Στο ενδεχόμενο αναβολής επιχειρηματικών επενδύσεων και νέες στρεβλώσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες, αναφέρεται η Κεντρική Τράπεζα αν οι εμπορικοί δασμοί των ΗΠΑ θεωρηθούν μόνιμοι.
Στο οικονομικό δελτίο Ιουνίου 2025 που δημοσιοποιήθηκε την Δευτέρα, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου σημειώνει ότι η διαφοροποιημένη προσέγγιση της νέας διοίκησης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ) προς μια προστατευτική εμπορική πολιτική αποσκοπεί κυρίως στην προσπάθεια ενίσχυσης της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής και της στήριξης στρατηγικών τομέων όπως η μεταλλουργία και οι ημιαγωγοί (semiconductors).
Ταυτόχρονα, σημειώνεται, αποτελεί εργαλείο πίεσης για την άρση μη δασμολογικών εμποδίων και την προστασία των αμερικανικών επιχειρήσεων από αυτό που η κυβέρνηση των ΗΠΑ εκλαμβάνει ως αθέμιτο ανταγωνισμό από τρίτες χώρες.
Συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ επέβαλαν δασμούς ύψους 50% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου και 25% σε όλες τις εισαγωγές αυτοκινήτων.
Επιπρόσθετα, στις αρχές Απριλίου οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν «ανταποδοτικούς» (reciprocal) δασμούς τουλάχιστον ύψους 10% σε οριζόντια βάση, με ποσοστό 10% προς την ΕΕ, που αφορούν γενική δασμολόγηση σχεδόν όλων των εισαγόμενων αγαθών, όχι όμως των υπηρεσιών.
Υπό το βάρος των αναταραχών στις χρηματαγορές που ακολούθησαν, οι «ανταποδοτικοί» δασμοί των ΗΠΑ ανεστάλησαν για διάστημα ενενήντα ημερών, δηλαδή μέχρι τις 9 Ιουλίου, ώστε να δοθεί περιθώριο διαπραγματεύσεων. Ως εκ τούτου, οι γενικοί δασμοί των ΗΠΑ βρίσκονται σήμερα στο 10% για τα ευρωπαϊκά αγαθά και στο 30% για τα κινεζικά αγαθά, και παρότι σε χαμηλότερα επίπεδα από ό,τι είχε αρχικά ανακοινωθεί, είναι σημαντικά αυξημένοι σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η ΕΕ απέφυγε προς το παρόν την επιβολή οποιονδήποτε αντιμέτρων και πρότεινε συμφωνία μηδενικών δασμών για όλα τα βιομηχανικά προϊόντα, με στόχο την αποκλιμάκωση και τη διατήρηση του ελεύθερου εμπορίου.
Σημειώνεται ότι η ανακοίνωση του Προέδρου Τραμπ για επιβολή δασμών 50% στην ΕΕ από τις 9 Ιουλίου, δεν έχει υλοποιηθεί και «φαίνεται να αποτελεί διαπραγματευτική τακτική, καταδεικνύοντας ότι η πορεία προς μια συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ έχει αποβεί δύσκολη».
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες ενδείξεις, διαφαίνεται πως οι σχετικές διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ-ΗΠΑ ενδεχομένως να καταλήξουν σε προσωρινή συμφωνία «πλαίσιο» που ορίζει τους «ανταποδοτικούς» δασμούς της νέας διοίκησης των ΗΠΑ προς την ΕΕ στο 10% όσο συνεχίζονται οι συνομιλίες.
Χωρίς συμφωνία, η αύξηση στους δασμούς στην ΕΕ αναμένεται να ανέλθει στο 30% από την 1η Αυγούστου, σύμφωνα με την σχετική εξαγγελία του Προέδρου Τραμπ ημερομηνίας 12 Ιουλίου.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζει λίστα με αντίμετρα ύψους €72 δισ. κατά των αμερικανικών προϊόντων και συμμετέχει ενεργά σε διαπραγματεύσεις για ενίσχυση και διεύρυνση των εμπορικών συμμαχιών της με χώρες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής.
