Ένα έργο που χαρακτηρίστηκε «κατεπείγον» από το Υπουργικό Συμβούλιο για την κατασκευή αγκυροβολίου και την εγκατάσταση δύο υποθαλάσσιων αγωγών μεταφοράς υγραερίου (LPG) στη θαλάσσια περιοχή Ζυγίου, εξελίχθηκε σε ένα έργο που δεν απέφυγε την κυπριακή νόσο των δημοσίων έργων στην Κύπρο: καθυστερήσεις και υπερβάσεις.
"Χωρίς να παραγνωρίζονται οι ιδιαιτερότητες του Έργου, η πορεία υλοποίησης του αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση αδυναμίας του κράτους να υλοποιήσει ένα ουσιώδες αναπτυξιακό έργο, σύντομα, αποτελεσματικά, εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων και εντός του εκτιμώμενου κόστους", αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής, Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, προλογίζοντας την ειδική έκθεση "Έλεγχος των διαδικασιών ανάθεσης σύμβασης για κατασκευή αγκυροβολίου και εγκατάσταση δύο υποθαλάσσιων αγωγών για τη μεταφορά υγραερίου (LPG) στη θαλάσσια λιμενική περιοχή Ζυγίου (Βασιλικού)" με ελεγχόμενο φορέα την Αρχή Λιμένων Κύπρου (ΑΛΚ). Αν και το έργο χαρακτηρίστηκε κατεπείγον, το 92% του χρόνου αναλώθηκε σε συζητήσεις και προετοιμασία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την έκθεση οι πρώτες συζητήσεις για το έργο ξεκίνησαν το 2015 και η απόφαση για την υλοποίησή του λήφθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 27.10.2021, με τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος. Τελικά η Σύμβαση υπογράφτηκε τον Ιούνιο του 2024 και το εργο θα ολοκληρωνόταν τον Αύγουστο του 2025.
"Αυτό σημαίνει ότι μόνο το 8% του χρόνου (10 μήνες από τους 120) αφορούσε πραγματική υλοποίηση, ενώ το υπόλοιπο 92% αφορούσε συζητήσεις και προετοιμασία", σχολιάζει ο κ. Παπακωνσταντίνου.
Η σύμβαση
Παρόλο, προστίθεται, που μεσολάβησε περίοδος 18 μηνών μεταξύ της ημερομηνίας ανάθεσης ετοιμασίας των εγγράφων διαγωνισμού στους Σύμβουλους Μελετητές (ΣΜ) και της ημερομηνίας προκήρυξης του διαγωνισμού εντούτοις, μετά την προκήρυξη του διαγωνισμού, υπήρξαν τροποποιήσεις επί των αρχικών εγγράφων με ουσιαστικότερες (α) τον διπλασιασμό της χρονικής διάρκειας της Σύμβασης από πέντε σε δέκα μήνες και (β) την αναθεώρηση του εκτιμώμενου κόστους προς τα πάνω κατά 12,2% (από €4,1εκ. πλέον ΦΠΑ σε €4,6εκ. πλέον ΦΠΑ) 11 μόλις ημέρες πριν την λήξη της προθεσμίας υποβολής των προσφορών. Αυτό εγείρει, αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής, ερωτήματα για την όλη προετοιμασία.
"Οι δύο ουσιαστικές τροποποιήσεις ενδεχομένως να απέτρεψαν άλλους σοβαρούς οικονομικούς φορείς να υποβάλουν προσφορά", αναφέρει.
Τελικά υποβλήθηκαν μόνο δύο προσφορές και με προβλήματα, σύμφωνα με την έκθεση. "Οι εν λόγω προσφορές που λήφθηκαν παρουσίαζαν σοβαρούς λόγους απόρριψης συνεπώς ο διαγωνισμός θα έπρεπε να ακυρωθεί και να επαναπροκηρυχθεί, ενέργεια που δεν πραγματοποιήθηκε", τονίζεται.
