Όταν το περασμένο Σάββατο η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ολοκλήρωσε την πρώτη της συνάντηση με τον Νίκο Χριστοδουλίδη, έδωσε με δηλώσεις της το περίγραμμα των βασικών στόχων της προσπάθειάς της με τις δύο πλευρές
• Να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις «ώστε να υπάρξουν συγκεκριμένα αποτελέσματα» ενόψει της επόμενης άτυπης διευρυμένης συνάντησης για το Κυπριακό με τη συμμετοχή του ΓΓ του ΟΗΕ τον Ιούλιο
• Να ενεργήσει για πρόοδο στα ΜΟΕ όπως τα έχει ανακοινώσει ο Γενικός Γραμματέας τον Μάρτιο στη Γενεύη, σημειώνοντας ωστόσο ότι «το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις». Μάλιστα, δεν δίστασε να αναφέρει ότι «το σκεπτικό είναι αυτή η πρόοδος να συμπεριλάβει όλα τα ΜΟΕ που έχουν ανακοινωθεί».
Μετά από μια εβδομάδα επαφών, κατά την οπόια συναντήθηκε από δύο φορές με τους δύο ηγέτες, η Μαρία Άνχελα Ολγκίν εμφανίστηκε περισσότερο συνειδητοποιημένη για τις δυσκολίες που υπάρχουν, ενώ έδωσε και το στίγμα στη βάση του οποίου προφανώς θα κινηθεί το επόμενο διάστημα η πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα. «Ελπίζω τον Ιούλιο να φτάσουμε σε κάποια πρόοδο και να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε σε αυτό για να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη, η οποία είναι τόσο σημαντική, πριν από οτιδήποτε άλλο»
Επί της ουσίας η αξιωματούχος των ΗΕ επιχείρησε δημοσίως να κρατήσει στη ζωή τις δεσμεύσεις των πλευρών για πρόοδο στα ΜΟΕ ως γέφυρα για να καλλιεργηθεί εύκρατο περιβάλλον για να υπάρξει η πολυμερής τον Ιούλιο.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», το σχήμα στο οποίο εκ των πραγμάτων καταλήγει η Μαρία Άνχελα Ολγκίν, με βάση τις τέσσερις επαφές της με Χριστοδουλίδη και Τατάρ, εκείνο που επείγει, είναι να βρεθεί η χρυσή τομή για να συμφωνηθεί η διάνοιξη οδοφραγμάτων για να σωθεί η προοπτική της πενταμερούς.
Βασική συνισταμένη
Με βάση τα όσα η Ολγκίν έχει ακούσει, τα Ηνωμένα Έθνη οριοθετούν τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές τους:
1) να μην καταρρεύσουν οι συνομιλίες και να οδηγηθούν οι πλευρές σε πενταμερή,
2) αν είναι δυνατόν να προχωρήσει έστω και μια συμφωνία περιορισμένης εμβέλειας για τα ΜΟΕ, χωρίς να αποκλείεται η διάνοιξη, παρά τις δυσκολίες, κάποιων οδοφραγμάτων,
3) η νέα πενταμερής τον Ιούλιο να οδηγήσει σε μια νέα πενταμερή, ίσως μετά τις λεγόμενες εκλογές στα κατεχόμενα, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν το Οκτώβριο.
Όπως σημείωναν στο «Π» διπλωματικές πηγές, το σχήμα εντός του οποίου θα συνεχίσει η πρωτοβουλία είναι πολύ επιγραμματικό, αλλά καλύπτει και τις δύο πλευρές. Οι οποίες πλευρές δεν θα ήθελαν με τίποτε τη δεδομένη στιγμή να αφεθεί η παραμικρή υπόνοια ότι θα φέρουν μονομερώς την ευθύνη για ένα πιθανό τέλμα. Ακόμη και οι ακραίες εξάρσεις, τη δεδομένη στιγμή του Ερσίν Τατάρ, είναι «ελεγχόμενες». Παρά τις αντιδράσεις του για το νέο κεφάλαιο που έχει προκύψει με την υπόθεση των σφετεριστών ελληνοκυπριακών περιουσίων, η προσέγγισή του σε σχέση με την ίδια την πρωτοβουλία του Γενικού Γραμματέα είναι προσεκτική και χωρίς στοιχεία ρήξης. Στην πραγματικότητα έχει να αντιμετωπίσει και μια σειρά αντιδράσεων στα ενδότερα της τουρκοκυπριακής κοινότητας, όχι μόνο από την αντιπολίτευση διά του Τουφάν Ερχιουρμάν, τον κυριότερο αντίπαλό του στις λεγόμενες εκλογές για την ανάδειξη νέου ηγέτη στην τ/κ κοινότητα, αλλά και από φίλιες δυνάμεις, οι οποίες του συστήνουν να μην αφεθεί με τη στάση του να δημιουργήσει αρνητικούς συνειρμούς εντός της κοινότητας.
