Σε δύο ράγες, αλλά με αντίθετη κατεύθυνση, κινείται το Κυπριακό πρόβλημα ενόψει της νέας πενταμερούς διάσκεψης τον Ιούλιο, καθώς διπλωμάτες και αναλυτές εκτιμούν ότι η μπάλα περνά μέσα από το γήπεδο τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ. Αφενός η Ουάσινγκτον δεν φαίνεται να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συνοχή του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, γεγονός που επηρεάζει και το Κυπριακό, δίνοντας, ενδεχομένως, χώρο στις τουρκικές επιδιώξεις στην περιφέρεια. Αφετέρου, όμως, η Άγκυρα επιδιώκει να συμμετέχει στην Κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα και ως εκ τούτου, μια πρόοδος στο Κυπριακό θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο στην Τουρκία προκειμένου να αποκτήσει μεγαλύτερη πρόσβαση σε ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα και χρηματοδοτικά εργαλεία. Στο ενδιάμεσο με εκπρόσωπό του τη Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών θα επιχειρήσει να κινήσει ξανά τη διαδικασία ενόψει της συμφωνημένης πενταμερούς του Ιουλίου.
Εφαρμογή των συμφωνηθέντων
Πάντως, παρά τα εμπόδια που υψώνει η τουρκική πλευρά, αλλά και το σύγχρονο διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον, η Λευκωσία διαμηνύει ότι επιδιώκει εφαρμογή των συμφωνηθέντων της Γενεύης πριν από την επόμενη πενταμερή για το Κυπριακό τον Ιούλιο, προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών και να σμικρύνει η απόσταση που χωρίζει τη σημερινή κατάσταση από την επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών.
«Η δική μας προσπάθεια είναι, πηγαίνοντας στην επόμενη πενταμερή συνάντηση, να έχουμε υλοποιήσει εκείνα που συμφωνήσαμε στην προηγούμενη», δήλωσε χαρακτηριστικά μιλώντας στον «Π» ο διαπραγματευτής της ε/κ πλευράς Μενέλαος Μενελάου. Ωστόσο, σχολιάζοντας την ανυπαρξία προόδου στο θέμα των οδοφραγμάτων, ο Ε/Κ διαπραγματευτής εξέφρασε τη θέση ότι η ανταπόκριση της άλλης πλευράς μέχρι στιγμής δεν ήταν τέτοια ώστε να καταστεί εφικτή μια συμφωνία, προσθέτοντας ότι τα στοιχεία, τα οποία είναι απαραίτητα για να έχουμε πρόοδο επί όλων των πεδίων υπάρχουν, εφόσον υπάρξει και η απαραίτητη πολιτική βούληση και από την άλλη πλευρά».
«Στόχος μας είναι να σμικρύνουμε την απόσταση μέχρι το σημείο που να είναι εφικτή η επανέναρξη μιας διαδικασίας ουσιαστικών συνομιλιών για το Κυπριακό», υπογράμμισε.
Σε ό,τι αφορά την επόμενη διευρυμένη συνάντηση, εξέφρασε την προσδοκία για πιο ουσιαστικές αποφάσεις, οι οποίες θα ενισχύσουν την κινητικότητα στην οποία είχε αναφερθεί και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στο πλαίσιο της προηγούμενης συνάντησης. «Από την επόμενη διευρυμένη, η προσδοκία μας είναι να προκύψουν ακόμα πιο ουσιαστικές αποφάσεις που να ενδυναμώνουν αυτό που και ο ίδιος ο ΓΓ ανέφερε για ύπαρξη κινητικότητας και μιας νέας ατμόσφαιρας προκειμένου να επιτύχουμε τον στόχο», σημείωσε. Στο μεταξύ, αναλυτές και διπλωμάτες που μίλησαν στον «Π» έδωσαν το στίγμα της δικής τους προσέγγισης ενόψει νέας πενταμερούς στη Γενεύη, εντοπίζοντας ότι το Κυπριακό κινείται σε αντίθετες γεωπολιτικές ράγες, μέσα σε ένα αβέβαιο διεθνές περιβάλλον.