«Η αβεβαιότητα γύρω από τη διάρκεια και την έκταση των μέτρων ενδέχεται να επηρεάσει τις επιχειρηματικές αποφάσεις. Αν οι δασμοί θεωρηθούν μόνιμοι, μπορεί να οδηγήσουν σε αναβολή επενδύσεων και αλλαγές μέχρι και νέες στρεβλώσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες», τονίζεται.
Επιπτώσεις στις τιμές και ρυθμό ανάπτυξης
Παράλληλα, αναφέρεται ότι σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν και η ΕΕ εφαρμόσει τελικά αντίμετρα, οι αρνητικές επιπτώσεις στις τιμές και τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης πιθανόν να είναι εντονότερες από τις αναμενόμενες.
Ταυτόχρονα μια πιθανή εκτροπή του εμπορίου με τη διοχέτευση πλεονάζουσας κινεζικής παραγωγής από τις ΗΠΑ προς την ΕΕ λόγω των αυξημένων δασμών, ενδέχεται να εντείνει τις αποπληθωριστικές πιέσεις στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω χαμηλότερων τιμών εισαγωγών.
Περιορισμένη η έκθεση σε εξαγωγές
Όπως αναφέρει η Κεντρική Τράπεζα, η Κύπρος έχει περιορισμένη έκθεση στις εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ, αφού αποτελούν μόλις 2% του συνόλου .
Ως εκ τούτου, υποδεικνύει, οι κυριότεροι κίνδυνοι δεν είναι άμεσοι αλλά έμμεσοι και σχετίζονται με την εξάρτηση της κυπριακής οικονομίας από την εξωτερική ζήτηση.
Συγκεκριμένα, η σημαντικότερη πιθανή έμμεση επίδραση αναμένεται στην ζήτηση για υπηρεσίες, λόγω της αυξημένης αβεβαιότητας.
Πιο συγκεκριμένα, επισημαίνεται, «αν οι βασικοί εμπορικοί μας εταίροι επηρεαστούν αρνητικά από τους δασμούς, αυτό θα μπορούσε να μειώσει τις εξαγωγές υπηρεσιών της Κύπρου (π.χ. τουρισμός, επαγγελματικές και ναυτιλιακές υπηρεσίες, πληροφορική, κτλ.)».
Σημαντικό μέρος του εξωτερικού εμπορίου της Κύπρου με τις ΗΠΑ αφορά υπηρεσίες πληροφορικής και επικοινωνιών (ICT), ύψους 15% του συνόλου των εξαγωγών υπηρεσιών.
Παρότι οι δασμοί των ΗΠΑ αφορούν το εμπόριο αγαθών και δεν ισχύουν για υπηρεσίες, ενδεχόμενη μείωση των εξαγωγών ICT προς τις ΗΠΑ δύναται να μετριαστεί από ανάλογη μείωση των σχετικών εισαγωγών από τις ΗΠΑ.
Aρνητικός αντίκτυπος στις εξαγωγές ICT μπορεί να προκύψει και από άλλες αγορές που πιθανόν να επηρεαστούν εμμέσως μέσω της γενικότερης μείωσης της ζήτησης.
Παρά τους κινδύνους και πιθανές επιπτώσεις, η ΚΤ τονίζει ότι ο τομέας της τεχνολογίας παραμένει δυναμικός αφού τα τελευταία έτη έχει διαφοροποιηθεί με επιτυχία προς διάφορες αγορές, ιδιαίτερα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Αντίκτυπος στην ισοτιμία
Εκτός από τον αντίκτυπο μέσω της εξωτερικής ζήτησης, η υψηλή οικονομική αβεβαιότητα που συνδέεται με την απρόβλεπτη πορεία της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ πιθανόν να επηρεάσει και τη συναλλαγματική ισοτιμία του δολαρίου έναντι του ευρώ.
Μέχρι στιγμής η επίδραση αυτή οδήγησε στην υποχώρηση του δολαρίου και την ισχυροποίηση του ευρώ, αλλά ενδέχεται στο μέλλον οι όροι να αντιστραφούν, ανάλογα με τελικές αποφάσεις εμπορικής πολιτικής και την προσαρμογή της παγκόσμιας οικονομίας στα νέα δεδομένα.
