Το κυπριακό πολιτικό σύστημα προετοιμάζεται εντατικά και διαμορφώνεται σταδιακά ενόψει δύο κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων: τις βουλευτικές εκλογές του 2026 και τις προεδρικές του 2028. Αν και υπάρχει πολύς πολιτικός χρόνος μέχρι τις προεδρικές, το πολιτικό παρασκήνιο ήδη οργιάζει και οι βασικοί πόλοι ισχύος οργανώνονται για την επόμενη φάση. Και είναι ήδη ορατή η προσπάθεια για πόλωση μεταξύ των δύο κυρίαρχων κομμάτων (ΔΗΣΥ/Δεξιά και ΑΚΕΛ/Αριστερά) - τα δύο κόμματα προσπαθούν με νύχια και με δόντια να παραμείνουν πρωταγωνιστές στις βουλευτικές εκλογές, να κρατήσουν την πρώτη και δεύτερη θέση συγκρατώντας τα ποσοστά τους, ώστε στη ζύμωση που θα ακολουθήσει για τις προεδρικές να είναι οι δύο κυρίαρχες δυνάμεις, που γύρω τους θα συνασπιστούν κόμματα, κινήσεις, προσωπικότητες, για να δώσουν τη μάχη των προεδρικών.
Α. Η (κεντρο)δεξιά, σταυροδρόμι στρατηγικών και φιλοδοξιών: Ο κεντροδεξιός χώρος αποτελεί τον ιστορικά κυρίαρχο άξονα εξουσίας στην Κύπρο. Τα κόμματα που συγκροτούν αυτό το μέτωπο -ο Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗΣΥ), το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ), η Δημοκρατική Παράταξη (ΔΗΠΑ) και το ΕΛΑΜ- καλύπτουν ένα ευρύ ιδεολογικό φάσμα, από τον φιλελευθερισμό μέχρι την εθνικιστική δεξιά.
- Ο ΔΗΣΥ μετά τον Αναστασιάδη: Ο Δημοκρατικός Συναγερμός μετά το τέλος και της δεύτερης προεδρικής θητείας του Νίκου Αναστασιάδη, εξακολουθεί να αναζητά την πολιτική του πυξίδα. Η Αννίτα Δημητρίου, πρόεδρος της Βουλής και πρόεδρος του Συναγερμού, επιχειρεί να ισορροπήσει μεταξύ της παραδοσιακής κομματικής βάσης και μιας πιο φιλελεύθερης, μεταρρυθμιστικής ατζέντας, μεταξύ καπετανάτων των παλαιών Συναγερμικών και ασυγκράτητων φιλοδοξιών της νέας φουρνιάς (μεγάλωσαν πλέον και αυτοί) στελεχών του κόμματος. Η 40χρονη πρόεδρος του ΔΗΣΥ αποτελεί μεν το πρόσωπο της ανανέωσης στο κόμμα, όμως δεν λείπουν οι φωνές που θεωρούν πως υπολείπεται πολιτικού εκτοπίσματος και εμπειρίας.
- Ο ρόλος του Χριστοδουλίδη και οι εσωτερικές εντάσεις: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, διατηρεί κρίσιμη επιρροή στον κεντροδεξιό χώρο, αν και η ανάδειξή του στη θέση του Προέδρου χωρίς επίσημη στήριξη του ΔΗΣΥ, προκάλεσε σεισμικές δονήσεις και ρήγματα στον Συναγερμό. Η πολιτική του πλατφόρμα -ένα κράμα ακροδεξιών, κεντροδεξιών και κεντρώων θέσεων με εμφανή δόση προσωπικής σφραγίδας- φαίνεται να τον διασώζει δημοσκοπικά μέχρι στιγμής τουλάχιστον, ωστόσο οι φιλοδοξίες του για μια δεύτερη θητεία θα τεθούν υπό αμφισβήτηση, ειδικά εάν επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί τη Δεξιά, χωρίς συνεννόηση με τα κόμματα του χώρου. Ήδη το ΔΗΚΟ βρίσκεται με το ένα πόδι εκτός κυβέρνησης, κάνει ανοίγματα στον ΔΗΣΥ, και αναμένεται ότι θα περάσει στην αντιπολίτευση αμέσως μετά τις βουλευτικές εκλογές, λόγω περαιτέρω μείωσης των ποσοστών του, όπως δείχνουν σήμερα οι δημοσκοπήσεις. Η ΔΗΠΑ κάνει αυτό που ήξεραν να κάνουν πάντα τα στελέχη της. Να πατούν σε δύο βάρκες, στη μία της εκάστοτε εξουσίας και στην άλλη, της εξουσίας που έρχεται. Η σοσιαλιστική ΕΔΕΚ, με τις αριστερίστικες θεωρίες και τις δεξιές δράσεις/πρακτικές, περισσότερο διαφωνεί παρά συμφωνεί με την κυβέρνηση που… στηρίζει.
