Σαϊττάς, Σολιά, Αρακαπάς – Ορεινή Λάρνακας και τώρα Μαλλιά – ορεινή Λεμεσός. Ίσως κάποιοι ξέχασαν. Ηθελημένα ή μη. Άλλοι πάλι θεωρούν πως πρόκειται για κρατικό εφησυχασμό. Τίποτα απ’ αυτά όμως δεν ισχύει. Η ωμή πραγματικότητα διαφέρει. Δεν είναι σκληρή αλήθεια. Είναι ρεαλισμός. Και όχι σχήμα λόγου. Μιλούν τα γεγονότα.
Όταν από το 2007 και εντεύθεν, τούτος ο δύσμοιρος τόπος κατακάηκε, με ανθρώπινες ψυχές να ξεψυχούν από τη μανία της φωτιάς, περιουσίες να χάνονται εν ριπή οφθαλμού και εκατοντάδες άνθρωποι να αφήνονται στο έλεος του Θεού, τότε σ’ αυτό το κράτος, ζει και βασιλεύει η ανευθυνότητα, η προχειρότητα και η ανικανότητα. Τρία κυρίαρχα συστατικά που καθιστούν άπαντες επικίνδυνους να διαχειριστούν τέτοιες καταστάσεις.
Και για να προλάβουμε οποιαδήποτε σχόλια σε σχέση με την επίρριψη ευθυνών, που αναπόφευκτα θα έχουν και πολιτική χροιά, αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι από το 2007 μέχρι και σήμερα από την εξουσία του τόπου πέρασαν σχεδόν όλα τα κόμματα ή συμμετείχαν σε κυβερνήσεις. Αναπόφευκτα, λοιπόν, η ευθύνη για το γεγονός ότι τρέχουμε ξανά πίσω από τα γεγονότα και για ακόμη μια φορά δεν δράσαμε αποτελεσματικά και προληπτικά καταδεικνύει με ακρίβεια, δυστυχώς, όσο κι αν το απευχόμαστε, ότι η φονική πυρκαγιά στη Λεμεσό δεν είναι η τελευταία.
Το πιο σημαντικό μετά από μια τραγωδία είναι τα μαθήματα και τα διδάγματα που αντλούνται και κυρίως τα μέτρα που λαμβάνονται για να μην επαναληφθούν στο μέλλον παρόμοιες καταστάσεις. Σε ό,τι αφορά το κεφάλαιο πυρκαγιές, εκ των αποτελεσμάτων φαίνεται ότι τα θλιβερά παθήματα του πρόσφατου παρελθόντος δεν γίνονται μαθήματα. Το 2007 ήταν η καταστροφική πυρκαγιά στην κοιλάδα του Σαϊττά, το 2016 κατακάηκε η καταπράσινη κοιλάδα της Σολιάς με δύο δασοπυροσβέστες να χάνουν την ζωή τους εν ώρα καθήκοντος, το 2021 η πύρινη λαίλαπα δεν άφησε τίποτα στο πέρασμά της στην περιοχή Αρακαπά – Ορεινή Λάρνακας παρασέρνοντας στον θάνατο τέσσερις Αιγύπτιους εργάτες που δεν πρόλαβαν να απομακρυνθούν.
Μόλις μερικές ημέρες πριν ξεσπάσει η φονική πυρκαγιά στη Λεμεσό, την 1η Ιουλίου, η υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Μαρία Παναγιώτου παρέθεσε συνέντευξη Τύπου με θέμα «Δασικές Πυρκαγιές: Αποτίμηση, Σχεδιασμός και Πρόληψη – Με τον ανθρώπινο παράγοντα στο επίκεντρο». Αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στον σχεδιασμό, τον προγραμματισμό, τη σημασία της πρόληψης καθώς και την καταστολή. Διαβάζοντας την εκτενή ομιλία της, θα σχηματιζόταν η εικόνα ότι υπάρχει άψογος συντονισμός και ετοιμότητα, κυρίως το τρίμηνο Ιουνίου – Αυγούστου, στον μέγιστο βαθμό σε όλα τα στάδια μιας ενδεχόμενης πυρκαγιάς. Από τα προληπτικά μέτρα λόγω του επικίνδυνων συνθηκών που όλοι ξέραμε ότι θα επικρατούσαν, μέχρι την έγκαιρη ανίχνευση και τον άρτιο συντονισμό μεταξύ των εμπλεκόμενων υπηρεσιών για απομάκρυνση κατοίκων και διαδικασιών πυρόσβεσης.
