Ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής τίθενται αύριο προς ψήφιση τα τρία νομοσχέδια που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη θέσπιση νομοθεσίας για την ίδρυση Εθνικής Μονάδας Εφαρμογής Κυρώσεων (ΕΜΕΚ).
Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, σκοπός του πρώτου νομοσχεδίου, «Ο περί της Ίδρυσης της Εθνικής Μονάδας Εφαρμογής Κυρώσεων Νόμος του 2025», είναι η θέσπιση νομοθεσίας για την ίδρυση Εθνικής Μονάδας Εφαρμογής Κυρώσεων (ΕΜΕΚ) στο Υπουργείο Οικονομικών.
Η ΕΜΕΚ καθορίζεται ως η αρμόδια αρχή για την εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των κυρώσεων που επιβάλλει το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και των εθνικών κυρώσεων που επιβάλλει η Δημοκρατία, καθώς και για τον συντονισμό των αρμόδιων αρχών για την εφαρμογή των κυρώσεων στη Δημοκρατία σύμφωνα με τις πρόνοιες των πράξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Κανονισμός (EE) αριθ. 269/2014 του Συμβουλίου, της 17ης Μαρτίου 2014, σχετικά με περιοριστικά μέτρα για ενέργειες που υπονομεύουν ή απειλούν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας» και «Οδηγία (ΕΕ) 2024/1226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Απριλίου 2024, σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης και την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2018/1673».
Σκοπός του δεύτερου νομοσχεδίου «Ο περί της Ποινικοποίησης της Παραβίασης των Περιοριστικών Μέτρων της Ένωσης Νόμος του 2025», είναι η θέσπιση νομοθεσίας για την εναρμόνιση με την πράξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Οδηγία (ΕΕ) 2024/1226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Απριλίου 2024, σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης και την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2018/1673».
Σκοπός του τρίτου νομοσχεδίου «Ο περί της Προστασίας Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2025», είναι η τροποποίηση του περί της Προστασίας Προσώπων που Αναφέρουν Παραβάσεις του Ενωσιακού και Εθνικού Δικαίου Νόμου, ώστε να επιτευχθεί εναρμόνιση με το άρθρο 14 της πράξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Οδηγία (ΕΕ) 2024/1226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Απριλίου 2024, σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης και την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2018/1673».
Αρμοδιότητες ΕΜΕΚ
Όπως ανέφερε εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών, στο πλαίσιο των συζητήσεων στη βουλή, οι αρμοδιότητες της ΕΜΕΚ συνοψίζονται κυρίως στα ακόλουθα:
1. Την εφαρμογή και εποπτεία των περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών σε σχέση με τις οικονομικές κυρώσεις.
2. Τον συντονισμό των Αρχών και κρατικών υπηρεσιών για την εφαρμογή του πλαισίου των κυρώσεων στη Δημοκρατία.
3. Τη διασφάλιση κοινών προτεραιοτήτων σε σχέση με τα περιοριστικά μέτρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανάμεσα στις αρχές επιβολής του νόμου και στις αρχές που είναι επιφορτισμένες με την εφαρμογή τους.
4. Τη συλλογή πληροφοριών και τη συνεργασία με άλλες κρατικές αρχές και φορείς στη Δημοκρατία και με αρμόδιες αρχές του εξωτερικού, καθώς και την ανταλλαγή πληροφοριών με αυτούς.
5. Τη λήψη και υποβολή αναφορών για τις οποίες η ΕΜΕΚ ορίζεται ως η αρμόδια αρχή στη Δημοκρατία.
6. Την επιβολή διοικητικών προστίμων σε περίπτωση μη ανταπόκρισης σε αίτημα συλλογής πληροφοριών.
7. Τον συντονισμό για τον προσδιορισμό και εντοπισμό, κατά περίπτωση, κεφαλαίων και οικονομικών πόρων τα οποία ανήκουν σε κατονομαζόμενα πρόσωπα, οντότητες ή φορείς.
8. Τον καταρτισμό εκθέσεων σε σχέση με το έργο της, εκθέσεων με στατιστικά στοιχεία και εκθέσεων αναφοράς.