Η ενίσχυση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου πιθανώς να οδηγήσει σε περιορισμό της ζήτησης για κάποιες εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αφού επηρεάζει προς τα πάνω τις τιμές των εξαγωγών, ενώ ταυτόχρονα ασκεί καθοδικές πιέσεις στις τιμές των εισαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των εισαγωγών πετρελαίου.
Ταυτόχρονα, συνεχιζόμενη και/ή παρατεταμένη αβεβαιότητα σε σχέση με την εμπορική πολιτική των ΗΠΑ δύναται να επηρεάσει την επιλογή των χωρών σε σχέση με την τιμολόγηση των εμπορικών τους συναλλαγών σε δολάριο (dollar invoi cing), με ενδεχόμενες πιέσεις σε σχέση με περαιτέρω υποχώρηση του δολαρίου έναντι του ευρώ.
Επίσης, η πορεία των τιμών πετρελαίου αναμένεται να επηρεαστεί από τις εξελίξεις στην δασμολογική πολιτική, αφού η αναμενόμενη μείωση στο παγκόσμιο εμπόριο λόγω των δασμών θα επηρεάσει και τη ζήτηση για πετρέλαιο, με συνεπακόλουθες καθοδικές πιέσεις στις τιμές της ενέργειας. Αυτό αναμένεται να επηρεάσει το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό.
Σε σχέση με το ΑΕΠ, καθώς η Κύπρος στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε εισαγωγές πετρελαίου για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της, η εν λόγω επίδραση αναμένεται να είναι σχετικά μεγαλύτερη από ότι σε άλλες χώρες.
Σε σχέση με τον πληθωρισμό, οι καθοδικές πιέσεις στις τιμές της ενέργειας, πέραν του καναλιού μετάδοσης που σχετίζεται με τη συναλλαγματική ισοτιμία, θα έχουν μειωμένη συνεισφορά τόσο στον πληθωρισμό, όσο και στον δομικό πληθωρισμό, μέσω έμμεσων καναλιών μετάδοσης σε άλλες υποκατηγορίες του πληθωρισμού πέραν της ενέργειας, όπως των υπηρεσιών, π.χ. τουριστικών υπηρεσιών, αφού το κόστος ενέργειας αποτελεί σημαντική συνιστώσα του συνολικού κόστους παροχής σχετικών υπηρεσιών.
Εν κατακλείδι, τονίζεται ότι, παρόλο που υπάρχουν διάφορα κανάλια μέσω των οποίων μπορεί να επηρεαστεί η οικονομία, η συνολική επίδραση εξαρτάται και από τις αλληλεπιδράσεις και τις συνθήκες κάθε περίπτωσης.
Συγκεκριμένα, ο ακριβής οικονομικός αντίκτυπος των εμπορικών δασμών εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το ύψος των δασμών, κατά πόσον οι δασμοί θα επεκταθούν και προς τις υπηρεσίες, και κατά πόσον ή/και με ποιον τρόπο θα επηρεαστούν οι ροές επενδύσεων μεταξύ των επηρεαζόμενων χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Ως εκ τούτου, σημειώνεται, είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν με ακρίβεια, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, οι επιδράσεις από τους δασμούς στην οικονομία.
Ευελιξία και προσαρμοστικότητα
«Στην σημερινή συγκυρία, όπου η εξαιρετικά αυξημένη αβεβαιότητα και το ασταθές διεθνές περιβάλλον έχουν προκαλέσει σημαντικές ανακατατάξεις στις αγορές, επιβάλλεται οι μικρές οικονομίες, όπως η Κύπρος, να διατηρούν υψηλό βαθμό ευελιξίας και προσαρμοστικότητας», σημειώνεται.
