Η Μεσόγειος είναι εταίρος και η Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να είναι παρούσα στην περιοχή «όχι μόνο με μαλακή δύναμη, αλλά με δράση» ανέφερε η Επίτροπος για τη Μεσόγειο, Ντουμπράβκα Σούιτσα, με αφορμή την παρουσίαση του «Συμφώνου για τη Μεσόγειο».
Σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ και σε άλλα μέσα ενημέρωσης από μεσογειακά κράτη μέλη της ΕΕ, η κ. Σούιτσα, περιέγραψε το Σύμφωνο όχι απλώς ως ένα πακέτο πολιτικής, αλλά ως ένα «ζωντανό σύμφωνο», σχεδιασμένο να προσαρμόζεται στις ταχέως μεταβαλλόμενες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες της Νότιας Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.
Το Σύμφωνο προτείνεται για πολιτική έγκριση από την ΕΕ και τους εταίρους της νότιας Μεσογείου, Αλγερία, Αίγυπτο, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανο, Λιβύη, Μαρόκο, Παλαιστίνη, Συρία και Τυνησία, τον Νοέμβριο του 2025, με την ευκαιρία της 30ής επετείου της διαδικασίας της Βαρκελώνης.
Η Επίτροπος ωστόσο ανοίγει την περιοχή ενδιαφέροντος βάσει της δουλειάς που κάνει η Γενική Διεύθυνση για τη Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και τον Κόλπο στην περιοχή. «Όταν μιλάμε για την περιοχή, δεν εννοούμε μόνο τις χώρες της Νότιας Γειτονιάς. Είναι το Ιράκ, το Ιράν, οι χώρες του Κόλπου, η Λιβύη, η Αίγυπτος και ακόμα παραπέρα—η Μαυριτανία, η Σενεγάλη. Δεν μπορούμε να μιλάμε για τη μετανάστευση χωρίς να κοιτάμε και την Υποσαχάρια Αφρική. Πρόκειται για μια ομπρέλα χαρτοφυλάκιο, διασυνδεδεμένο με το εμπόριο, τη μετανάστευση, την μπλε οικονομία, το περιβάλλον και την εκπαίδευση», εξήγησε η Επίτροπος. Σύμφωνα με την κ. Σούιτσα, «Η φιλοδοξία είναι ξεκάθαρη: να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο που να είναι τόσο ολοκληρωμένο όσο και ευέλικτο, ικανό να ανταποκρίνεται σε κρίσεις και ευκαιρίες καθώς προκύπτουν. Το σύμφωνο δεν είναι στατικό· εξελίσσεται μαζί με την περιοχή».
Η Επίτροπος Σούιτσα περιέγραψε τους τρεις πυλώνες του συμφώνου: άνθρωποι, οικονομία και ασφάλεια. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι το σύμφωνο δεν αφορά μόνο τη μετανάστευση· θέλουμε να δημιουργήσουμε πραγματική επίδραση για τους ανθρώπους της Νότιας Μεσογείου». Για τον πρώτο πυλώνα, «Άνθρωποι: Επένδυση στη Νεολαία και την Εκπαίδευση», η Επίτροπος αναφέρθηκε στο απότομο δημογραφικό χάσμα μεταξύ μιας συρρικνούμενης Ευρώπης και μιας ανερχόμενης Αφρικής και Μέσης Ανατολής. Το σύμφωνο δίνει προτεραιότητα στη νεολαία, στις δεξιότητες και στην εκπαίδευση, με στόχο τη δημιουργία ευκαιριών που θα ενθαρρύνουν τους νέους να παραμείνουν και να ακμάσουν στις χώρες τους.
«Ο τελικός μου στόχος, ως κληρονομιά, είναι η δημιουργία ενός Πανεπιστημίου της Μεσογείου, όχι νέων κτιρίων, αλλά ενός δικτύου, που θα προσθέτει τη μεσογειακή ιστορία, τον πολιτισμό και το πρόγραμμα σπουδών σε υπάρχοντα πανεπιστήμια στη Βηρυτό, την Αλεξάνδρεια, το Άμμαν, το Φες, τη Βαρκελώνη και τη Μασσαλία. Επεκτείνουμε τα προγράμματα Erasmus+ και Horizon, ευθυγραμμίζουμε τα διπλώματα και δημιουργούμε μια Μεσογειακή Κοινοβουλευτική Συνέλευση για νέους εκλεγμένους αξιωματούχους να ανταλλάσσουν ιδέες», πρόσθεσε η Επίτροπος.