Αλέξανδρος Ζήνων
Πιο συγκεκριμένα, μιλώντας στον «Π» ο πρέσβης ε/τ, πρώην γενικός διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Ζήνων εξέφρασε τη θέση ότι η μειωμένη εστίαση των Ηνωμένων Πολιτειών στη συνοχή του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο επηρεάζει άμεσα το Κυπριακό, δημιουργώντας ένα γεωπολιτικό κενό που ενδέχεται να ενισχύσει τις τουρκικές επιδιώξεις στην περιοχή.
«Η εκλογή Τραμπ και η στάση των ΗΠΑ φαίνεται να ενισχύουν τη θέση του Ερντογάν στην περιοχή, καθώς η Ουάσινγκτον δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συνοχή του ΝΑΤΟ στην περιοχή. Για 50 χρόνια, μετά το 1974, γνωρίζαμε ότι οι ΗΠΑ θα παρενέβαιναν πυροσβεστικά όταν υπήρχε κρίση. Πλέον, αυτό δεν ισχύει», υπογράμμισε ο πρέσβης.
Σχολιάζοντας την επικείμενη κάθοδο της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ των ΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ο διπλωμάτης ανέδειξε άλλη μία παράμετρο που θα μπορούσε να ενισχύσει την προσήλωση του διεθνούς οργανισμού στο Κυπριακό, λέγοντας ότι η απεσταλμένη του Αντόνιο Γκουτέρες ενδέχεται να επιδιώξει μια επιτυχία, πιθανόν για να ενισχύσει το προφίλ της ως πιθανή υποψήφια Γενική Γραμματέας του ΟΗΕ. Ωστόσο, ο Αλέξανδρος Ζήνων εξέφρασε αμφιβολίες ως προς το αν υπάρχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις για πρόοδο, δεδομένου ότι ακόμη και τα συμφωνηθέντα της Γενεύης δεν έχουν προχωρήσει.
Άννα Κουκκίδη Προκοπίου
Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Δεξαμενής Σκέψης Πολιτεία, μέλος της Ομάδας Κυπριακού του ΔΗΣΥ και πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, έθεσε το Κυπριακό μέσα στο ευρύτερο σύγχρονο διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον, επισημαίνοντας την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, που παραμένει μία πυρηνική αντιπαράθεση με διεθνείς προεκτάσεις, αλλά και το Μεσανατολικό.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Άννα Κουκκίδου Προκοπίου εξέφρασε την απαισιοδοξία της για την επικείμενη πενταμερή συνάντηση στη Γενεύη για το Κυπριακό, δεδομένου ότι παραμένουν ανοιχτά σημαντικά ζητήματα, όπως τα οδοφράγματα και η προσέγγιση των δύο πλευρών απέναντι στον επιδιωκόμενο στόχο.
Στα θετικά κατατάσσει η Άννα Κουκκίδη Προκοπίου την επικείμενη άφιξη της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ των ΟΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, στη Λευκωσία αύριο Δεύτερα 12 Μαΐου. «Θεωρείται ένα από τα λίγα θετικά σημεία, καθώς η Μαρία Άνχελα Ολγκίν διαθέτει πολιτική εμπειρία και γνώση του Κυπριακού», είπε η Άννα Κουκκίδη Προκοπίου, τονίζοντας ωστόσο ότι οι πιθανότητες επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων παραμένουν περιορισμένες.
Η διεθνής γεωπολιτική αστάθεια, από την Ουκρανία έως το Πακιστάν, απομακρύνει την προσοχή των μεγάλων δυνάμεων από το Κυπριακό, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την αναζήτηση βιώσιμης λύσης, σημείωσε η Άννα Κουκκίδη Προκοπίου.
