Έτοιμη να διαχειριστεί κάθε πιθανό σενάριο, από το πιο αισιόδοξο μέχρι και τη σύγκρουση, εμφανίζεται η ΕΕ, στο ενδεχόμενο επιβολής νέων δασμών από τις ΗΠΑ. Οι Βρυξέλλες παρακολουθούν με αγωνία τις εσωτερικές ζυμώσεις που λαμβάνουν χώρα στην Ουάσινγκτον, χωρίς όμως να μένουν με σταυρωμένα χέρια. Η Κομισιόν έχει ήδη καταστρώσει έναν ευέλικτο σχεδιασμό «διπλής τροχιάς», ο οποίος συνδυάζει την προετοιμασία για αντίποινα με συνεχή διπλωματική κινητικότητα. Παράλληλα με την προσωρινή αναστολή των δικών της δασμών, η ΕΕ διατηρεί ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με τις ΗΠΑ μέσω επαφών υψηλού επιπέδου, ελπίζοντας ότι η πολιτική ηγεσία στην Ουάσινγκτον θα επιδείξει διάθεση συμβιβασμού και νηφαλιότητας.
Το ιδανικό σενάριο
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «Π» από πηγές εντός της Κομισιόν, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι πλήρως προετοιμασμένοι για την υλοποίηση οποιουδήποτε σεναρίου. Αυτό που προκρίνεται όμως είναι η επίτευξη λύσης.
«Πρώτιστος στόχος της ΕΕ είναι η εξεύρεση μιας συναινετικής λύσης. Είμαστε πλήρως αφοσιωμένοι στις συζητήσεις με τις ΗΠΑ και μια λύση κατόπιν διαπραγμάτευσης παραμένει το σαφές και προτιμώμενο αποτέλεσμά μας», ανέφερε χαρακτηριστικά αξιωματούχος.
Την ίδια στιγμή, όμως, επικρατεί και ένα είδους ρεαλισμού. «Προετοιμαζόμαστε για την πιθανότητα μη επίτευξης συμφωνίας. Όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι». Οι Βρυξέλλες αποφεύγουν να σχολιάσουν το περιεχόμενο των συνομιλιών, ωστόσο κύκλοι της Κομισιόν παραδέχονται πως η πίεση εντείνεται, καθώς πλησιάζει το χρονικό όριο που έχουν θέσει οι ΗΠΑ για την ανακοίνωση των μέτρων (αρχές Ιουλίου).
Οι κινήσεις της ίδιας της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αποδεικνύουν πως η ΕΕ είναι προετοιμασμένη για όλα τα σενάρια. Από τη μία δηλώνει συνεχώς πως είναι έτοιμη να καθήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, από την άλλη τονίζει πως η ΕΕ είναι έτοιμη για να λάβει όλα τα απαραίτητα αντίμετρα.
Δεν είναι τυχαία η δημοσίευση του καταλόγου εισαγωγών από τις ΗΠΑ που θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο αντιμέτρων της ΕΕ, εάν οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις ΕΕ-ΗΠΑ δεν οδηγήσουν σε ένα επωφελές αποτέλεσμα και στην άρση των αμερικανικών δασμών. Ο υπό εξέταση κατάλογος, που έχει δημοσιευτεί στα μέσα της τρέχουσας εβδομάδας (08/05), περιλαμβάνει αμερικανικά προϊόντα αξίας 95 δισ, ευρώ, τα οποία καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα βιομηχανικών και γεωργικών προϊόντων. Ενώ, άλλα 4,4 δισ. ευρώ ενδέχεται να αφορούν εξαγωγές της ΕΕ σε θραύσματα προερχόμενα από χάλυβα και χημικά προϊόντα προς τις ΗΠΑ.
Σημειώνεται ότι αυτά τα εν δυνάμει αντίμετρα θα είναι ξεχωριστά των μέτρων κατά των αμερικανικών δασμών σε χάλυβα και αλουμίνιο, τα οποία η ΕΕ ανακοίνωσε τον Μάρτιο, δίνοντας και αυτή με τη σειρά της 90 ημέρες προθεσμία, σε μία προσπάθειά της να δώσει χώρο στις διαπραγματεύσεις.
