Τα δύο κύρια θεσμικά όργανα της ΕΕ, το Συμβούλιο (κράτη μέλη) και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία σχετικά με οδηγία της ΕΕ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών της νομοθεσίας περί αφερεγγυότητας. Με την προσέγγιση των εθνικών κανόνων αφερεγγυότητας, η ΕΕ θα καταστεί ελκυστικότερη προς τους επενδυτές. Επί του παρόντος οι διασυνοριακοί επενδυτές, όταν αξιολογούν μια επενδυτική ευκαιρία σε χώρα άλλη από τη δική τους, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη έως 27 διαφορετικούς κανόνες περί αφερεγγυότητας.
Η συμφωνία μεταξύ του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα καθορίσει κανόνες σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με διάφορες βασικές πτυχές των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Τα νέα, κοινά μέτρα επιδιώκουν μεγιστοποίηση της αξίας που μπορούν να ανακτήσουν οι πιστωτές από την αφερέγγυα εταιρεία και αύξηση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Πρόκειται για σημαντικό βήμα προς πιο αποτελεσματικές και ολοκληρωμένες ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές με ζωτική σημασία για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Αγωγές διάρρηξης δικαιοπραξίας
Με βάση το νέο νομοθέτημα της ΕΕ περί αφερεγγυότητας, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόζουν τα ίδια (ελάχιστα) πρότυπα όταν λαμβάνουν μέτρα για να αποτραπεί το ενδεχόμενο να μειώσουν οι οφειλέτες την αξία που μπορούν να λάβουν οι πιστωτές συνεπεία της αφερεγγυότητας εταιρείας. Οι αποκαλούμενες αγωγές διάρρηξης δικαιοπραξίας επιτρέπουν την προσβολή πράξεων του οφειλέτη που γίνονται πριν από την έναρξη της πτωχευτικής διαδικασίας και, ως εκ τούτου, προστατεύουν την πτωχευτική περιουσία από την παράνομη απαλλοτρίωση περιουσιακών στοιχείων.
Εντοπισμός περιουσιακών στοιχείων
Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πιστωτές μπορούν να ανακτήσουν τη μέγιστη αξία από την εκκαθαρισμένη εταιρεία, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο επιθυμούν από τα κράτη μέλη να ορίσουν δικαστήρια ή διοικητικές Αρχές που, κατόπιν αιτήματος διαχειριστή αφερεγγυότητας, θα μπορούν να έχουν πρόσβαση και να πραγματοποιούν αναζητήσεις στα εθνικά κεντρικά μητρώα τραπεζικών λογαριασμών, καθώς και στα μητρώα τραπεζικών λογαριασμών που τηρούνται σε άλλα κράτη μέλη και τα οποία είναι προσβάσιμα μέσω του ενιαίου σημείου πρόσβασης για τα μητρώα τραπεζικών λογαριασμών (BARIS), όσον αφορά πληροφορίες σχετικά με περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στην πτωχευτική περιουσία. Η απαίτηση αυτή συνοδεύεται από κανόνες σχετικά με τους όρους πρόσβασης και παρακολούθησης του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιείται η πρόσβαση.
Οι διαχειριστές αφερεγγυότητας θα έχουν επίσης πρόσβαση σε μητρώα πραγματικών δικαιούχων και σε ορισμένα εθνικά μητρώα και βάσεις δεδομένων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση επιδιώκεται και πάλι η βελτίωση της πρόσβασης των διαχειριστών αφερεγγυότητας, ανεξαρτήτως της χώρας εγκατάστασής τους.
Μεταβίβαση ενεργητικού
Βάσει της συμφωνίας μεταξύ του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου, η αποκαλούμενη διαδικασία προσυμφωνημένης μεταβίβασης ενεργητικού θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Στο πλαίσιο διαδικασίας προσυμφωνημένης μεταβίβασης ενεργητικού, οι προπαρασκευαστικές εργασίες και η διαπραγμάτευση για την πώληση της επιχείρησης του οφειλέτη γίνονται πριν από την επίσημη έναρξη των διαδικασιών αφερεγγυότητας. Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται εφικτή η εκτέλεση της πώλησης και η απόκτηση του προϊόντος της σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έναρξη των επίσημων διαδικασιών αφερεγγυότητας για την εκκαθάριση μιας επιχείρησης.
Η διαδικασία προσυμφωνημένης μεταβίβασης ενεργητικού θα καταστήσει δυνατή την αυτόματη μεταβίβαση συμβάσεων που είναι απαραίτητες για τη συνέχιση της επιχείρησης (δηλαδή εκκρεμών συμβάσεων) από τον οφειλέτη στον αγοραστή της επιχείρησης χωρίς τη συγκατάθεση του αντισυμβαλλομένου του οφειλέτη. Ωστόσο, σύμφωνα με τη θέση του Συμβουλίου, η νέα οδηγία της ΕΕ θα περιέχει διασφαλίσεις για την προστασία της συμβατικής ελευθερίας. Επιπλέον, διασφαλίζεται ότι δεν θίγονται τα ατομικά και τα συλλογικά δικαιώματα των εργαζομένων βάσει του ενωσιακού και του εθνικού δικαίου.
