Η πολύμηνη έρευνα της Ερευνητικής Επιτροπής για την υπόθεση των ελαττωματικών αερόσακων Takata φθάνει στο τέλος της. Μετά από δέκα δημόσιες συνεδρίες και δεκάδες καταθέσεις, το τελικό πόρισμα βρίσκεται πλέον στο στάδιο της τελικής διαμόρφωσης και αναμένεται να παραδοθεί στη Νομική Υπηρεσία εντός των επόμενων, αν όχι νωρίτερα, όπως πληροφορείται ο «Π», πέντε ημερών. Εκεί θα κριθεί κατά πόσον προκύπτουν ποινικές ή διοικητικές ευθύνες, με τη δημοσιοποίηση του πορίσματος, ολόκληρου ή μέρος του να τελεί υπό την κρίση του Γενικού Εισαγγελέα. Η έρευνα ανέδειξε σειρά θεσμικών αδυναμιών, έλλειψη στον συντονισμό μεταξύ κρατικών φορέων και καθυστερήσεις στις αποφάσεις, που επέτρεψαν την κυκλοφορία οχημάτων με ελαττωματικά εξαρτήματα στην Κύπρο. Ήδη δύο θάνατοι και τουλάχιστον τρεις τραυματισμοί έχουν αποδοθεί σε αερόσακους της Takata, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα για το πώς και γιατί η Πολιτεία απέτυχε να προστατεύσει τους πολίτες της.
Όροι εντολής της επιτροπής
Το πόρισμα, σύμφωνα και με τους όρους εντολής, αναμένεται να καλύψει ζητήματα όπως η εποπτεία των εισαγωγών οχημάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τρίτες χώρες, οι διαδικασίες έγκρισης τύπου και η νομιμότητα των υφιστάμενων μηχανισμών ελέγχου, η εφαρμογή των ανακλήσεων και η αποτελεσματικότητα των σχετικών οδηγιών, καθώς και οι ευθύνες κρατικών υπηρεσιών, εισαγωγέων και κατασκευαστών. Επίσης, θα ερευνηθούν οι ενέργειες ή παραλείψεις διανομέων και αντιπροσώπων κατασκευαστών, η εγκύκλιος του Τμήματος Οδικών Μεταφορών του 2017 σχετικά με τις ανακλήσεις οχημάτων, καθώς και η ανάγκη βελτίωσης του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου, ώστε να αποτραπούν παρόμοια φαινόμενα στο μέλλον.
Οι θέσεις των αρμοδίων
ΗΜΥ - «Καμία αρμοδιότητα, καμία ενημέρωση»: Κατά τις ακροάσεις, ήρθαν στην επιφάνεια σοβαρές παραλείψεις αλλά και αλληλοεπίρριψη ή μάλλον αλληλοκάλυψη ευθυνών. Όπως κατατέθηκε από την Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία (ΗΜΥ), οι τεχνικές εκθέσεις για ατυχήματα με εμπλοκή αερόσακων Takata αποστέλλονταν αποκλειστικά στην Αστυνομία, καθώς δεν υπήρχε κάποιο πρωτόκολλο επικοινωνίας με άλλες κρατικές υπηρεσίες, όπως το Τμήμα Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ) ή το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας.
Αστυνομία: «Δεν είχαμε υποχρέωση να ειδοποιήσουμε»: Από την πλευρά της, η Αστυνομία μέσω του διευθυντή Τροχαίας Αρχηγείου, ανώτερου υπαστυνόμου Χάρη Ευριπίδου, ανέφερε ότι δεν υπήρχε οποιαδήποτε υποχρέωση ή θεσμική πρόβλεψη για ενημέρωση άλλων φορέων σχετικά με τις διαπιστώσεις τους από τροχαία που σχετίζονταν με ελαττωματικούς αερόσακους. Οι πληροφορίες, κατά τον κύριο Ευριπίδου, παρέμεναν εντός των ποινικών φακέλων και δεν υπήρχε κανάλι διαβίβασής τους προς την ΗΜΥ ή διοικητικούς μηχανισμούς για πιθανή προληπτική δράση. Η απουσία συνεργασίας μεταξύ των δύο υπηρεσιών αναδείχθηκε ως κρίσιμο δομικό κενό, το οποίο η Ερευνητική Επιτροπή ενδέχεται να αναδείξει στο τελικό της πόρισμα.