Μεταξύ άλλων η κ. Παναγιώτου μας έλεγε: «Καμία πυρκαγιά δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά εάν δεν εντοπιστεί έγκαιρα. Γι’ αυτό, η πρόληψη για εμάς σημαίνει και επαγρύπνηση και επιτήρηση μέσα από την τεχνολογία, αλλά και με τη συμβολή των ίδιων των πολιτών. Από τα πυροφυλάκια και τις περιπολίες μέχρι τα drones και τις τηλεφωνικές γραμμές ειδοποίησης, ενισχύουμε κάθε χρόνο το δίκτυο επιτήρησης των δασών μας». Έγιναν όμως όλα αυτά; Υπήρχαν πυροφυλάκια στη συγκεκριμένη περιοχή; Αν υπήρχαν, ήταν στελεχωμένα; Τι ίσχυε καθ' όλη τη διάρκεια της βδομάδας με τις επίγειες και εναέριες περιπολίες; Έγιναν; Υπήρχε σχεδιασμός να γίνουν;
Συστήματα πυρανίχνευσης
Σύμφωνα με την Υπουργό, τα τελευταία δύο χρόνια έχουν εγκατασταθεί τρία ηλεκτροπτικά συστήματα πυρανίχνευσης σε επιλεγμένες δασικές περιοχές, ενισχύοντας σημαντικά την έγκαιρη ανίχνευση πυρκαγιών. Χάρη στους θερμικούς αισθητήρες υπέρυθρης ακτινοβολίας, τα συστήματα αυτά εντοπίζουν εστίες θερμότητας, ενώ ο χειρισμός του συστήματος εκτελείται από δασικούς υπαλλήλους στις εγκαταστάσεις του Συντονιστικού Κέντρου «Ζήνων» στη Λάρνακα. Εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης τεχνολογικής μεθόδου; Χρειάζεται η εγκατάσταση περισσότερων συστημάτων και πού; Είπε, επίσης, ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η θεσμοθέτηση και εφαρμογή ενός ενιαίου συστήματος διαχείρισης κλήσεων έκτακτης ανάγκης 112, που θα επιτρέπει την άμεση προειδοποίηση των πολιτών και τον καλύτερο συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών. Όπως προέκυψε όμως, ως κράτος δεν καταφέραμε ακόμη να εγκαταστήσουμε και να λειτουργήσουμε το πανευρωπαϊκό σύστημα προειδοποίησης σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Η δικαιολογημένη οργή
Η οργή στην κοινωνία για μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, δεν προκύπτει από τα γεγονότα της τελευταίας τραγωδίας. Προκύπτει από τη διαχρονική – σε βαθμό εγκληματικής- κρατική αδράνεια για να θωράκιση σε τεχνογνωσία και μέσα για αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Η οργή γίνεται επίσης μεγαλύτερη όταν οι πολίτες διαπιστώνουν ότι σημαντικές εξαγγελίες αποκτούν πολιτικό χαρακτήρα και όταν παρίσταται η ανάγκη διαπιστώνονται οι ελλείψεις. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το 112 , το οποίο επί της ουσίας εξυπηρετεί δύο σημαντικούς παράγοντες σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Την προειδοποίηση των επηρεαζόμενων και τον συντονισμό των συναρμόδιων υπηρεσιών.
Απολογισμός
Σαϊττάς - 2007: Το Δάσος Τροόδους διέτρεξε άμεσο κίνδυνο όταν ξέσπασε πυρκαγιά σε δασώδεις εκτάσεις. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από τον Σαϊττά και είχαν εκκενωθεί γειτονικά χωριά (Πελένδρι, Τριμίκλινη). Η πύρινη λαίλαπα έκαψε περίπου 12 km² δάσους, προκαλώντας ζημιές σε σπίτια και περιουσίες.
Σολιά - 2016: Η πανέμορφη και καταπράσινη κοιλάδα της Σολιάς παραδόθηκε στις φλόγες τον Ιούνιο του 2016. Οι φλόγες έκαψαν πέραν των 18 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Δύο δασοπυροσβέστες έχασαν τη ζωή τους στο πλαίσιο της επιχείρησης πυρόσβεσης.
Αρακαπάς - 2021: Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε στις 03 Ιουλίου 2021 στην κοινότητα Αρακαπά, και επεκτάθηκε στις κοινότητες Επταγώνιας, Ακαπνού, Οράς, Μελίνης, Συκόπετρας, Οδού, Αγίων Βαβατσινιάς και Βαβατσινιάς. Τέθηκε υπό πλήρη έλεγχο στις 05 Ιουλίου 2021. Τέσσερις εργάτες έχασαν τη ζωή τους. Από την πυρκαγιά κάηκε έκταση περίπου 55 τετραγωνικών χιλιομέτρων, καλυμμένη με δασική βλάστηση και γεωργικές καλλιέργειες.
Για την πυρκαγιά στον Αρακαπά, 69χρονος καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 8 ετών, με τον Κακουργιοδικείο να τον κρίνει ένοχο στα αδικήματα της πρόκλησης φωτιάς σε φυτεία και άναμμα φωτιάς στην ύπαιθρο.
