Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά για πρώτη φορά στη θέσπιση πανευρωπαϊκού Κανονισμού για την ευημερία και ιχνηλασιμότητα των σκύλων και των γατών. Η πρόταση, που έχει ήδη εγκριθεί σε πρώτη ανάγνωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο, θα τεθεί σε τριμερή διαπραγμάτευση (trilogue) μεταξύ Επιτροπής, Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, για να επιτευχθεί συμβιβασμός και να οριστικοποιηθεί το κείμενο του Κανονισμού. Όταν γίνει και αυτό ο Κανονισμός θα είναι άμεσα δεσμευτικός για όλα τα κράτη μέλη. Κάτι που σημαίνει ότι μέσα στο 2026 το αργότερο, η Κύπρος θα πρέπει να έχει πλήρως προσαρμοστεί διοικητικά, τεχνικά και νομοθετικά.
Ωστόσο, μιλώντας στον «Π» ο βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, επισημαίνει ότι η χώρα μας μπαίνει απροετοίμαστη σε μια νέα εποχή, με νόμους που υπάρχουν αλλά δεν εφαρμόζονται.
«Η ΕΕ συζητά αυτό το πλαίσιο εδώ και χρόνια, και η Κύπρος θα έπρεπε ήδη να είχε κάνει τα βασικά: να διαθέτει ενιαίο μητρώο για σκύλους και γάτες, και ολοκληρωτική πολιτική που θα δώσει αποτελέσματα για τους γάτους, να έχει καθορισμένη αρμόδια αρχή, και να εφαρμόζει ουσιαστικά τους δικούς της Κανονισμούς. Αντί αυτού, έχουμε νομοθεσίες μόνο στα χαρτιά», δηλώνει ο κ. Θεοπέμπτου.
Τι προβλέπει ο Κανονισμός
Σύμφωνα με το κείμενο που ενέκρινε το Ευρωκοινοβούλιο,
«είναι κρίσιμης σημασίας να διασφαλιστεί η ιχνηλασιμότητα των σκύλων και των γατών μέσω ενός συστήματος που να τους ταυτοποιεί και να τους καταχωρίζει πριν από την πρώτη διάθεσή τους στην αγορά της Ένωσης, καθώς και κάθε φορά που αλλάζει η ιδιοκτησία τους».
Αυτό σημαίνει ότι κάθε σκύλος και κάθε γάτα που τίθεται σε πώληση, υιοθεσία ή μεταβίβαση θα πρέπει να φέρει υποχρεωτικά microchip και να είναι καταχωρισμένο σε εθνικό μητρώο.
Παράλληλα, το Κοινοβούλιο ζητά ενισχυμένους ελέγχους στις διαδικτυακές αγγελίες ώστε να περιοριστεί το παράνομο εμπόριο ζώων. Όπως αναφέρεται ρητά:
«Ο Κανονισμός εισάγει υποχρεωτική καταχώριση, ενισχυμένους ελέγχους στις διαδικτυακές πωλήσεις και αυξημένη ιχνηλασιμότητα των ζώων, με μεταβατική περίοδο έως και δέκα έτη ώστε οι αρμόδιες αρχές να προετοιμαστούν».
Η ΕΕ στοχεύει να θέσει κοινούς κανόνες για όλους τους κρίκους της αλυσίδας: εκτροφείς, καταστήματα, καταφύγια, μεταφορές και υιοθεσίες.
Προβλέπονται επίσης ελάχιστα πρότυπα ευζωίας για τους χώρους φιλοξενίας (φωτισμός, αερισμός, κοινωνικοποίηση, απαγόρευση οδυνηρών πρακτικών) καθώς και ετήσιοι κτηνιατρικοί έλεγχοι.
Οι υποχρεώσεις της Κύπρου
Με την υιοθέτηση του Κανονισμού, η Κύπρος θα κληθεί να:
● Δημιουργήσει ενιαίο εθνικό μητρώο σκύλων και γατών, συνδεδεμένο με το πανευρωπαϊκό δίκτυο δεδομένων.
● Καθορίσει τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες ως κεντρική αρμόδια αρχή για αδειοδοτήσεις και ελέγχους.
● Θεσπίσει αποτελεσματικές και αποτρεπτικές κυρώσεις για παραβάσεις.
● Αναθεωρήσει το νομικό πλαίσιο για την προστασία και ευημερία των ζώων.
Σύμφωνα με το επίσημο κείμενο του Κανονισμού,
«Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να δημιουργήσουν και να διατηρούν βάσεις δεδομένων για σκύλους και γάτες, και να διασφαλίσουν τη διαλειτουργικότητά τους».