9. Την έκδοση οδηγιών, εγκυκλίων, κατευθυντήριων γραμμών, διευκρινίσεων και καθοδήγησης για σκοπούς εφαρμογής των κυρώσεων στη Δημοκρατία.
Περαιτέρω, η ίδια εκπρόσωπος δήλωσε ότι σε σχέση με τις εποπτικές αρχές και τις εποπτευόμενες από αυτές οντότητες με το υπό αναφορά νομοσχέδιο προβλέπονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
1. Η διατήρηση των προβλεπόμενων στην ισχύουσα νομοθεσία εξουσιών και αρμοδιοτήτων των εποπτικών αρχών για θέματα κυρώσεων στη Δημοκρατία επί των εποπτευόμενων οντοτήτων.
2. Ο καθορισμός των υποχρεώσεων των εποπτευόμενων οντοτήτων σε σχέση με θέματα κυρώσεων.
3. Η επιβολή διοικητικού προστίμου στις εποπτευόμενες οντότητες από τις εποπτικές αρχές.
4. Η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εποπτικών αρχών, της ΕΜΕΚ και άλλων αρμόδιων αρχών της Δημοκρατίας για θέματα κυρώσεων.
5. Η δυνατότητα έκδοσης οδηγιών/κανονισμών από τις εποπτικές αρχές προς τις εποπτευόμενες οντότητες αναφορικά με τις υποχρεώσεις τους.
6. Η διαβίβαση πληροφοριών από τις εποπτευόμενες οντότητες προς την ΕΜΕΚ σχετικά με πιθανή παραβίαση κυρώσεων στο πλαίσιο άσκησης των δραστηριοτήτων τους.
Αναφορικά με το δεύτερο νομοσχέδιο, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι με αυτό προτείνεται η κατάργηση του περί Εφαρμογής των Διατάξεων των Ψηφισμάτων ή Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Κυρώσεις) και των Αποφάσεων και Κανονισμών του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα) Νόμου και θεσμοθετείται νέο νομικό πλαίσιο, με το οποίο προβλέπεται ειδικότερα η ποινικοποίηση:
1. της διάθεσης κεφαλαίων ή οικονομικών πόρων σε κατονομαζόμενο πρόσωπο,
2. της μη δέσμευσης κεφαλαίων ή οικονομικών πόρων πο ανήκουν σε κατονομαζόμενο πρόσωπο κατά παράβαση περιοριστικών μέτρων της Ένωσης,
3. της διευκόλυνσης της εισόδου κατονομαζόμενου προσώπου στη Δημοκρατία,
4. της εκτέλεσης εμπορικών συναλλαγών, της εισαγωγής, εξαγωγής, πώλησης,αγοράς, μεταβίβασης, διαμετακόμισης ή μεταφοράς αγαθών, όταν η απαγόρευση ή ο περιορισμός της εν λόγω συμπεριφοράς συνιστά περιοριστικό μέτρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και
5. της παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ή άσκησης χρηματοοικονομικών δραστηριοτήτων, όταν η απαγόρευση ή ο περιορισμός της εν λόγω συμπεριφοράς συνιστά περιοριστικό μέτρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Περαιτέρω, με το υπό αναφορά νομοσχέδιο καθορίζονται οι ποινές για τα σχετικά αδικήματα και διευκολύνεται η διερεύνηση και δίωξη τέτοιων συμπεριφορών με την εισαγωγή προνοιών συνεργασίας, ανταλλαγής πληροφοριών, αλλά και συγκεκριμένων αναφορών για δέσμευση περιουσιακών στοιχείων σύμφωνα με τις πρόνοιες της Οδηγίας 2024/1226.
Αναφορικά με το τρίτο νομοσχέδιο, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι προβλέπονται ειδικότερα ρυθμίσεις για την προστασία προσώπων τα οποία αναφέρουν παραβιάσεις των περιοριστικών μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συμφωνίες και επιφυλάξεις
Οι εκπρόσωποι του Τμήματος Τελωνείων, του Υπουργείου Εξωτερικών, του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, της Αστυνομίας Κύπρου, του Υφυπουργείου Ναυτιλίας, της ΜΟΚΑΣ, της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, της ΑΔΕΕΛΕΠ και του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου συμφώνησαν με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις των νομοσχεδίων.