Παράλληλα, «οφείλουν να ενισχύουν διαρκώς τη θεσμική τους θωράκιση, μεταξύ άλλων μέσω ενός εύρωστου πλαισίου δημοσιονομικής πολιτικής και ενός υγιούς, εποπτευόμενου τραπεζικού συστήματος. Σε ένα περιβάλλον που μεταβάλλεται ταχύτερα από ποτέ, η ανθεκτικότητα δεν αποτελεί επιλογή αλλά αναγκαία συνθήκη για τη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας», σημειώνεται.
Έπληξαν επιχειρήσεις στην ευρωζώνη οι εντάσεις
Στον πιο πρόσφατο γύρο της Έρευνας για την Πρόσβαση των Επιχειρήσεων στη Χρηματοδότηση (SAFE), που καλύπτει το δεύτερο τρίμηνο του 2025, οι περισσότερες εταιρείες στην ευρωζώνη ανέφεραν ότι έχουν επηρεαστεί σε κάποιο βαθμό από τις εμπορικές εντάσεις, με τις εταιρείες που εξάγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και τις εταιρείες του μεταποιητικού τομέα να είναι οι πιο εκτεθειμένες.
Στο νέο γύρο έρευνας που ανακοίνωσε χθες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, εισήχθησαν ad hoc ερωτήσεις για να εξεταστούν οι επιπτώσεις των πρόσφατων εμπορικών εντάσεων και συγκεκριμένα των ανακοινώσεων για την επιβολή δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες στις επιχειρηματικές στρατηγικές των επιχειρήσεων της ζώνης του ευρώ.
Όπως σημειώνεται, η ένταση του αντίκτυπου των εμπορικών εντάσεων ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των επιχειρήσεων, με τις επιχειρήσεις που εξάγουν στις ΗΠΑ και εκείνες του μεταποιητικού τομέα να είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες.
Περίπου το 30% των επιχειρήσεων εκφράζει ανησυχίες σχετικά με καθυστερήσεις ή ελλείψεις στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Επιπλέον, οι επιχειρήσεις ανέφεραν την ανάγκη αναζήτησης εναλλακτικών προμηθευτών. Οι απαντήσεις στην έρευνα αποκάλυψαν επίσης ότι οι κύριες στρατηγικές που χρησιμοποιούνται για την προσαρμογή στο μεταβαλλόμενο εμπορικό περιβάλλον περιλαμβάνουν την επαναπροσδιορισμό των πωλήσεων στις εγχώριες και τις αγορές της ΕΕ και την αναδιάρθρωση των αλυσίδων εφοδιασμού.
Η έκθεση παρουσιάζει τα κύρια αποτελέσματα του 35ου γύρου της έρευνας SAFE για την ευρωζώνη. Η έρευνα διεξήχθη μεταξύ 30 Μαΐου και 27 Ιουνίου 2025.
Σε αυτόν τον γύρο έρευνας, οι επιχειρήσεις ρωτήθηκαν για τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές εξελίξεις κατά την περίοδο μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου 2025. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις ανέφεραν επίσης τις προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό, τις τιμές πώλησης και άλλα κόστη στη ζώνη του ευρώ.
Μείωση επιτοκίων και ελαφριά αυστηροποίηση κριτηρίων δανεισμού
Οι επιχειρήσεις συνέχισαν να αναφέρουν μείωση των επιτοκίων των τραπεζικών δανείων, ενώ παράλληλα υποδεικνύουν μια ελαφριά αυστηροποίηση άλλων όρων δανεισμού.
Το κενό χρηματοδότησης μέσω τραπεζικών δανείων παρέμεινε σταθερό, με τις εταιρείες να αναφέρουν ότι τόσο οι ανάγκες για τραπεζικά δάνεια όσο και η διαθεσιμότητα τραπεζικών δανείων παρέμειναν σε γενικές γραμμές αμετάβλητες.
Οι μέσες προσδοκίες των εταιρειών για τον πληθωρισμό σε ορίζοντα ενός έτους μειώθηκαν στο 2,5%, από 2,9%, ενώ οι μέσες προσδοκίες για τον πληθωρισμό σε ορίζοντα τριών και πέντε ετών παρέμειναν αμετάβλητες στο 3,0%.