Η ατζέντα τον Ιούλιο
Είναι κοινώς αναγνωρισμένο πως οι επόμενες κινήσεις στο Κυπριακό θα υπάρξουν, με βάση την ατζέντα την οποία προφανώς θα ξεδιπλώσει η προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ, τον προσεχή Ιούλιο. Αν τα ΜΟΕ έρθουν, καλό θα κάνουν στη διαδικασία. Ωστόσο, επειδή η Ολγκίν ήδη γνωρίζει τις βασικές δυσκολίες της διαδικασίας είναι υποχρεωμένη εκ των πραγμάτων να ακούσει και τα σημερινά κύρια χαρακτηριστικά και σκέψεις, τόσο της Άγκυρας, της Αθήνας και του Λονδίνου, όσο και των Βρυξελλών .Το σχήμα στη διαπραγματευτική διαδικασία είναι ξεκάθαρο.
Το αποτελούν οι δύο ηγέτες, οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, τα Ηνωμένα Έθνη και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Επί του παρόντος, εκείνο που υφίσταται ενώπιον της προσωπικής απεσταλμένης είναι πως δεν ακούει ξεκάθαρες απόψεις από πλευράς Νίκου Χριστοδουλίδη για το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα, τι ακριβώς αποδέχεται και τι απορρίπτει,ενώ από την άλλη ακούει τον Ερσίν Τατάρ να μιλά για «κυριαρχική ισότητα». Η Ολγκίν θέτει ωστόσο με εύσχημο τρόπο τα βασικά χαρακτηριστικά της ουσίας του Κυπριακού και αναμένει την ολοκληρωμένη αντίδραση των πλευρών.
Το κόστος του αδιεξόδου
Θα πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα εργάζεται έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού της και τη βασική κατεύθυνση που δίνει στις τελευταίες εκθέσεις του ο Αντόνιο Γκουτέρες. Ότι δηλαδή «αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά από τη στιγμή κατά την οποία δεν υπάρξει κατάληξη». Είναι προφανές πως καμία εκ των πλευρών δεν είναι έτοιμη να αναλάβει το κόστος ενός αδιεξόδου. Ούτε βεβαίως αναμένεται να επιρριφθεί η ευθύνη σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο σε κάποια εκ των πλευρών .Το παιγνίδι επίρριψης ευθυνών, το οποίο παίζουν οι πλευρές, αφορά κυρίως εσωτερικούς αποδέκτες. Όμως, αν τα πράγματα αυτή τη φορά θα είναι διαφορετικά, τι θα ακολουθήσει;
Αυτό που φοβάται περισσότερο η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι η κατάθεση των όρων εντολής του ΣΑ με το περιεχόμενο όλων των ψηφισμάτων για τη λύση ομοσπονδίας στην Κύπρο. Σε μια τέτοια εξέλιξη είναι αδύνατον να ερμηνευθούν ή κυρίως να προβλεφθούν επακριβώς οι εξελίξεις. Η πιθανότητα να παγώσει το ενδιαφέρον των Ηνωμένων Εθνών με συρρίκνωση της παρουσίας τους στην Κύπρο είναι μεγάλη. Σταματά οποιαδήποτε αποστολή των ΗΕ στην Κύπρο όπως αυτή που υπάρχει σήμερα υπό την Ολγκίν.
Τα ορόσημα
Στο πλέγμα αυτών των πιθανοτήτων υφίστανται δύο σημαντικά χρονικά ορόσημα στα οποία μπορεί κάποιος να εστιάσει. Το ένα αφορά την εκλογική διαδικασία στα κατεχόμενα. Μια αλλαγή στην τουρκοκυπριακή ηγεσία τον ερχόμενο Οκτώβριο, ίσως να θυμίζει τις διεργασίες και τη δυναμική που αναπτύχθηκε στον διάλογο την περίοδο παρουσίας του Μουσταφά Ακιντζί στην ηγεσία των Τουρκοκυπρίων. Κυρίως ως προς τη ροή των εξελίξεων και υπό προϋποθέσεις, ως προς την ουσία. Μια τέτοια εξέλιξη είναι σίγουρο ότι θα φέρει περισσότερη πίεση προς την ελληνοκυπριακή πλευρά, η οποία θα είναι υποχρεωμένη να ξετυλίξει πλήρως τη στάση της για το πλαίσιο του ΓΓ.
Το δεύτερο σημαντικό ορόσημο είναι ο χρόνος εξάντλησης της θητείας του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ. Η θητεία του Αντόνιο Γκουτέρες ολοκληρώνεται στα τέλη του 2026. Κάποιοι θεωρούν ότι υπάρχει ακόμη χρόνος από τη στιγμή κατά την οποία καμία πλευρά θα ήθελε να επωμισθεί το βάρος μιας νέας αποτυχίας. Μπορεί αυτή η σταθερά να αποτελεί ένα εκ των ισχυρότερων χαρτιών πίεσης του Γενικού Γραμματέα; Ίδωμεν...