"Εκ του αποτελέσματος" αναφέρεται, με την υποβολή μόνο δύο προσφορών, είναι προφανές ότι σε ένα διαγωνισμό τέτοιας σημαντικότητας για την Κυπριακή Δημοκρατία, δεν διασφαλίστηκε ικανοποιητική ευρύτητα συμμετοχής και δεν κατέστη δυνατή η ανάπτυξη του ανάλογου ανταγωνισμού που εύλογα αναμενόταν. Ενδεχομένως, σοβαρό λόγο για το μειωμένο ενδιαφέρον να αποτέλεσε και το γεγονός ότι, αφότου προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός στις 27.1.2023, εκδίδονταν συνεχώς τροποποιητικές Εγκύκλιοι (έξι στο σύνολο) και χορηγούνταν διαδοχικές παρατάσεις (τρεις στο σύνολο) στην προθεσμία υποβολής των προσφορών, ενέργειες που καταδεικνύουν ελλείψεις στην προετοιμασία του διαγωνισμού. Συγκεκριμένα, παραχωρήθηκε συνολική παράταση χρόνου δύο μηνών (63 ημέρες) για την υποβολή των προσφορών, από τις 3.3.2023 στις 5.5.2023, σε διαγωνισμό στον οποίο η αρχική περίοδος υποβολής προσφορών είχε διάρκεια 35 ημέρες".
Η εκτέλεση
Στη φάση της υλοποίησης, δέκα μήνες μετά την έναρξη των εργασιών, και ενώ το έργο θα έπρεπε να είναι ολοκληρωμένο, οι πληρωμές για τις εκτελεσθείσες εργασίες ανέρχονταν περίπου στο 50% του καθαρού ποσού της Σύμβασης.
"Αφότου παρήλθε η συμβατική ημερομηνία ολοκλήρωσης των εργασιών (2.8.2025), η ΑΛΚ, χωρίς να εξασφαλίσει την εκ των προτέρων έγκριση της ΚΕΑΑ, έδωσε οδηγία στον Εργολάβο για αλλαγή στην όδευση των αγωγών, με διαφαινόμενες σημαντικές χρονικές επιπτώσεις. Ως εκ τούτου, η κατασκευή του Έργου, το οποίο είχε χαρακτηριστεί κρίσιμο ως προς τον χρόνο ολοκλήρωσής του, εξελίσσεται με απροσδιόριστο χρονικό και οικονομικό ορίζοντα", τονίζεται
Σε ότι αφορά το κόστος του έργου με βάση τη Σύμβαση είναι 28,7% υψηλότερο από την Αρχική Εκτιμώμενη Αξία και 14,7% υψηλότερο από την Τελική Εκτιμώμενη Αξία.
"Η μη ολοκλήρωση του Έργου στον προβλεπόμενο χρόνο και η αλλαγή όδευσης των αγωγών, αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του κόστους", διαπιστώνει η Ελεγκτική Υπηρεσία.
Ο έλεγχος διενεργήθηκε εξ αφορμής καταγγελίας που υποβλήθηκε στην ΕΥ από τον Οικονομικό Φορέα (ΟΦ) Α (που δεν κέρδισε το έργο) και εξέτασε τη συμμόρφωση με το νομοθετικό/κανονιστικό πλαίσιο των διαδικασιών που ακολουθήθηκαν από το στάδιο της προκήρυξης μέχρι και την τελική κατακύρωση του διαγωνισμού αρ. 4/2023, ο οποίος προκηρύχθηκε από την ΑΛΚ, με αντικείμενο την κατασκευή αγκυροβολίου και την εγκατάσταση δύο υποθαλάσσιων αγωγών για τη μεταφορά υγραερίου (LPG) στη θαλάσσια λιμενική περιοχή Ζυγίου (Βασιλικού). Στο πλαίσιο του πιο πάνω ελέγχου, λαμβάνοντας υπόψη ότι η κατασκευή του έργου βρίσκεται σε εξέλιξη, διερευνήθηκε επίσης το ενδεχόμενο ύπαρξης καθυστερήσεων στην πρόοδο των κατασκευαστικών εργασιών.
Η απάντηση της Αρχής Λιμένων
Η Αρχή Λιμένων Κύπρου (ΑΛΚ), στην απάντησή της προς την Ελεγκτική Υπηρεσία αναφέρει ότι λόγω της εξειδικευμένης φύσης και της κατεπείγουσας ανάγκης, προχώρησε με συνοπτικές διαδικασίες για τη μελέτη, προκήρυξη και εκτέλεση του έργου.