- Αβέρωφ και Φαίδωνας, δύο παλαιονέες δυνάμεις: Ο τέως πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, προσπαθεί να παραμείνει ενεργός πολιτικός παίκτης, διατηρώντας τις σχέσεις του με την επιχειρηματική ελίτ, και τις διασυνδέσεις του με Βρυξέλλες και ισχυρές δυτικές πρεσβείες. Η πολιτική του εμπειρία είναι πολύτιμη για τον Συναγερμό, ειδικά για στρατηγικά ζητήματα, ωστόσο το εκλογικό του εκτόπισμα δοκιμάστηκε στις προεδρικές του 2023 και καταγράφηκε αδύναμο - δεν πέρασε τον πήχη του πρώτου γύρου των εκλογών. Από την άλλη, ο δήμαρχος Πάφου, Φαίδωνας Φαίδωνος, λειτουργεί ως αντισυμβατικός παράγοντας, με ρητορική που συνδυάζει καταγγελτικό λόγο με λαϊκιστικά χαρακτηριστικά. Εμφανίζεται ως εναλλακτικός φορέας «αντισυστήματος» μέσα όμως στο σύστημα, και δεν αποκλείεται να επιχειρήσει μια ηγετική κίνηση με στήριξη πέραν των κομματικών διαδικασιών.
- Το ΕΛΑΜ και η ιδεολογική πίεση: Το ακροδεξιό ΕΛΑΜ επιχειρεί να εκμεταλλευτεί τη λαϊκή δυσαρέσκεια για ζητήματα όπως το μεταναστευτικό, η διαφθορά, η ακρίβεια. Η παρουσία του στον δεξιό πόλο αποτελεί αγκάθι για τον μετριοπαθή ΔΗΣΥ και το ΔΗΚΟ, που προσπαθούν να διατηρήσουν πολιτικές ισορροπίες και να (συγ)κρατήσουν το Κέντρο. Ωστόσο, η αυξανόμενη εκλογική δύναμη του ΕΛΑΜ λειτουργεί ως παράγοντας πίεσης προς τα δεξιά.
Β. Η (κεντρο)αριστερά, μία νέα σύγκλιση προοδευτικών δυνάμεων: Στον αντίποδα, η κεντροαριστερά βρίσκεται σε διαδικασία ανασύνθεσης και επαναπροσδιορισμού, χωρίς επιτυχία μέχρι στιγμής - στον χώρο κινούνται ετερόκλιτες δυνάμεις. Κεντρικός άξονας είναι το ΑΚΕΛ, το οποίο δείχνει να μην μπορεί να βρει μπούσουλα στον νέο κόσμο, παρά τις προσπάθειες για εκσυγχρονισμό (ούτε καν το νέο λογότυπο του κόμματος δεν μπόρεσε να υπερασπιστεί) και τα ανοίγματα σε άλλους συγγενικούς πολιτικούς χώρους (Κοινωνική Συμμαχία χωρίς… συμμάχους). Με το ΑΚΕΛ θα μπορούσαν -υπό όρους και προϋποθέσεις- να συμπορευθούν το Βολτ Κύπρου, ίσως και οι Οικολόγοι, ενδεχομένως το Άλμα του Οδυσσέα Μιχαηλίδη και η αναγεννημένη -εάν τελικά καταφέρει να αναγεννηθεί- ΕΔΕΚ, εφόσον αφήσει πίσω της τις αντιομοσπονδιακές κορώνες κάποιων στελεχών της.
- Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης και η απόπειρά του να πολιτευθεί: Ο τέως Γενικός Ελεγκτής, Οδυσσέας Μιχαηλίδης, προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά τη συμπάθεια που του είχε/έχει μία μερίδα του κόσμου, που εκτιμούσε τη δουλειά του στην Ελεγκτική Υπηρεσία. Το εάν θα αναδειχθεί σε πολιτική φυσιογνωμία με προοπτικές ηγεσίας, θα φανεί στις βουλευτικές εκλογές. Ένα καλό ποσοστό (πάνω από 10%) θα μπορούσε να τον αναδείξει σε πιθανόν υποψήφιο του λεγόμενου προοδευτικού χώρου και σε game changer για τις προεδρικές του 2028. Εάν καταφέρει να τη βγάλει καθαρή με τα μπλεξίματα που έχει σήμερα με το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο (η Αστυνομία κάνει έρευνα για πιθανή καταφρόνηση δικαστηρίου). Ο κ. Μιχαηλίδης αναγνωρίζει πως η ταύτισή του με το ΑΚΕΛ, αλλά και μία προεδρική αναμέτρηση Δεξιάς και Αριστεράς, με τον ίδιο στον χώρο της (κεντρο)αριστεράς, δεν τον ευνοεί, γι' αυτό και δεν θέλει να πάει στο ’28 με αυτούς τους όρους, δηλαδή με δύο αντίπαλα στρατόπεδα που θα δώσουν τη μάχη βάσει ιδεολογικών διαφορών.
- Ο Ανδρέας Μαυρογιάννης και η συνέχεια της υποψηφιότητάς του: Ο πρώην συνομιλητής για το Κυπριακό και πρέσβης, Ανδρέας Μαυρογιάννης, που κατέγραψε μια ισχυρή παρουσία στις τελευταίες προεδρικές, εξακολουθεί να χαίρει εκτίμησης στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, αλλά και σε ένα κομμάτι της κεντροδεξιάς. Ερωτηθείς από δημοσιογράφους για το θέμα των προεδρικών του ’28, δεν έκλεισε τη συζήτηση, δεν απέκλεισε οτιδήποτε.