Οζντίλ Ναμί
«Χωρίς ουσία» και «απλώς για το θεαθήναι», χαρακτηρίζει με τη σειρά του τις συζητήσεις στη Γενεύη για το Κυπριακό, ο πρώην διαπραγματευτής της τ/κ πλευράς, Οζντίλ Ναμί εκφράζοντας την απογοήτευσή του για την έλλειψη ουσιαστικής ατζέντας στις συζητήσεις. «Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία των διαπραγματεύσεων, που πραγματοποιήθηκε συνάντηση στην παρουσία των εγγυητριών δυνάμεων χωρίς να τεθεί στο τραπέζι μια συνολική λύση για το Κυπριακό», υποστήριξε ο Οζντίλ Ναμί. «Αντί να συζητούν για μια συνολική διευθέτηση, περιορίστηκαν σε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), τα οποία δεν έχουν καμία ουσία όταν δεν υπάρχει κοινό όραμα», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον πρώην διαπραγματευτή της τ/κ πλευράς, αντί να υπάρξει οποιαδήποτε πρόοδος μετά τη διάσκεψη της Γενεύης, «ακολούθησε ένα παιχνίδι επίρριψης ευθυνών, με κάθε πλευρά να κατηγορεί την άλλη για την έλλειψη προόδου».
Ο Τ/Κ διπλωμάτης τα έβαλε μάλιστα και με τον ΟΗΕ, ισχυριζόμενος ότι «η προσέγγιση των Ηνωμένων Εθνών είναι τραγική αφού αντί να πιέζουν για μια συνολική λύση, επιτρέπουν στους ηγέτες να χρησιμοποιούν τις συζητήσεις για να εξυπηρετήσουν εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες».
Σχολιάζοντας τον ρόλο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ο Οζντίλ Ναμί εξέφρασε τη θέση ότι η επιμονή Γκουτέρες να συγκαλεί συναντήσεις «χωρίς σαφές πλαίσιο» δεν εξυπηρετεί σε τίποτα. «Αντί να πιέζει για μια σοβαρή διαδικασία, ο Γκουτέρες προτιμά να δημιουργεί την εντύπωση ότι κάτι γίνεται, απλώς για να παρουσιάσει στο Συμβούλιο Ασφαλείας ότι δήθεν προχωρά η διαδικασία», υποστήριξε.
Πάντως, ο πρώην διαπραγματευτής της τ/κ εκτιμά ότι δεν υπάρχει περίπτωση να αναβιώσει η δυναμική που υπήρχε την περίοδο των διαπραγματεύσεων με τον Μουσταφά Ακιντζί, «με τους σημερινούς ηγέτες». Σύμφωνα με τον Τ/Κ πολιτικό, χρειάζεται πρώτα μια αλλαγή ηγεσίας και στη συνέχεια μια πιο σοβαρή προσέγγιση από τον ΟΗΕ. «Η διαδικασία δεν μπορεί να ξεκινήσει από το μηδέν, αλλά ούτε και να είναι ανοιχτού τέλους», είπε και τάχθηκε υπέρ ενός σαφούς πλαισίου και άσκησης πίεσης για ουσιαστικές συνομιλίες».
Ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα
Πάντως, το βέβαιο είναι ότι η Άγκυρα επιδιώκει ενεργά να ενισχύσει τη συμμετοχή της σε ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, ωστόσο, η αυτή παραμένει περιορισμένη λόγω αντιρρήσεων από κράτη μέλη, όπως η Κύπρος και η Ελλάδα, εξαιτίας της συνεχιζόμενης κατοχής του βόρειου τμήματος της Κύπρου από την Τουρκία και της έλλειψης προόδου στο Κυπριακό ζήτημα. Ειδικοί εκτιμούν ότι η επιδίωξη της Τουρκίας να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή αμυντική αρχιτεκτονική προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στην ΕΕ και την Κύπρο, να αξιοποιήσουν το μομέντουμ για να δοθεί ώθηση στο Κυπριακό, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου των ΗΕ, συνδέοντας την πρόοδο στο Κυπριακό με τη συμμετοχή της Άγκυρας σε ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα.