Για τον δεύτερο πυλώνα, «Οικονομία: Βιώσιμη Επένδυση και Ενεργειακή Μετάβαση», η Επίτροπος εξήγησε ότι η οικονομική συνεργασία επικεντρώνεται στην προσέλκυση ευρωπαϊκών επενδύσεων στην περιοχή. «Ο στόχος είναι να ευθυγραμμιστούν τα πρότυπα, να εξασφαλιστεί η ασφάλεια του κεφαλαίου και να ενισχυθούν οι δημόσιες-ιδιωτικές συνεργασίες, ειδικά στον τομέα των ΑΠΕ», πρόσθεσε. «Δεν επιβάλλουμε ευρωπαϊκές αξίες. Εργαζόμαστε για κοινά πρότυπα. Η Μεσόγειος είναι πλούσια σε ήλιο, άνεμο και υδρογόνο. Αυτή η ενέργεια πρέπει να φτάσει στην Ευρώπη, αντικαθιστώντας τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα και αποανθρακοποιώντας την περιοχή. Είναι μια κατάσταση 'win-win': αυτοί λαμβάνουν επενδύσεις και θέσεις εργασίας· εμείς λαμβάνουμε καθαρή ενέργεια και σταθερότητα».
Ο τρίτος πυλώνας αφορά την ασφάλεια, την ανθεκτικότητα και τη μετανάστευση. Η Επίτροπος διευκρίνισε ότι η ΕΕ είναι δεσμευμένη σε νομικές οδούς μετανάστευσης και συνεργασίες για ταλέντα, καθώς και στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και του εμπορίου ανθρώπων. «Δημιουργούμε συνεργασίες σχετικά με το ανθρώπινο ταλέντο με το Μαρόκο, την Τυνησία και την Αίγυπτο. Χρειαζόμαστε ανθρώπινο δυναμικό, αλλά δεν μπορούμε να στερήσουμε αυτές τις χώρες από τους γιατρούς και τους μηχανικούς τους, κρατάμε ισορροπία». Σχετικά με το ρόλο του τρίτου πυλώνα στην προσέγγιση επενδύσεων από Ευρωπαϊκές εταιρείες στην περιοχή, αλλά και από τις χώρες του Κόλπου, η Επίτροπος είπε πως «η ασφάλεια και η μετανάστευση είναι πλέον συνδεδεμένες, καθώς χωρίς σταθερότητα δεν υπάρχει επένδυση».
Όσον αφορά τη σχέση της Κύπρου με το Σύμφωνο και τις χώρες της νότιας γειτονιάς, η Επίτροπος ανέφερε ότι «κομμάτι του Συμφώνου θα είναι επίσης και ο νέος Ευρωπαϊκός Κόμβος Πυρόσβεσης με έδρα την Κύπρο, ο οποίος θα υποστηρίζει επίσης τους περιφερειακούς γείτονες, βασιζόμενος στην καθιερωμένη συνεργασία στον τομέα της πυρόσβεσης μεταξύ Κύπρου, Ιορδανίας και Αιγύπτου».
Όσον αφορά τη διακυβέρνηση και τη χρηματοδότηση του Συμφώνου, η Σούιτσα εξήγησε ότι το σύμφωνο υποστηρίζεται από τη διπλασιασμό του προϋπολογισμού για την περιοχή, από €21 δισ. στο τρέχον Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) σε €42 δισ. για τα επόμενα επτά χρόνια. «Αλλά η πραγματική επίδραση θα προέλθει από τον συνδυασμό δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων, τη χρήση δανείων και τη συμμετοχή χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όπως η EBRD και η EIB», πρόσθεσε. «Δεν πρόκειται μόνο για επιχορηγήσεις. Επενδύσαμε €7 δισ., τα οποία έγιναν 28 δισεκατομμύρια ευρώ με ιδιωτικό κεφάλαιο. Μεταβαίνουμε από μια νοοτροπία δότη-παραλήπτη σε μια νοοτροπία επενδυτή. Και ναι, οι χώρες του Κόλπου έχουν ρόλο, έχουν και τα χρήματα και το ενδιαφέρον».
