Για την εμπλοκή των Ελλήνων πλοιοκτητών στη δημιουργία ρωσικού «σκιώδους στόλου» για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου παρά τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις, μίλησε στον «Π» η αναπληρώτρια αρχισυντάκτρια του Follow the Money και δημοσιογράφος, Birte Schohaus, λέγοντας ότι «οι Έλληνες έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της «σκιώδους αρμάδας», μέσω της πώλησης των πλοίων».
Αναφέρεται. επίσης, στην αρνητική στάση που κράτησε η Κύπρος και η Ελλάδα έναντι της πρότασης της Κομισιόν για καθιέρωση ενός κανόνα, «ώστε κάθε φορά που πωλείται ένα πλοίο να υπάρχει στο συμβόλαιο όρος που να απαγορεύει την πώλησή του σε άτομα ή εταιρείες που θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν στη “σκιώδη αρμάδα”».
Η δημοσιογραφική πλατφόρμα Follow the Money κέρδισε το «Βραβείο Δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia 2025» για την αποκάλυψη κρυφών οικονομικών δικτύων διαρθρωμένων από δυτικούς πλοιοκτήτες που επιτρέπουν στη Ρωσία να παρακάμπτει τις κυρώσεις που τις έχουν επιβληθεί από την ΕΕ και ΗΠΑ.
Η έρευνα, την οποία συντόνισε η πλατφόρμα ερευνητικής δημοσιογραφίας Follow the Money σε συνεργασία με μέσα ενημέρωσης από το Βέλγιο, τη Δανία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Νορβηγία, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο, υποστήριξε πώς δυτικοί πλοιοκτήτες αποκόμισαν πάνω από 6 δισεκατομμύρια δολάρια πουλώντας 230 παλαιά δεξαμενόπλοια στον «σκιώδη στόλο» της Ρωσίας.
Φώτο: Η αναπληρώτρια αρχισυντάκτρια του Follow the Money και δημοσιογράφος, Birte Schohaus, λαμβάνωντας το «Βραβείο Δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia 2025»
Πώς προέκυψε η ιδέα να ξεκινήσετε αυτή την έρευνα;
Είχαμε ήδη ασχοληθεί με μικρότερα πρότζεκτ γύρω από τις κυρώσεις και την παραβίασή τους, σε διάφορους τομείς, όχι μόνο στον πετρελαϊκό. Ξέραμε όμως ότι το πετρέλαιο είναι μία από τις κύριες πηγές εσόδων της Ρωσίας. Θέλαμε να δούμε αν οι κυρώσεις ήταν αποτελεσματικές. Και μέσα από αυτή τη διερεύνηση καταλήξαμε στα δεξαμενόπλοια. Αναρωτηθήκαμε από πού προήλθαν όλα αυτά; Γιατί η Ρωσία δεν διέθετε τόσο μεγάλο στόλο πετρελαιοφόρων, και ξαφνικά απέκτησε περίπου 600. Άρα έπρεπε να έχουν έρθει από κάπου.
600 πλοία
Με βάση την έρευνά σας, πόσο μεγάλη είναι αυτή η «σκιώδης» αρμάδα δεξαμενόπλοιων;
Όταν κάναμε εκείνη την έρευνα, πριν μερικούς μήνες, πέσαμε πάνω σε μια λίστα πλοίων. Ήταν περίπου 600. Ο αριθμός αλλάζει συνεχώς, γιατί κάποια πλοία υπόκεινται σε κυρώσεις και για αυτό νέα προστίθενται. Αλλά τότε, ήταν γύρω στα 600.
Ποιες τακτικές χρησιμοποιούν για να παρακάμπτουν τις κυρώσεις;
Καταρχάς, αγοράζουν καινούρια δεξαμενόπλοια, κι εκεί επικεντρώθηκε η έρευνά μας: ποιος τα πουλά στη «σκιώδη αρμάδα». Δεν πωλούνται απευθείας στη Ρωσία, αλλά μέσω τρίτων χωρών. Αυτή είναι μία μέθοδος. Επίσης, τα πλοία καταχωρίζονται σε χώρες όπως το Χονγκ Κονγκ.
Οι εταιρείες-βιτρίνες βρίσκονται παντού, σε διάφορα μέρη. Αλλάζουν σημαίες, δεν φέρουν τη σημαία της χώρας όπου είναι εγγεγραμμένα, αλλά άλλων χωρών. Αλλάζουν συνεχώς και διαχειρίζονται από εταιρείες που εδρεύουν σε τρίτες χώρες. Είναι, λοιπόν, πολύ δύσκολο να τα εντοπίσεις.
Έλληνες πλοιοκτήτες
Υπάρχει ελληνική ή κυπριακή συμμετοχή σε αυτό;
Ελληνική, ναι. Στην πραγματικότητα, διαπιστώσαμε ότι τα περισσότερα πλοία πουλήθηκαν από Έλληνες πλοιοκτήτες. Συνεργαστήκαμε με δύο ελληνικά μέσα ενημέρωσης για αυτή την έρευνα. Και, ναι, οι Έλληνες έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της «σκιώδους αρμάδας», μέσω της πώλησης των πλοίων.
