έργων αναβάθμισης στην περιοχή.
Αντίστοιχα Ειδικά Σχέδια Δράσης βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο καταρτισμού για να εφαρμοστούν και σε άλλες περιοχές, όπου επίσης, παρατηρούνται, φαινόμενα εκμετάλλευσης.
Πήραν πίσω 511 υποστατικά
Τον Αύγουστο του 2023 και για τη χρονιά που ακολούθησε πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά από το 1974 μια εκτεταμένη εκστρατεία ελέγχου όλων των συμβάσεων μίσθωσης των τουρκοκυπριακών υποστατικών. Πρόκειται για 3.500 περίπου υποστατικά ανά το παγκύπριο. Από τους ελέγχους αποκαλύφθηκαν 511 παραβιάσεις των όρων της σύμβασης και ήδη προωθήθηκαν νομικές διαδικασίες για την ανάκτησή τους με σκοπό να διατεθούν σε δικαιούχους.
Το Υπουργείο Εσωτερικών έθεσε κάτω από το μικροσκόπιό τους και τις 275 μισθώσεις τουρκοκυπριακών περιουσιών σε δήμους. Από τους ελέγχους διαφάνηκε ότι, ποσοστό περίπου 11% δεν χρησιμοποιούνται βάσει των όρων των συμβάσεων που έχουν συνομολογηθεί και για τον σκοπό για τον οποίο παραχωρήθηκαν. Ως εκ τούτου, και γι' αυτές τις περιπτώσεις θα ληφθούν νομικά μέτρα. Αντίστοιχος έλεγχος άρχισε και για τις 528 συμβάσεις μίσθωσης τουρκοκυπριακών περιουσιών που συνήφθησαν με κοινοτικά συμβούλια.
Εξυγίανση των ενοικίων
Παρόλο που στον οικείο νόμο το ύψος του ενοικίου που καταβάλλεται για τις τουρκοκυπριακές περιουσίες καθορίζεται στο 80% του αγοραίου, εντούτοις, στις πλείστες περιπτώσεις τα ενοίκια παρέμειναν στο ύψος που είχε καθοριστεί προ δεκαετιών ή κατά την παραχώρηση της περιουσίας, με πολύ μικρές ή και καθόλου αναπροσαρμογές. Αποτέλεσμα αυτού, πολλές περιπτώσεις εξακολουθούν να καταβάλλουν ενοίκιο ακόμα και χαμηλότερο του 10% του αγοραίου. Προς αποκατάσταση αυτής της στρέβλωσης και με σκοπό την εξυγίανση της τιμολογιακής πολιτικής, κατόπιν οδηγιών του Κωνσταντίνου Ιωάννου, άρχισε η επανεξέταση του ύψους των ενοικίων στα επαγγελματικά τουρκοκυπριακά υποστατικά και τους ανοιχτούς χώρους. Ήδη, αρκετές περιπτώσεις έχουν υπογράψει νέες συμβάσεις μίσθωσης με αναπροσαρμοσμένο ενοίκιο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα παραθέτουμε στον πίνακα που δημοσιεύουμε.
Δικαστικά μέτρα για οφειλές
Με οδηγίες του υπουργού Εσωτερικών, καταρτίστηκε σχέδιο δράσης που στοχεύει στην ενίσχυση της εισπρακτικής ικανότητας του Κηδεμόνα των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Με τον τρόπο αυτό, επιτεύχθηκε η μείωση των συσσωρευμένων και των καθυστερημένων οφειλών από ενοίκια κατά €1,3 εκατ. Την ίδια ώρα, λήφθηκαν νομικά μέτρα για οφειλές περίπου €1,2 εκατ. και έγιναν διακανονισμοί με μισθωτές για σταδιακή αποπληρωμή παλαιών οφειλών ύψους περίπου €2,1 εκατ.
Κ. Ιωάννου: Μονόδρομος το νοικοκύρεμα
Όπως δήλωσε στον «Π» ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, για την κυβέρνηση ήταν μονόδρομος το νοικοκύρεμα της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. «Καταστάσεις κατάχρησης και εκμετάλλευσης των τουρκοκυπριακών περιουσιών που παγιώθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες δημιούργησαν πρόσφυγες διαφορετικών ταχυτήτων. Η διακηρυγμένη βούλησή μας για διαφάνεια και αξιοκρατία επιτυγχάνεται στην περίπτωση αυτή μέσα από τα μέτρα που έχουμε υλοποιήσει και συνεχίζουμε να λαμβάνουμε με στόχο να εξορθολογίσουμε τις διαδικασίες», δήλωσε ο υπουργός. Διαβεβαιώνοντας, παράλληλα, ότι το υπουργείο του θα συνεχίσει τις τομές στην ευρύτερη προσφυγική στεγαστική πολιτική, μέρος της οποίας είναι και οι τουρκοκυπριακές περιουσίες, με σκοπό την ίση μεταχείριση του προσφυγικού κόσμου.
