Η Επιτροπή Εσωτερικών της Βουλής συνέρχεται, εκτάκτως, μεθαύριο Δευτέρα για να αποφασίσει τελεσίδικα επί των 70 περίπου προτάσεων νόμου που εκκρεμούν ενώπιόν της και αφορούν προτεινόμενες τροποποιήσεις στους εκλογικούς νόμους. Όσες προτάσεις νόμου εξασφαλίσουν πλειοψηφία θα προωθηθούν για ψήφιση το συντομότερο. Για τις προτάσεις νόμου που προϋποθέτουν τροποποίηση του Συντάγματος απαιτείται η εξασφάλιση συγκατάθεσης από τα 2/3 των βουλευτών, δηλαδή, 38 από τις 56 ψήφους.
Ο άγραφος νόμος που εφαρμόζεται ευλαβικά από τη Βουλή απαγορεύει τις όποιες αλλαγές σε εκλογικούς νόμους ένα χρόνο πριν τις εκλογές. Συνεπώς, ο μήνας που διανύουμε θα είναι καθοριστικός για τις βουλευτικές εκλογές του 2026.
Οι προτεινόμενες αλλαγές
Κατατέθηκαν αρκετές και ενδιαφέρουσες προτάσεις νόμου που στοχεύουν, αφενός, στη διόρθωση στρεβλώσεων που παρατηρούνται στις βουλευτικές εκλογές και αφετέρου, στην ανανέωση του πολιτικού συστήματος. Ωστόσο, εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται καμία από αυτές τις προτάσεις νόμου να εξασφαλίζει την απαιτούμενη πλειοψηφία. Μπορεί να προτάσσεται το επιχείρημα ότι, η εφαρμογή τους απαιτεί χρόνο και χρήμα καθώς και πρόσθετο μηχανογραφικό σύστημα, ωστόσο, ο πραγματικός λόγος είναι άλλος: επηρεάζονται τα καλά και τα συμφέροντα.
Δέον να σημειωθεί, ότι το αρμόδιο Υπουργείο Εσωτερικών που εφαρμόζει τους εκλογικούς νόμους, δεν έφερε ένσταση στην ψήφισή τους, ακόμη και για την πρόταση νόμου που προβλέπει την υιοθέτηση της οριζόντιας ψηφοφορίας. Ο δε υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, με πολυσέλιδη επιστολή του προς τον πρόεδρο και τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών, στις 6/4/2025, έθεσε την Υπηρεσία Εκλογών στη διάθεση της Βουλής για να αντιμετωπιστούν τα οποιαδήποτε τεχνοκρατικής ή πρακτικής φύσεως ζητήματα που εγείρονται στην περίπτωση που αποφασιστεί η ψήφιση των προτεινόμενων νομοθεσιών.
Ειδικότερα, την ερχόμενη Δευτέρα θα υπάρξει τελική τοποθέτηση στη Βουλή και για τις ακόλουθες προτάσεις νόμου:
-
Οριζόντια ψηφοφορία. Ο βουλευτής Χαράλαμπος Θεοπέμπτου εκ μέρους των Οικολόγων, η ανεξάρτητη βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδου και ο βουλευτής της ΔΗΠΑ Μαρίνος Μουσιούττας, εισηγούνται τη θεσμοθέτηση της οριζόντιας ψηφοφορίας και κατά τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στους ψηφοφόρους να ψηφίζουν υποψήφιους από διάφορους κομματικούς συνδυασμούς.
-
Η βουλευτική έδρα των αρχηγών. Ο Σταύρος Παπαδούρης εκ μέρους των Οικολόγων και οι βουλευτές του ΔΗΚΟ, Ζαχαρίας Κουλίας και Παύλος Μυλωνάς, εισηγούνται όπως οι αρχηγοί των κομμάτων εκλέγονται στη Βουλή με σταυρούς προτίμησης. Οι τρεις βουλευτές προτείνουν την κατάργηση της ισχύουσας νομοθεσίας που προβλέπει ότι, λαμβάνουν τόσους σταυρούς προτίμησης όσοι είναι οι ψήφοι του συνδυασμού του οικείου κόμματος ή συνασπισμού που είναι επικεφαλής. Σε περίπτωση ψήφισης της εν λόγω πρότασης νόμου, θα υπάρχει, πάντα, το ενδεχόμενο αρχηγοί κομμάτων να μην καταφέρουν να εκλεγούν ως βουλευτές.
-
Αριθμητική αύξηση των βουλευτών. Ο Μαρίνος Σιζόπουλος προτείνει την αύξηση του αριθμού των βουλευτών κατά 10 ως βουλευτές επικρατείας, επτά Ελληνοκύπριους και τρεις Τουρκοκύπριους. Προτείνεται, δηλαδή, η αύξηση των βουλευτικών εδρών από 56 που είναι σήμερα στις 63. Σύμφωνα με τον κ. Σιζόπουλο, η αύξηση των βουλευτών θα συμβάλει στην ποιοτική αναβάθμιση του ρόλου και των δραστηριοτήτων της Βουλής.