Οι εκπρόσωποι της ΕΚΚ, του ΣΕΛΚ και του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, χωρίς να διαφωνούν με τους σκοπούς και τις επιδιώξεις των νομοσχεδίων, εξέφρασαν επιφυλάξεις επί επιμέρους προνοιών αυτών και κατέθεσαν γραπτά υπομνήματα με τις εισηγήσεις τους.
Ειδικότερα, οι παρατηρήσεις της ΕΚΚ περιορίζονται στο πρώτο νομοσχέδιο και συνοψίζονται στα ακόλουθα:
1. Tην έκδοση υπό μορφή κανονιστικών διοικητικών πράξεων των οδηγιών και κανονισμών κάθε εποπτικής και αρμόδιας αρχής αναφορικά με τη συμμόρφωση με υφιστάμενες εκ του νόμου υποχρεώσεις για σκοπούς δεσμευτικότητας.
2. Τη δυνατότητα επιβολής διοικητικών μέτρων από τις εποπτικές αρχές ή/και τις αρμόδιες αρχές σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους κανονισμούς ή τις οδηγίες.
3. Την υποχρέωση της ΕΜΕΚ να ενημερώνει τις εποπτικές αρχές για κάθε απόφαση που λαμβάνει σε σχέση με την έγκριση ή απόρριψη αιτήματος για τη χορήγηση άδειας ή παρέκκλισης σε σχέση με οικονομικές και άλλες κυρώσεις ή την τροποποίηση, αναστολή και ανάκληση άδειας σχετικά με εποπτευόμενο πρόσωπο της συγκεκριμένης εποπτικής αρχής.
4. Την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ της ΕΜΕΚ και αρμόδιων αρχών και οργανισμών του εξωτερικού επιφορτισμένων με αντίστοιχες αρμοδιότητες με την ΕΜΕΚ.
5. Τη συμμετοχή των εποπτικών αρχών στη συμβουλευτική επιτροπή για την υποβοήθηση του έργου της ΕΜΕΚ, καθότι η στελέχωσή της πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα την αυτόνομη λειτουργία της.
6. Την αύξηση των προβλεπόμενων στο νομοσχέδιο διοικητικών προστίμων και τη δημοσίευσή τους για σκοπούς διαφάνειας.
Οι παρατηρήσεις του ΣΕΛΚ επί των υπό αναφορά νομοσχεδίων αφορούν κυρίως στα ακόλουθα:
1. Την περίληψη προνοιών μη συμβατών με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
2. Τη μη περίληψη στο πεδίο εφαρμογής των νομοσχεδίων των τομεακών και θεματικών κυρώσεων.
3. Την ασάφεια και πολυπλοκότητα στις προβλεπόμενες διαδικασίες χορήγησης άδειας ή παρέκκλισης σε σχέση με τις κυρώσεις.
4. Το ύψος και την αναλογικότητα των προτεινόμενων διοικητικών προστίμων.
5. Την αρμοδιότητα των αρχών που είναι επιφορτισμένες με την εφαρμογή των κυρώσεων και των περιοριστικών μέτρων.
6. Την προστασία προσωπικών δεδομένων κατά τη διαβίβαση πληροφόρησης στην ΕΜΕΚ από υπόχρεες οντότητες.
Οι επιφυλάξεις του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου επί των νομοσχεδίων αφορούν κυρίως στην εφαρμογή των αρχών της ασφάλειας δικαίου και της νομιμότητας, καθώς και στην τήρηση του δικηγορικού επαγγελματικού απορρήτου όπως αυτό απορρέει από τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Αναθεωρημένα νομοσχέδια
Στη βάση των παρατηρήσεων και επιφυλάξεων η επιτροπή κάλεσε το Υπουργείο Οικονομικών όπως προβεί σε εκ νέου διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και, αφού μελετήσει τις θέσεις και απόψεις τους, καταθέσει νέα κείμενα των νομοσχεδίων, εάν και εφόσον αυτό κρίνεται σκόπιμο.
Συναφώς, το Υπουργείο Οικονομικών στη βάση της πιο πάνω θέσης της επιτροπής κατέθεσε αναθεωρημένα κείμενα του πρώτου και δεύτερου νομοσχεδίου με τελικά κείμενα κατατεθειμένα στις 12 Ιουνίου και στις 26 Μαΐου 2025, αντίστοιχα.