Υποχρέωση των διευθυντών
Η οδηγία θα ευθυγραμμίσει επίσης τους εθνικούς κανόνες σχετικά με την υποχρέωση του διευθυντή εταιρείας να υποβάλει εγκαίρως αίτηση αφερεγγυότητας. Πρόκειται για ένα ακόμη μέτρο για τη μεγιστοποίηση της αξίας που μπορούν να ανακτήσουν οι πιστωτές.
Οι διευθυντές πρέπει να υποβάλουν την αίτηση για την έναρξη διαδικασίας αφερεγγυότητας εντός τριών μηνών από τη στιγμή που υποπίπτει στην αντίληψή τους ότι η εταιρεία βρίσκεται σε χρηματοοικονομική δυσχέρεια. Σύμφωνα με τη θέση του Συμβουλίου, ένα κράτος μέλος μπορεί να προβλέπει ότι η υποχρέωση υποβολής αίτησης αφερεγγυότητας αναστέλλεται, εάν ένας διευθυντής λάβει άλλα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί ζημία για τους πιστωτές εταιρείας καθώς και να διασφαλισθεί επίπεδο προστασίας των πιστωτών ισοδύναμο με την προστασία που παρέχεται με την υποχρέωση υποβολής αίτησης για διαδικασία αφερεγγυότητας.
Επιτροπή πιστωτών
Μια άλλη καινοτομία του νομοθετήματος είναι ότι, υπό ορισμένες συνθήκες, θα πρέπει να συστήνονται επιτροπές πιστωτών σε όλα τα κράτη μέλη. Η οδηγία εναρμονίζει ορισμένα χαρακτηριστικά της επιτροπής πιστωτών σε όλα τα κράτη μέλη, όπως η σύνθεσή της, οι μέθοδοι εργασίας της επιτροπής, καθώς και η προσωπική ευθύνη των μελών της.
Η επιτροπή πιστωτών μπορεί να συμβάλει στην προβλέψιμη και δίκαιη κατανομή της αξίας που ανακτάται μεταξύ των πιστωτών, καθώς ενισχύει τη θέση τους στη διαδικασία αφερεγγυότητας. Διασφαλίζει, για παράδειγμα, τη συμμετοχή μεμονωμένων πιστωτών που, διαφορετικά, θα μπορούσαν να μη μετάσχουν στη διαδικασία, π.χ. λόγω περιορισμένων πόρων ή γεωγραφικής απόστασης.
Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν τη σύσταση της επιτροπής πιστωτών στις μεγάλες επιχειρήσεις.
Ενίσχυση της διαφάνειας
Για να μειωθούν τα εμπόδια στις επενδύσεις σε άλλο κράτος μέλος, οι χώρες της ΕΕ θα υποχρεούνται να καταρτίσουν ενημερωτικό δελτίο με πληροφορίες πρακτικού χαρακτήρα για τα βασικά στοιχεία της εγχώριας νομοθεσίας τους περί αφερεγγυότητας.
Το ενημερωτικό δελτίο θα είναι διαθέσιμο στη διαδικτυακή πύλη της ΕΕ για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη (e-Justice) στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά, καθώς και στην πρωτότυπη γλώσσα (εάν είναι άλλη).
Επόμενα βήματα
Η συμφωνία μεταξύ της δανικής Προεδρίας της ΕΕ και των διαπραγματευτών του Κοινοβουλίου θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και από τα δύο θεσμικά όργανα και στη συνέχεια να εκδοθεί και τυπικά. Τα κράτη μέλη θα έχουν δύο έτη και εννέα μήνες στη διάθεσή τους για να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο.
Ήδη από το 2015, το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) χαρακτήρισαν από κοινού το δίκαιο της αφερεγγυότητας τομέα καίριας σημασίας για την επίτευξη της ένωσης των κεφαλαιαγορών. Το 2019 το ΔΝΤ προσδιόρισε τις πρακτικές αφερεγγυότητας ως ένα από τα «τρία κύρια εμπόδια για τη μεγαλύτερη ενοποίηση των κεφαλαιαγορών στην Ευρώπη». Και σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (2020), οι σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαδικασιών αφερεγγυότητας των κρατών μελών αντικατοπτρίζονται στις διακυμάνσεις ως προς τον μέσο χρόνο ανάκτησης, ο οποίος κυμαίνεται από 0,6 έως 7 έτη, και ως προς τα δικαστικά έξοδα, τα οποία κυμαίνονται από 0 έως άνω του 10%.