-
Η ψήφος των εκ μητρογονίας προσφύγων. Την πρόταση νόμου της βουλεύτριας του ΔΗΣΥ, Ρίτας Θεοδώρου Σούπερμαν, προσυπογράφουν 15 βουλευτές διαφόρων κομμάτων και στηρίζεται από τα κόμματα ΔΗΣΥ και ΕΛΑΜ. Η επίμαχη πρόταση νόμου δίνει το δικαίωμα στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στον τόπο καταγωγής τους, όπως ισχύει σήμερα για τους εκ πατρογονίας πρόσφυγες.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, σε περίπτωση νομικής κατοχύρωσης του δικαιώματος ψήφου των εκ μητρογονίας προσφύγων στην επαρχία καταγωγής τους, θα αλλάξει ο εκλογικός χάρτης της χώρας και σε βάθος χρόνου, η κατανομή των βουλευτικών εδρών δεν θα είναι αντιπροσωπευτική του εκλογικού σώματος. Το Υπουργείο Εσωτερικών ενημέρωσε τους βουλευτές ότι, σε περίπτωση που αποφασιστεί η τροποποίηση του εκλογικού νόμου, τότε, στις βουλευτικές εκλογές του 2026 οι επαρχίες Λευκωσίας, Λάρνακας και Πάφου θα απωλέσουν από μια βουλευτική έδρα προς όφελος δύο εδρών της Αμμοχώστου και μιας έδρας της Κερύνειας. Σε 20 περίπου χρόνια η μεγάλη πλειοψηφία των εκλογέων, αν όχι όλοι, θα θεωρούνται εκτοπισθέντες, με αποτέλεσμα την απώλεια εδρών από τις ελεύθερες επαρχίες.
Από την άλλη, η άρνηση στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στην επαρχία καταγωγής τους συνιστά διάκριση στη βάση φύλου, σύμφωνα με την επίτροπο Διοικήσεως και την επίτροπο Ισότητας Φύλων. Το δε Υπουργείο Εσωτερικών προκρίνει την παραχώρηση του δικαιώματος στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες μόνο στις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
-
Όταν το δεύτερο κόμμα εκλέγει περισσότερους βουλευτές. Στις βουλευτικές εκλογές του 2021 παρατηρήθηκε το εξής παράδοξο στις επαρχίες Λευκωσίας, Λάρνακας και Κερύνειας: Το πρώτο κόμμα εξέλεξε λιγότερους βουλευτές από το δεύτερο. Οι βουλευτές του ΔΗΣΥ, Νίκος Γεωργίου, Νίκος Σύκα και Κυριάκος Χατζηγιάννης εισηγούνται διαφοροποιήσεις στον τρόπο κατανομής των βουλευτικών εδρών. Αν ίσχυαν οι ρυθμίσεις αυτές το 2021, το ΔΗΚΟ θα έχανε δυο έδρες και θα κέρδιζαν από μία έδρα ο ΔΗΣΥ και το ΕΛΑΜ.
Η ψήφος στους 17χρονους
Η Επιτροπή Εσωτερικών θα τοποθετηθεί και επί του νομοσχεδίου του Υπουργείου Εσωτερικών που προβλέπει μείωση του ηλικιακού ορίου για το δικαίωμα του εκλέγειν στα 17 έτη. Προβλέπεται επίσης η αυτόματη εγγραφή στον μόνιμο εκλογικό κατάλογο, εφόσον πληρούνται τα εξής κριτήρια: (α) είναι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, (β) συμπληρώνουν το 17ο έτος, (γ) διαμένουν στην Κύπρο, και (δ) κατέχουν δελτίο ταυτότητας της Δημοκρατίας. Για την ψήφιση απαιτείται τροποποίηση του Συντάγματος.
Οι εκλογείς με αναπηρίες
Η πρόταση νόμου του Άριστου Δαμιανού (ΑΚΕΛ) αναμένεται να ψηφιστεί ομόφωνα. Υποχρεώνει τον Έφορο Εκλογής να διαθέτει τον αναγκαίο εξοπλισμό για την ανεμπόδιστη άσκηση εκλογικών δικαιωμάτων από άτομα με αναπηρίες. Σύμφωνα με τον κ. Δαμιανού, οι ρυθμίσεις ενισχύουν το κράτος δικαίου και συμμορφώνουν την Κύπρο με σύγχρονες πρακτικές σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Έλεγχος εκλογικών δαπανών
Συζητούνται δύο προτάσεις: Η πρόταση του Σταύρου Παπαδούρη διευρύνει τις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή να ελέγχει δαπάνες υποψηφίων, περιλαμβανομένων εξόδων για εκλογικά επιτελεία και κοινωνικές εκδηλώσεις. Η πρόταση του ΑΚΕΛ επεκτείνει από τρεις σε τέσσερις μήνες την προθεσμία για την υποβολή οικονομικών στοιχείων από τα κόμματα μετά τις εκλογές.