Η ΑΛΚ παραδέχθηκε την αύξηση της χρονικής διάρκειας της σύμβασης από 5 σε 10 μήνες, που δικαιολογήθηκε από την ίδια και τους Συμβούλους Μελετητές ως αναγκαία για την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου, παρά τον κατεπείγοντα χαρακτήρα. Επίσης, ανέφερε την αύξηση της εκτιμώμενης αξίας του διαγωνισμού και την παράταση προθεσμιών υποβολής προσφορών λόγω πολλών τροποποιήσεων και ερωτημάτων από τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς, γεγονότα που σχετίζονται με την προσπάθεια διασφάλισης ανταγωνισμού.
Η ΑΛΚ απάντησε στα ευρήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας σχετικά με τις ελλείψεις και προβλήματα στην επάρκεια συμμετοχής, την αμφισβήτηση των προϋποθέσεων συμμετοχής, και την αξιολόγηση των προσφορών, αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι η αρχική εγγύηση συμμετοχής θεωρήθηκε επαρκής στην αγορά υπό τις τότε συνθήκες (παγκόσμια κρίση λόγω πανδημίας και γεωπολιτικών γεγονότων). Η ΑΛΚ ανέφερε επίσης ότι έχει αυξήσει τα ποσά της εγγύησης συμμετοχής και της ημερήσιας αποζημίωσης για καθυστερήσεις, ενώ καθόρισε μέγιστο όριο για την πρόσθετη αμοιβή (bonus) του αναδόχου.
Επιπλέον, η ΑΛΚ τόνισε ότι όλες οι αποφάσεις ελήφθησαν σε συμφωνία με τις εσωτερικές διαδικασίες της και τους εφαρμοζόμενους κανονισμούς, προσαρμόζοντας το έργο στις τεχνικές και αγοράς συνθήκες και διασφαλίζοντας την προώθηση του έργου εντός του πλαισίου των δυνατοτήτων. Η καθυστέρηση στην υλοποίηση αποδίδεται κυρίως στην πολυπλοκότητα του έργου και τις εξωγενείς συνθήκες.
Τέλος, η ΑΛΚ παραδέχεται ότι η πορεία υλοποίησης είναι σύνθετη και σημαντική για την ενεργειακή πολιτική, υπογραμμίζοντας την προσπάθεια που καταβάλλει για να εξασφαλίσει την ασφαλή και επιτυχή ολοκλήρωση του έργου, παρά τις δυσκολίες και καθυστερήσεις που παρουσιάζονται.
Τι είναι το LPG
Το υγροποιημένο αέριο πετρελαίων ή υγραέριο, γνωστό ως LPG (Liquefied Petroleum Gas), είναι ένα μείγμα υδρογονανθράκων, με κύρια συστατικά το προπάνιο και το βουτάνιο. Παράγεται κυρίως κατά την εξόρυξη του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, αλλά και από τη διύλιση του πετρελαίου. Το υγραέριο βρίσκεται σε αέρια μορφή σε ατμοσφαιρικές συνθήκες, ενώ για την ευκολία διαχείρισης/μεταφοράς του, υγροποιείται τεχνητά με μικρή αύξηση της πίεσής του σε συνθήκες περιβάλλοντος.
Στη φυσική του μορφή είναι άοσμο γι’ αυτό και του προσδίδεται τεχνητά η χαρακτηριστική οσμή του με τη χρήση ειδικών ουσιών, προκειμένου να γίνεται άμεσα αντιληπτή η παρουσία του, σε πιθανή περίπτωση διαρροής. Η πιο διαδεδομένη χρήση του υγραερίου είναι η υγραεριοκίνηση οχημάτων (autogas), καθώς και οι φιάλες υγραερίου για βιομηχανική, εμπορική και οικιακή χρήση. Το υγραέριο (LPG) δεν πρέπει να συγχέεται με το φυσικό αέριο που είναι κυρίως μεθάνιο, ούτε με το υγροποιημένο φυσικό αέριο (Liquefied Natural Gas, LNG).