Εισαγωγείς και το ΤΟΜ
Οι επίσημοι εισαγωγείς νέων οχημάτων (ΣΕΜΗΟ) κατηγόρησαν το ΤΟΜ για αδυναμία διαχείρισης των «γκρίζων εισαγωγών», δηλαδή των μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες, που κυκλοφορούσαν με ανοιχτές ανακλήσεις. Από την πλευρά τους, οι ανεξάρτητοι εισαγωγείς (ΠΑΣΕΑ) δήλωσαν πως μέχρι το 2020 δεν υπήρχε καμία θεσμική υποχρέωση ενημέρωσης ή ελέγχου και πως η ευθύνη για τις ανακλήσεις ανήκει αποκλειστικά στους κατασκευαστές. Το ίδιο το ΤΟΜ, διά των καταθέσεων ανώτερων στελεχών του, φάνηκε να αντιμετωπίζει τις ανακλήσεις ως τυπική γραφειοκρατική διαδικασία, δίχως την απαιτούμενη αίσθηση κινδύνου.
Ο νυν υπουργός Αλέξης Βαφεάδης χαρακτήρισε την εγκύκλιο του 2017, που ουσιαστικά αδρανοποίησε προηγούμενο καθεστώς ενημέρωσης, ως ένα σφάλμα. Η αλλαγή εκείνη -όπως υποστήριξε άφησε χιλιάδες ιδιοκτήτες εκτός συστήματος ειδοποιήσεων για επικίνδυνες ανακλήσεις.
«Η Πολιτεία απέτυχε»
Πάντως ο πρόεδρος της επιτροπής, Μιχαλάκης Χριστοδούλου, στην τελευταία συνεδρία ζήτησε δημόσια συγγνώμη από τους συγγενείς των θυμάτων, και παραδέχτηκε ότι η Πολιτεία δεν κατάφερε να προσφέρει ασφάλεια. Κοινός παρονομαστής όλων των καταθέσεων ήταν η διάχυση ευθυνών και η θεσμική ακινησία. Οι συγγενείς των θυμάτων αναμένουν πλέον ένα πόρισμα που δεν θα χαθεί αλλά θα αποδώσει σαφείς ευθύνες με στόχο τη δικαίωση και την πρόληψη νέων τραγωδιών.
Αναμονή για διώξεις
Αναφορικά με τον θάνατο του 24χρονου Κυριάκου Όξινου το 2023, η Νομική Υπηρεσία αποφάσισε να παγώσει κάθε ποινική ενέργεια μέχρι την έκδοση του πορίσματος. Ήδη έχει αξιολογήσει τον σχετικό φάκελο της Αστυνομίας και η τελική απόφαση για διώξεις θα εξαρτηθεί από τα νέα στοιχεία που ενδεχομένως προκύψουν από το πόρισμα. Την ίδια ώρα, βρίσκεται σε εξέλιξη η αστυνομική έρευνα που αφορά τον θάνατο της 19χρονης Στυλιανής Γιωργαλλή. Το επίσημο πόρισμα αναμένεται να εκδοθεί προσεχώς. Ακόμη υπάρχει ο τραυματισμός του Αλέξανδρου Λούγκου το 2017, δύο ακόμη υποθέσεις τραυματισμών από ελαττωματικούς αερόσακους είδαν το φως της δημοσιότητας την περασμένη βδομάδα, ανεβάζοντας τον αριθμό των γνωστών περιστατικών σε τουλάχιστον πέντε (δύο θανάτους και τρεις τραυματισμούς).
Πώς θα γίνει σε 8 μήνες;
Περισσότερο από το 50% των αερόσακων έχει αντικατασταθεί, δήλωσε ο υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης. Σε δηλώσεις του στο κρατικό ραδιόφωνο εκτίμησε πως η διαδικασία θα ολοκληρωθεί (!) πριν τους 8 μήνες που προβλέπει το σχετικό διάταγμα. Ωστόσο, σε επιτόπια έρευνα του «Π» σε εξειδικευμένο συνεργείο, εντοπίστηκαν επικίνδυνες παρεμβάσεις στα συστήματα αερόσακων που είχαν ανακληθεί: τιμόνια με μπλούζες polo, ταμπλό στερεωμένα με ξυλόβιδες, αφρώδη υλικά ή μαξιλάρια αντί για λειτουργικό αερόσακο. Άλλες περιπτώσεις περιελάμβαναν κομμένα καλώδια, χρήση σιλικόνης, ακόμη και μη πιστοποιημένους αερόσακους αμφίβολης προέλευσης.
