Αν και έχει συμφωνηθεί μεταξύ του Υπουργείου Γεωργίας και των αγροτικών οργανώσεων ότι λόγω της υδατικής ανεπάρκειας το 2025 θα παραχωρηθεί νερό από το κρατικό σύστημα μόνο για δενδρώδεις καλλιέργειες και σε ποσοστό μόλις για να συντηρηθούν, ορισμένοι επιτήδειοι το χρησιμοποιούν για πότισμα κηπευτικών, είτε κατά μήκος των λεκανών των δέντρων είτε σε άλλα σημεία της περιουσίας τους. Όπως πληροφορείται ο «Π», μία τέτοια εικόνα συνάντησαν λειτουργοί του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων την περασμένη εβδομάδα στην Πάφο. Κατά τις σφραγίσεις παροχών νερού, στις οποίες προέβαιναν στην περιοχή των κοινοτήτων Αναρίτας και Τίμης, μία περίπτωση αφορούσε ελαιοκαλλιεργητή, ο οποίος ξεπέρασε το εγκεκριμένο όριο παροχής νερού από το σύστημα του ΤΑΥ. Μάλιστα εντοπίστηκε να παράγει κηπευτικά προϊόντα κατά μήκος των λεκανών των δέντρων για σκοπούς πώλησης. Ωστόσο το ΤΑΥ τερμάτισε την παροχή νερού πάραυτα, καθώς η συμφωνία αφορούσε το πότισμα των ελαιόδεντρων και σε συγκεκριμένες ποσότητες.
Καταγγελίες γεωργών
Η πρακτική αυτή, η οποία είναι ενδεικτική των προεκτάσεων του υδατικού προβλήματος και του διάτρητου συστήματος ελέγχου, φαίνεται να εφαρμόζεται ευρέως, καθώς, όπως επιβεβαίωσε στον «Π» ο γενικός γραμματέας της Παναγροτικής Ένωσης Κύπρου (ΠΕΚ), Χρήστος Παπαπέτρου, έχουν φτάσει κοντά του καταγγελίες για το ίδιο θέμα. Πρόκειται για καταγγελίες γεωργών κατά συναδέρφων τους. Ενδεικτικά αναφέρθηκε σε περίπτωση στη Λάρνακα, όπου, όπως του κατήγγειλαν, το νερό για τα δέντρα αξιοποιείται για λαχανοκομικά. Εάν ευσταθούν οι καταγγελίες, τόνισε, σημαίνει ότι το νερό εξαντλείται γρήγορα, με αποτέλεσμα τα δέντρα να διατρέχουν τον κίνδυνο να ξεραθούν. Στο τέλος, σημείωσε, θα ακούγονται παράπονα για ξεραμένα δέντρα λόγω του υδατικού, ενώ ο κύριος λόγος αφορά το πότισμα των κηπευτικών, για τα οποία δεν υπάρχει σήμερα δυνατότητα υποστήριξής τους από το δημόσιο σύστημα άρδευσης. Υπενθύμισε ότι λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, η ιεραρχία για την παροχή νερού από το δημόσιο σύστημα είναι «άνθρωπος, ζώα, δέντρα, θερμοκήπια».
Ο καθορισμός των ποσοτήτων
Για το πώς έχουν καθοριστεί οι εγκεκριμένες ποσότητες νερού ανά καλλιέργεια και πώς λειτουργεί η σφράγιση της παροχής νερού σε κάθε περίπτωση, μίλησαν στον «Π» αρμόδιες πηγές από το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Σημείωσαν ότι οι φετινές ποσότητες που παραχωρήθηκαν για άρδευση ήταν μειωμένες ήδη από το 2024, σε ποσοστό κατά μέσο όρο 30% σε σχέση με τις ποσότητες νερού που καθορίστηκαν από το Τμήμα Γεωργίας. Για το 2025 οι εγκεκριμένες ποσότητες μειώθηκαν επιπρόσθετα κατά 18%.