Η διαμάχη μπορεί επίσης να λάβει και νομική υπόσταση, καθώς η ΕΕ έχει αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο προσφυγής στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Η Ένωση θεωρεί πως οι δασμοί παραβιάζουν κατάφωρα τους θεμελιώδεις κανόνες του ΠΟΕ. Ωστόσο, ο μηχανισμός επίλυσης διαφορών του Οργανισμού έχει ουσιαστικά παραλύσει από το 2019, όταν η πρώτη κυβέρνηση Ντόναλντ Τραμπ μπλόκαρε τον διορισμό νέων δικαστών στο εφετείο του ΠΟΕ, πολιτική που ακολούθησε και ο Τζο Μπάιντεν στη συνέχεια.
Η ευρωπαϊκή οικονομία
Σύμφωνα με τα δεδομένα που έχει δημοσιεύσει, οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ ανέρχονται στα 379 δισεκατομμύρια ευρώ, με το 70% εξ αυτών να υπόκειται στους νέους δασμούς (συμπεριλαμβανομένων των δασμών που έχουν τεθεί σε αναστολή). Για το έτος που μας πέρασε, οι ΗΠΑ αποτελούσαν τον μεγαλύτερο εισαγωγέα των ευρωπαϊκών εξαγωγών αγαθών (20,6%) και τη δεύτερη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών (13,7%).
Ως εκ τούτου, εάν επιβληθούν τελικά οι νέοι δασμοί, οι επιπτώσεις θα είναι πολλαπλές. Οι εξαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων προς τις ΗΠΑ θα καταστούν λιγότερο ανταγωνιστικές, ενώ οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ενδέχεται να δουν τα έσοδά τους να μειώνονται σημαντικά. Παράλληλα, μπορεί να επηρεαστούν και οι επενδυτικές αποφάσεις ευρωπαϊκών ομίλων που έχουν παρουσία στις ΗΠΑ και το αντίστροφο.
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως, στο ακραίο σενάριο, οι δασμοί μπορεί να οδηγήσουν σε αναταραχή στις αγορές και να επιδεινώσουν την ήδη εύθραυστη παγκόσμια οικονομική ισορροπία, λόγω και της τάσης του κατακερματισμού που παρατηρείται κατά την τελευταία 15ετία.
Παράλληλα, η Κομισιόν υπογραμμίζει ότι, εάν χρειαστεί, είναι έτοιμη να ενεργοποιήσει μηχανισμούς στήριξης προς τους Ευρωπαίους παραγωγούς που θα πληγούν από τις αμερικανικές κυρώσεις.
Την ίδια ώρα, η ΕΕ θα κτυπήσει την πόρτα σε άλλα κράτη για την τόνωση των εισαγωγών και εξαγωγών της. Ένα γεγονός που ίσως επιφέρει μεσοπρόθεσμα και μία αλλαγή στη γεωστρατηγική της πολιτική, λαμβάνοντας υπ' όψιν και τη στάση των ΗΠΑ στο Ουκρανικό που συγκρούεται με την κυρίαρχη γραμμή των πλείστων κρατών μελών.
Γεωπολιτικές προεκτάσεις
Αν και οι Βρυξέλλες επισημαίνουν πως η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν κοινά συμφέροντα σε πολλούς τομείς, η επιβολή δασμών αναζωπυρώνει αμφιβολίες για τη σταθερότητα του υπάρχοντος συστήματος.
Η όλη αυτή κρίση μπορεί να μετατραπεί από οικονομική και σε γεωπολιτική. Από τη μία πλευρά, η επαναφορά των αμερικανικών δασμών επιβεβαιώνει την επιθετική στροφή της πολιτικής Τραμπ «America First» και του προστατευτισμού, που έχει ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση των εμπορικών ελλειμμάτων. Από την άλλη, δημιουργεί έντονη πολιτική πίεση στην ΕΕ να διαφοροποιήσει τον προσανατολισμό της. Ήδη στο σχέδιο δράσης της Κομισιόν περιλαμβάνονται πρωτοβουλίες για διεύρυνση των εμπορικών διευθετήσεων και εκτός των δυτικών χωρών. Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα η πρόεδρος της Κομισιόν, η ΕΕ έχει επιτύχει συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου με το Μεξικό και τις χώρες της Μερκοσούρ (Νότια Αμερική), ενώ αναζητά τώρα πρόοδο στις συνομιλίες με την Ινδία, οι οποίες χρονολογούνται από το 2022. Σημειώνεται ότι διευρύνονται οι ήδη εκτεταμένες συναλλαγές με την Ελβετία και τη Νορβηγία.
Επομένως, οι δασμοί θα είναι ακόμη ένα βήμα για τη θεμελίωση του πολυπολικού κόσμου, που πολλές μεσαίες και μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ρωσία, οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία και η Βραζιλία, επιδιώκουν.