Θεωρείτε ότι η πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης βοηθά έμμεσα αυτή την κατάσταση;
Έμμεσα, ναι. Δεν έχω αποδείξεις άμεσης εμπλοκής, αλλά αν δεν επιβάλλεις αυστηρούς κανόνες, βλέπεις τι συμβαίνει. Είναι εύκολο να πουλήσεις αυτά τα πλοία, και οι πλοιοκτήτες μπορούν να πουν: «Μα, μας επιτρεπόταν».
Απειλές και σχέσεις με την πολιτική
Υπάρχουν πολιτικοί που εμπλέκονται σε αυτό;
Δεν το γνωρίζω. Όμως στη δική μας πλατφόρμα, το Follow the Money, συνθέσαμε τη συνολική εικόνα, πόσα πλοία ήταν συνολικά, από πού προήλθαν κ.λπ.
Τα περισσότερα από αυτά ήταν από την Ελλάδα, μετά από τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ξέρουμε όμως ότι οι Έλληνες συνάδελφοι δυσκολεύτηκαν πολύ να δημοσιεύσουν την ιστορία, γιατί δέχθηκαν απειλές. Δεν νομίζω από πολιτικούς, αλλά από ναυτιλιακές εταιρείες. Όπως καταλαβαίνω, αν και δεν είμαι ειδικός, αυτοί οι πολύ πλούσιοι πλοιοκτήτες έχουν πολύ στενές σχέσεις με την πολιτική.
Σε αυτή τη διαδικασία δεχθήκατε απειλές; Εσείς προσωπικά ή οι συνάδελφοί σας;
Ναι, κυρίως οι συνάδελφοί μας, και στο Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξαν πολλές νομικές απειλές. Γενικά, βλέπουμε ότι οι νομικές απειλές αυξάνονται συνεχώς, είναι η συνηθισμένη τους τακτική πλέον.
Ηθικά μεμπτό
Πώς εξελίσσεται το δίκτυο όλο αυτό το διάστημα;
Νομίζω πως οι πλοιοκτήτες είναι πλέον πιο προσεκτικοί στο να πουλούν αυτά τα πλοία. Δεν είναι παράνομο, αλλά γνωρίζουν ότι είναι ηθικά μεμπτό και ότι κατηγορήθηκαν ότι συμβάλλουν στη «σκιώδη αρμάδα». Οπότε είναι πιο προσεκτικοί τώρα. Επίσης, βλέπουμε ότι επιβάλλονται όλο και περισσότερες κυρώσεις, οπότε κάποια πλοία «εξαφανίζονται», αλλά όχι όλα. Δηλαδή, το δίκτυο συνεχίζει να λειτουργεί.
Εξακολουθεί η Ευρώπη να εξαρτάται από το ρωσικό πετρέλαιο ή φυσικό αέριο;
Ναι, ακόμη υπάρχει εξάρτηση, αν και έχει μειωθεί. Οι χώρες «ξύπνησαν» και συνειδητοποίησαν ότι πρέπει να είναι αυτάρκεις, να παράγουν μόνες τους. Υπάρχουν πολλές εξελίξεις προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί.
Η άρνηση της Κύπρου
Πιστεύετε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να λάβει περισσότερα μέτρα για να το αντιμετωπίσει;
Ναι, αν και είναι αρκετά δύσκολο, γιατί βλέπουμε ότι με κάθε νέο πακέτο κυρώσεων δεν σταματά το φαινόμενο. Στην έρευνά μας βρήκαμε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήθελε να καθιερώσει έναν κανόνα, ώστε κάθε φορά που πωλείται ένα πλοίο να υπάρχει στο συμβόλαιο όρος που να απαγορεύει την πώλησή του σε άτομα ή εταιρείες που θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν στη «σκιώδη αρμάδα».
Όμως υπήρχαν χώρες, μεταξύ των οποίων η Κύπρος, η Ελλάδα και νομίζω και η Μάλτα, που δεν το ήθελαν. Και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα.
Θεωρείται ότι θα συνεχιστεί αυτό;
Ναι. Αν δεν απαγορεύεται, γιατί να σταματήσουν; Στην έρευνά μας εξετάσαμε 230 πλοία, και από τις πωλήσεις τους αποκόμισαν συνολικά πάνω από 6 δισεκατομμύρια δολάρια. Και πιθανότατα είναι ακόμη περισσότερα, αλλά αυτό καταγράψαμε τότε. Εξετάσαμε 230 πλοία, που πουλήθηκαν για πάνω από 6 δισ. δολάρια, και πρέπει να λάβει κανείς υπόψη ότι σχεδόν όλα ήταν πολύ παλιά πλοία, που κανονικά θα πήγαιναν για διάλυση, όχι εντελώς άχρηστα, αλλά σίγουρα όχι μεγάλης αξίας.