Σημειώνεται ότι κατά τη συνεδρία της επιτροπής στις 16 Ιουνίου 2025 το Υπουργείο Οικονομικών ενημέρωσε για την ανάγκη περαιτέρω μικρής έκτασης τροποποίησης του πρώτου νομοσχεδίου για νομοτεχνικούς σκοπούς και ως εκ τούτου κατέθεσε αναθεωρημένο κείμενο στις 18 Ιουνίου 2025.
Στο αναθεωρημένο κείμενο του εν λόγω νομοσχεδίου επήλθαν τροποποιήσεις και ενσωματώθηκαν πρόνοιες που αφορούν μεταξύ άλλων στα ακόλουθα:
1. Τη διασφάλιση της τήρησης του δικηγορικού επαγγελματικού απορρήτου.
2. Τη δυνατότητα της ΕΜΕΚ για εξέταση αιτημάτων έκδοσης αδειών και παρεκκλίσεων.
3. Την ενημέρωση του Υπουργείου Εξωτερικών εκ μέρους της ΕΜΕΚ αναφορικά με το αποτέλεσμα απόφασής της για χορήγηση αδειών ή παρεκκλίσεων όσον αφορά οικονομικές και άλλες κυρώσεις για τις οποίες η ΕΜΕΚ έχει καθοριστεί ως η αρμόδια αρχή στη Δημοκρατία.
4. Τη δυνατότητα των αρμόδιων και εποπτικών αρχών για έκδοση κανονισμών και κανονιστικού περιεχομένου οδηγιών για σκοπούς δεσμευτικότητας.
5. Την ενημέρωση του αιτητή περί του δικαιώματός του για άσκηση ιεραρχικής προσφυγής στον Υπουργό Οικονομικών σε περίπτωση απόρριψης του αιτήματός του για χορήγηση άδειας σε σχέση με θέματα κυρώσεων.
6. Τη συνεργασία της ΕΜΕΚ για σκοπούς ανταλλαγής πληροφοριών με αρμόδιες αρχές ή οργανισμούς του εξωτερικού που έχουν αντίστοιχες αρμοδιότητες με αυτήν.
7. Τη δυνατότητα της ΕΜΕΚ να ζητά πληροφορίες από οποιοδήποτε πρόσωπο εκτός της εποπτικής ή αρμόδιας αρχής για σκοπούς άσκησης των αρμοδιοτήτων της.
8. Τη διαβίβαση από την ΕΜΕΚ στη ΜΟΚΑΣ πληροφοριών που βρίσκονται στην κατοχή της ή έχουν περιέλθει στην αντίληψή της και οι οποίες σχετίζονται με την άσκηση των αρμοδιοτήτων της ΜΟΚΑΣ.
9. Τη δυνατότητα της ΕΜΕΚ να συνδράμει στην αξιολόγηση υποθέσεων τις οποίες χειρίζεται η ΜΟΚΑΣ.
10. Τη συλλογή από την ΕΜΕΚ πληροφόρησης που τυχόν έχει στην κατοχή της αρμόδια ή εποπτική αρχή αναφορικά με τα δεσμευμένα κεφάλαια και τους δεσμευμένους οικονομικούς πόρους στη Δημοκρατία.
11. Τη δυνατότητα της εποπτικής αρχής να προβεί σε δημόσια δήλωση η οποία να αναφέρει το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που θεωρείται υπαίτιο για παράβαση, καθώς και τη φύση της σχετικής παράβασης.
12. Τη δημοσίευση του διοικητικού προστίμου ή των μέτρων που επιβάλλονται στον επίσημο διαδικτυακό τόπο της εποπτικής αρχής.
13. Τη διασαφήνιση του τρόπου διεκπεραίωσης εκκρεμουσών ενώπιον οποιασδήποτε εποπτικής αρχής υποθέσεων και ερευνών, καθώς και εξέτασης καταγγελιών δυνάμει του περί της Εφαρμογής των Διατάξεων των Ψηφισμάτων ή Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Κυρώσεις) και των Αποφάσεων και Κανονισμών του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα) Νόμου του 2016 ή δυνάμει του προτεινόμενου νόμου.