Όσον αφορά την Τουρκία, καθώς θεωρείται χώρα διεύρυνσης, βρίσκεται εκτός του πεδίου εφαρμογής του συμφώνου, η κ. Σούιτσα σημείωσε ότι κατά τις διμερείς συνομιλίες πριν από την προετοιμασία του συμφώνου, η Τουρκία έδειξε ενδιαφέρον μόνο για χρηματοδότηση για τη μετανάστευση, αλλά «δεν ήταν διατεθειμένη να συνεισφέρει» στο υπόλοιπο σύμφωνο.
Για τη Λιβύη και την πολύπλοκη κατάσταση στην περιοχή, η Επίτροπος είπε ότι «υπάρχουν πολλά ανοιχτά ζητήματα. Αλλά θα πω: αν όχι εμείς, ποιος θα είναι στην περιοχή; Η Ρωσία είναι ήδη εκεί. Γι’ αυτό θέλουμε να είμαστε παίκτες, όχι απλώς πληρωτές, χρησιμοποιώντας τη μαλακή ευρωπαϊκή δύναμή μας». Η κ. Σούιτσα είπε ότι η ΕΕ επενδύει σημαντικά στην ακτοφυλακή της Λιβύης και εκπαιδεύει δυνάμεις και από τις δύο πλευρές για να διατηρήσει τον έλεγχο. Για τη μετανάστευση, πρόσθεσε ότι «δεν επενδύουμε στη Λιβύη υπέρ των λαθρεμπόρων και των διακινητών ανθρώπων· πρόκειται για τους ανθρώπους».
Για την κατάσταση στη Γάζα και την ευρύτερη Μέση Ανατολή, η Επίτροπος αναγνώρισε ότι «αυτό αποτελεί δοκιμασία για το σύμφωνο», προσθέτοντας ότι τέτοιες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να φέρουν το Ισραήλ και την Παλαιστίνη στο ίδιο τραπέζι μέσα στην Ένωση για τη Μεσόγειο. «Αυτό είναι που θέλουμε να πετύχουμε με αυτό το σύμφωνο—να τους φέρουμε να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι. Θα οργανώσουμε επίσης μια υπουργική συνάντηση των νότιων χωρών την παραμονή της επετείου της Βαρκελώνης και θα προσκαλέσουμε όλους τους υπουργούς από τη νότια γειτονιά. Θα δούμε εάν θα έρθουν».
Προς το παρόν, η ΕΕ επενδύει €1,6 δισ. σε τριετές πρόγραμμα για την ενίσχυση της Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά οι μεταρρυθμίσεις και οι προσπάθειες κατά της διαφθοράς είναι κρίσιμες. «Χρειαζόμαστε μια ενδυναμωμένη Παλαιστινιακή Αρχή. Χρειαζόμαστε τον συνομιλητή μας στο τραπέζι. Αλλά κανείς δεν ήταν παρών την προηγούμενη μέρα. Οι επενδύσεις στοχεύουν στην ενίσχυση της Παλαιστινιακής Αρχής. Δεν είναι εύκολο, γιατί πρέπει να μεταρρυθμιστούν και να απαλλαγούν από τη διαφθορά. Έχουν τα προβλήματά τους, αλλά προσπαθούμε και θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα φτάσουν σε ένα σημείο όπου αυτοί—όχι η Χαμάς—θα είναι εκείνοι στο τραπέζι».
Το μήνυμα της Επιτρόπου είναι ξεκάθαρο: η Μεσόγειος δεν είναι απλώς ένας γείτονας· είναι ένας εταίρος. Το σύμφωνο αποτελεί δέσμευση για κοινή ευημερία, σταθερότητα και ανθεκτικότητα. «Δεν είμαστε απλώς παίκτες· είμαστε εταίροι. Και αν όχι εμείς, ποιος; Η Ρωσία είναι εκεί. Η Κίνα είναι εκεί. Η Αμερική είναι πολύ μακριά. Η Ευρώπη πρέπει να είναι παρούσα —όχι μόνο με μαλακή δύναμη, αλλά με δράση», κατέληξε η Επίτροπος.
(ΚΥΠΕ