Όπως σημειώνει ο κ. Θεοπέμπτου, «στην Κύπρο υπάρχει ήδη νομοθεσία για τα εκτροφεία και τα καταφύγια από το 2021, αλλά στην πράξη δεν εφαρμόζεται».
Η νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα, προσθέτει, «θα απαιτήσει σωστές πολιτικές και δράσεις, διαφάνεια, ηλεκτρονική καταγραφή και συστηματικούς ελέγχους, όχι μόνο επιτροπές και εξαγγελίες».
Trap–Neuter–Return: η μόνη βιώσιμη πολιτική
Παράλληλα, ο κ. Θεοπέμπτου επιμένει ότι η Κύπρος χρειάζεται συστηματική πολιτική για τα αδέσποτα γατιά, με κεντρικό εργαλείο τη μέθοδο TNR (Trap–Neuter–Return – Παγίδευση, Στείρωση, Επανένταξη).
«Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι το TNR είναι η μόνη μακροπρόθεσμα αποτελεσματική και ανθρώπινη μέθοδος. Οι θανατώσεις δεν μειώνουν τον πληθυσμό. Το λεγόμενο “vacuum effect” τον αναπληρώνει αμέσως. Στείρωση, καταγραφή και φροντίδα είναι ο μόνος δρόμος», τονίζει.
Η πρότασή του περιλαμβάνει εθνικό επταετές σχέδιο (2025–2032) με στόχο να στειρωθούν το 70% των καταγεγραμμένων αποικιών, να δημιουργηθούν σημεία σίτισης με κανόνες υγιεινής και μητρώο φροντιστών που θα συνεργάζονται με τους δήμους.
«Η φιλοζωία είναι δείκτης πολιτισμού»
«Η φιλοζωία δεν είναι πολυτέλεια, είναι δείκτης πολιτισμού και θεσμικής σοβαρότητας», καταλήγει ο βουλευτής.
«Ο νέος Κανονισμός μάς δίνει μια μοναδική ευκαιρία να οργανώσουμε επιτέλους την ευζωία των ζώων με ευρωπαϊκά πρότυπα. Αν την αφήσουμε να χαθεί, θα βρεθούμε ξανά να τρέχουμε πίσω από τις εξελίξεις».
Η ψήφιση του Κανονισμού για την ευημερία και ιχνηλασιμότητα των σκύλων και των γατών δεν αποτελεί μόνο μια νέα υποχρέωση για την Κύπρο. Αποτελεί και ένα τεστ θεσμικής επάρκειας: αν μπορεί η χώρα να περάσει από τα λόγια στην πράξη και να δείξει ότι ο σεβασμός προς τα ζώα είναι σεβασμός προς την ίδια την κοινωνία.
Τι αλλάζει με τον νέο Κανονισμό της ΕΕ για σκύλους και γάτες
1. Υποχρεωτικό microchip για όλους
Κάθε σκύλος και κάθε γάτα στην ΕΕ θα πρέπει να φέρει microchip πριν από την πρώτη διάθεση στην αγορά (πώληση, υιοθεσία, μεταβίβαση). Το μέτρο αφορά και τις εισαγωγές από τρίτες χώρες.
2. Ενιαία ευρωπαϊκά μητρώα
Κάθε ζώο θα καταχωρίζεται σε εθνικό μητρώο που θα συνδέεται με το ευρωπαϊκό δίκτυο, ώστε να είναι εφικτή η ιχνηλασιμότητα της προέλευσης και των μετακινήσεων σε όλη την ΕΕ.
3. Ετήσιοι έλεγχοι και ελάχιστα πρότυπα ευζωίας
Εκτροφεία, καταστήματα πώλησης και καταφύγια θα πρέπει να τηρούν ελάχιστα πρότυπα ευημερίας (χώρος, φωτισμός, αερισμός, τροφή, κοινωνικοποίηση) με ετήσια κτηνιατρική επιθεώρηση και τήρηση αρχείων.
4. Έλεγχος στις διαδικτυακές αγγελίες
Οι πλατφόρμες θα υποχρεωθούν να επαληθεύουν ότι κάθε ζώο που αναρτάται προς πώληση ή υιοθεσία είναι νόμιμα καταχωρισμένο. Δημιουργείται κοινό ευρωπαϊκό σύστημα επαλήθευσης για τους καταναλωτές.
5. Κυρώσεις και διαφάνεια
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις. Παράλληλα, θα υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις προόδου και δεικτών (KPIs) για την εφαρμογή του Κανονισμού.