14. Την επιβολή προστίμου για παραβάσεις των προβλεπόμενων στο νομοσχέδιο ρυθμίσεων οι οποίες συντελέστηκαν πριν από την έναρξη της ισχύος του προτεινόμενου νόμου.
Στο αναθεωρημένο κείμενο του δεύτερου νομοσχεδίου επήλθαν τροποποιήσεις σύμφωνα με τις οποίες προβλέπονται ποινές για παραβίαση περιοριστικού μέτρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από φυσικά πρόσωπα, σε περίπτωση που το εν λόγω αδίκημα αφορά κεφάλαια ή οικονομικούς πόρους αξίας μικρότερης των €100.000.
Στο στάδιο της εξέτασης του νομοσχεδίου την επιτροπή απασχόλησαν ζητήματα που αφορούν μεταξύ άλλων στις αρμοδιότητες του ΣΕΛΚ και του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου στο πλαίσιο εφαρμογής του προτεινόμενου νόμου, στην επιλογή ίδρυσης της ΕΜΕΚ ως νέας διεύθυνσης υπαγομένης στο Υπουργείο Οικονομικών, στο δικαίωμα ιεραρχικής προσφυγής από επηρεαζόμενα πρόσωπα σε σχέση με την επιβολή διοικητικού προστίμου, καθώς και στα προβλήματα που ενδέχεται να παρουσιαστούν, όταν οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών αποκλίνουν από αυτές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Γραπτό υπόμνημα ΥΠΟΙΚ
Σε σχέση με τα τεθέντα ζητήματα, το Υπουργείο Οικονομικών κατέθεσε στις 23 Μαΐου 2025 γραπτό υπόμνημα, στο οποίο αναφέρονται μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
1. Οι εποπτικές αρμοδιότητες του ΣΕΛΚ και του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου παραμένουν οι ίδιες ως αυτές προβλέπονται στον περί της Εφαρμογής των Διατάξεων των Ψηφισμάτων ή Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Κυρώσεις) και των Αποφάσεων και Κανονισμών του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Περιοριστικά Μέτρα) Νόμο του 2016 και δεν επηρεάζονται από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.
2. Φυσικά και νομικά πρόσωπα εγκατεστημένα στη Δημοκρατία πρέπει να υποβάλλουν αναφορές προς το Υπουργείο Οικονομικών για εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους για περιουσιακά στοιχεία ή/και οικονομικούς πόρους που ανήκουν σε κατονομαζόμενο πρόσωπο και αρμόδια αρχή για τη λήψη τέτοιων αναφορών θα είναι η ΕΜΕΚ.
3. Στη βάση βέλτιστων πρακτικών των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και σύμφωνα με το μοντέλο του Office of Financial Sanctions Implementation (OFSI) και του Office of Foreign Assets Control (OFAC), οι εθνικές μονάδες κυρώσεων υπάγονται στην εκτελεστική εξουσία.
4. Σύμφωνα με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, πριν από την έκδοση απόφασης για επιβολή διοικητικού προστίμου η ΕΜΕΚ δίνει το δικαίωμα ακρόασης σε κάθε επηρεαζόμενο πρόσωπο και οι αποφάσεις της υπόκεινται σε προσφυγή.
5. Οι αποκλίσεις μεταξύ ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτούν προσεκτικό χειρισμό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνήθως επιδιώκει την ευθυγράμμιση των θέσεών της με αυτές των Ηνωμένων Εθνών με σκοπό τη διατήρηση της συνοχής στη διεθνή πολιτική και την ενίσχυση του πολυμερούς συστήματος. Παρ’ όλα αυτά, σε περίπτωση απόκλισης είναι συχνά αναγκαίες νομικές και πολιτικές διαβουλεύσεις για την εξεύρεση τρόπων εναρμόνισης των αντικρουόμενων υποχρεώσεων, διατηρώντας παράλληλα την ακεραιότητα και των δύο νομικών συστημάτων.
Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών και Προϋπολογισμού, αφού έλαβε υπόψη όλα όσα τέθηκαν ενώπιόν της, επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί επί των νομοσχεδίων ως αυτά τροποποιήθηκαν κατά τη συζήτησή τους στην ολομέλεια του σώματος.
