Το Δημοσιονομικό Συμβούλιο Κύπρου εισηγείται ο Προϋπολογισμός του 2026 και το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2026-28 να στραφεί σε μια στρατηγική «αυτοπροστασίας» της χώρας απέναντι στην κλιματική αλλαγή, με ισχυρή αύξηση εθνικών επενδύσεων, δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα και σαφή προτεραιοποίηση των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) σε μεταφορές, κτήρια και ηλεκτρική ενέργεια. Για το ΔΣΚ, οι εντός προϋπολογισμού σχετικές δαπάνες αυτή τη στιγμή είναι πολύ χαμηλότερες των αναγκαίων.
«Οι εθνικές επενδύσεις να αυξηθούν σημαντικά […] κυρίως για την αυτοπροστασία της οικονομίας, της κοινωνίας, και, τελικά, των δημοσίων οικονομικών», σημειώνει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο σε σημείωμά του ενόψει της έγκρισης του Προϋπολογισμού για το 2026 από το Υπουργικό Συμβούλιο και ζητεί να μη θεωρείται η δαπάνη για το κλίμα κόστος αλλά «επένδυση για το μέλλον». Η ανάλυση επισημαίνει ότι η Κύπρος δεν μπορεί να αναστρέψει την κλιματική κρίση, αλλά η «εκπλήρωση των ειλημμένων υποχρεώσεων δεν μπορεί να θεωρείται προαιρετική», ενώ ο φυσικός κίνδυνος είναι ήδη εδώ και αυξάνεται.
Το ΔΣΚ προειδοποιεί ότι το κόστος της αδράνειας θα είναι πολλαπλάσιο του κόστους δράσης, με σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και τα δημόσια οικονομικά.
«Η Κύπρος», αναφέρει το σημείωμα, «συνεχίζει, μετά από πολλά χρόνια ανεπαρκούς επένδυσης, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, να υστερεί στην ανάπτυξη υποδομών, πολιτικών και άλλων μέσων για μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Οι εκτιμήσεις επιπτώσεων σε δημοσιονομικό, μακροοικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, πρέπει να προκαλούν ανησυχία».
Το ΔΣΚ διακρίνει διαχειρίσιμους κινδύνους προσαρμογής και μετάβασης για τα δημόσια οικονομικά, αλλά πολύ υψηλό φυσικό ρίσκο που αυξάνει το κόστος μη δράσης και επιβαρύνει την κοινωνία.
Εισηγήσεις
Με βάση τα παραπάνω, το ΔΣΚ εισηγείται:
Σημαντική αύξηση εθνικών επενδύσεων με στόχο την «αυτοπροστασία» της οικονομίας, της κοινωνίας και των δημόσιων οικονομικών, πέρα από την εκπλήρωση υποχρεώσεων.
Στοχευμένη εστίαση σε μεταφορές, κτήρια και ηλεκτρική ενέργεια (παραγωγή, δίκτυο, αποθήκευση), όπου υστερεί η χώρα σε υποδομές και ανθεκτικότητα.
Ρητά χρονοδιαγράμματα, μετρήσιμες εκτιμήσεις προόδου και συνεχής παρακολούθηση υλοποίησης εθνικών στρατηγικών.
Αυστηρή εντολή σε υπουργεία/υφυπουργεία/υπηρεσίες για προτεραιοποίηση υποχρεώσεων ΕΣΕΚ και καλύτερο συντονισμό (π.χ. LULUCF), με ενσωμάτωση στους προϋπολογισμούς.
Αποφυγή μείωσης αναπτυξιακών δαπανών το 2027-2028 και επαναφορά «επενδυτικής λογικής» στις κρατικές δαπάνες, με προσοχή στις πληθωριστικές πιέσεις.
Οι δαπάνες
Παράλληλα το ΔΣΚ επαναλαμβάνει την ανάγκγη συγκράτησης των ανελαστικών δαπανών προκειμένου να υπάρχει η δημοσιονομική δυνατότητα υλοποίησης των αναγκαίων επενδύσεων για τη διαχείρισης της κλιματικής αλλαγής.
«Σε κάθε περίπτωση», τονίζεται, «διακρίνουμε αυξημένο κίνδυνο, τόσο στον ορίζοντα μέχρι το 2035 όσο και στον ορίζοντα μέχρι το 2050, και επαναλαμβάνουμε πως η εξασφάλιση των αναγκαίων υποδομών και δυνατοτήτων της Δημοκρατίας, σε συνδυασμό και με τη λήψη των απαιτούμενων μέτρων, πρέπει να θεωρείται πως έχουν ήδη καθυστερήσει».
Τέλος, το Συμβούλιο σημειώνει τις αναλύσεις του Ινστιτούτου Κύπρου, που συνάδουν με σειρά άλλων αναλύσεων και εκτιμήσεων, το οποίο εκτιμά πως το κόστος για μέτρα είναι διαχειρίσιμο για την οικονομία, και πως, σε κάθε περίπτωση, το κόστος της αδράνειας θα είναι πολλαπλάσιο του κόστους αντιμετώπισης των κινδύνων.
Με αφορμή το σημείωμα το ΑΚΕΛ ζήτησε αμεση ενίσχυση των δημόσιων δαπανών για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και κάνει λόγο για αποτυχία της κυβέρνησης Ν. Χριστοδουλίδη στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
"Η κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει να γενικολογεί και να προχωρήσει επιτέλους, σε σημαντική αύξηση των εθνικών επενδύσεων στις υποδομές μεταφορών, κτιρίων και ηλεκτρικής ενέργειας—όχι απλώς για να καλύψει τις ελάχιστες υποχρεώσεις, αλλά για να προστατεύσει την οικονομία, την κοινωνία, το περιβάλλον και τη δημόσιά υγεία", τονίζει το ΑΚΕΛ.