Οι μειώσεις εφαρμόζονται με διαφορετικά ποσοστά ανάλογα με τον τύπο της καλλιέργειας, με στόχο την επιβίωση των μόνιμων (δενδρωδών) φυτειών. «Ως εκ τούτου ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα των αγροτικών οργανώσεων, η κατανομή ποσοτήτων νερού αποφασίστηκε από τη Συμβουλευτική Επιτροπή Διαχείρισης Υδάτων από τον Οκτώβριο 2024 και όχι την άνοιξη του 2025 (τα παλαιότερα χρόνια η κατανομή γινόταν την άνοιξη του τρέχοντα έτους)», πρόσθεσαν.
Η σφράγιση της παροχής νερού
Σε περίπτωση υπέρβασης της εγκεκριμένης ανά καλλιέργεια ποσότητας άρδευσης για το 2025, το αρμόδιο Επαρχιακό Γραφείο του ΤΑΥ προχωρεί στη σφράγιση της παροχής, όπως προβλέπεται. Παράλληλα διαβεβαίωσαν ότι η πρακτική αυτή ισχύει παγκύπρια και εφαρμόζεται ανεξαρτήτως καλλιέργειας ή περιοχής. «Η διαδικασία είναι κατά περίπτωση και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατανάλωση του κάθε χρήστη και του προγραμματισμού στον οποίο προέβη. Σε ορισμένες περιοχές η σφράγιση παροχών ξεκίνησε ήδη από τον Απρίλιο ή Μάιο», συμπλήρωσαν.
Η ίδια ρύθμιση εφαρμόζεται κάθε χρόνο. «Σε περιόδους επάρκειας νερού μπορεί να παραχωρείται μεγαλύτερη ευελιξία και να γίνεται αποδεκτή η μερική παροχή πρόσθετων ποσοτήτων νερού με καταβολή τέλους υπερκατανάλωσης. Φέτος αυτό δεν είναι εφικτό λόγω των περιορισμένων αποθεμάτων», ανέφεραν.
Οι ενδεχόμενες αποζημιώσεις
Όσον αφορά τις ενδεχόμενες αποζημιώσεις, σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας, παρακολουθείται στενά η πορεία των εξελίξεων και σε περίπτωση που διαπιστωθούν σχετικές ζημιές, θα ενεργοποιηθούν τα προβλεπόμενα μέτρα στήριξης. Η παρακολούθηση της κατάστασης είναι συνεχής τόσον ανά επαρχία όσο και ανά είδος καλλιέργειας, και υποβάλλονται ανά τακτά διαστήματα εμπεριστατωμένες εκθέσεις, στις οποίες αποτυπώνεται η πορεία των καλλιεργειών, η αύξηση ή μείωση των εκτάσεων, οι ενδεχόμενες απώλειες λόγω ανομβρίας καθώς και τα δεδομένα που αφορούν την επάρκεια των ποσοτήτων νερού άρδευσης.
Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος έχει εξασφαλίσει 15.5 εκ. ευρώ ως στήριξη για καλλιέργειες έχουν παρουσιάσει τεκμηριωμένες απώλειες εισοδήματος τουλάχιστον 30%. Η κατανομή των κονδυλίων έγινε με τεχνικά κριτήρια, λαμβάνοντας υπόψη και τις εισηγήσεις των αγροτικών οργανώσεων. Δικαιούχοι ενίσχυσης, η καταβολή της οποίας προγραμματίζεται μέσα στο Φθινόπωρο, θα είναι οι γεωργοί εκείνοι που σε επίπεδο εκμετάλλευσης έχουν ζημιά τουλάχιστον 30%, και είναι αιτητές στον ΚΟΑΠ.
Την ίδια ώρα μέσω των Στρατηγικών Παρεμβάσεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), οι γεωργοί έχουν τη δυνατότητα να ενισχυθούν οικονομικά για την εγκατάσταση σύγχρονων αρδευτικών υποδομών και την αξιοποίηση τεχνολογιών που μειώνουν τις ανάγκες σε νερό – συμβάλλοντας έτσι τόσο στη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων όσο και στην ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων. Για τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα και την προσαρμογή του στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, είναι σε εξέλιξη σχετική μελέτη από το Πανεπιστήμιο Κύπρου.