- Το ΑΚΕΛ σε ρόλο «πατέρα»: Το ΑΚΕΛ, αν και αντιμετωπίζει φθορά και δυσκολεύεται στην πραγματική ανανέωση, εξακολουθεί να αποτελεί τον κορμό της κεντροαριστεράς. Ο βαθμός επιτυχίας του στις προσπάθειές του για συνεργασίες, θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την αποτελεσματικότητα του εν λόγω πόλου. Για την ώρα δεν φαίνεται να υπάρχει δίλημμα μεταξύ παραδοσιακής κομματικής υποψηφιότητας ή στήριξης ανεξάρτητου υποψηφίου - σαφώς η επιλογή θα είναι το δεύτερο.
- Οι νέες δυνάμεις, Βολτ, Άλμα, Οικολόγοι: Βολτ και Άλμα προσπαθούν να εκπροσωπήσουν ένα νέο κύμα πολιτικής συμμετοχής, πιο ευρωπαϊστικό, με έμφαση στα δικαιώματα, την πράσινη ανάπτυξη και ενάντια στη διαφθορά. Οι Οικολόγοι επικεντρώνονται στην περιβαλλοντική ατζέντα και σε κάποια κοινωνικά ζητήματα. Η δυνατότητα αυτών των σχηματισμών να πείσουν για τη δημιουργία ενός νέου αφηγήματος για την «Κύπρο του αύριο» θα είναι κρίσιμη, κυρίως στις νεότερες ηλικίες.
- ΕΔΕΚ: Παρότι ιστορικά σοσιαλδημοκρατική δύναμη, παραμένει ασαφές εάν θα ενταχθεί στον πόλο της κεντροαριστεράς ή θα επιλέξει μια πιο ανεξάρτητη στάση, ιδίως μετά τις εσωτερικές κρίσεις και ταλαντεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Πρώτος στόχος
Ο προεκλογικός των προεδρικών εκλογών του 2023 δεν σταμάτησε ποτέ. Όχι μόνο συνεχίζεται κανονικά χωρίς διακοπή για τις προεδρικές του 2028, παρόλο που μόλις πριν από δύο χρόνια άλλαξε ο Πρόεδρος και η κυβέρνηση, αλλά και εντείνεται μέρα με τη μέρα. Πρώτος στόχος, των εν δυνάμει προεδρικών υποψηφίων, ένα καλό αποτέλεσμα στις βουλευτικές εκλογές, σε έναν χρόνο. Και εάν κανείς κοιτάξει από ψηλά τις κομματικές διεργασίες και τις προετοιμασίες για τις βουλευτικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 24 Μαΐου 2026, θα δει να σχηματίζονται σιγά-σιγά οι δύο πλευρές - αυτή της (κεντρο)δεξιάς και η άλλη της (κεντρο)αριστεράς. Ωστόσο οι εκλογικές αναμετρήσεις και οι μετρήσεις της κοινής γνώμης των τελευταίων χρόνων, δείχνουν στροφή/αύξηση της κεντροδεξιάς και συρρίκνωση της κεντροαριστεράς - γι' αυτό και το ΑΚΕΛ επιλέγει υποψηφίους (για προεδρικές, δημοτικές κ.λπ.) από την κεντροδεξιά.
Νέοι, παλιοί, instagramer, φωνακλάδες
Συνοψίζοντας, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης κινείται εντός και εκτός Κύπρου προσεκτικά, ανώδυνα και βολικά, δείχνοντας να έχει κατά νου περισσότερο το εσωτερικό ακροατήριο, τη δεξαμενή από την οποία ψαρεύει ψήφους. Στην υπηρεσία του βρίσκονται ΡΙΚ, φιλικά μίντια, social media. Η πρόεδρος της Βουλής και πρόεδρος του ΔΗΣΥ, προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ αστικής/κληριδικής πτέρυγας του Συναγερμού, λαϊκής έως λαϊκίστικης δεξιάς και παρυφών της ακροδεξιάς, συνεχίζοντας ακάθεκτη τη μάχη του Ιnstragram. Οι μεγάλοι χαμένοι του ’23, Αβέρωφ Νεοφύτου και Ανδρέας Μαυρογιάννης, δεν κρύβουν το ενδιαφέρον τους για το ’28. Ο μεν πρώτος για να πάρει τη ρεβάνς, πικραμένος από την προδοσία πολιτικών φίλων και συνεργατών, με πρώτο και χειρότερο τον Νίκο Αναστασιάδη που αντί να στηρίξει την υποψηφιότητα του κόμματός του, στήριξε τον δέκα χρόνια στενότερό του συνεργάτη στην κυβέρνησή του, ο οποίος δεν πέρασε από τις κομματικές διαδικασίες του Συναγερμού, αλλά διεκδίκησε την προεδρία της Δημοκρατίας ως ανεξάρτητος υποψήφιος. Ο δε δεύτερος γιατί βλέπει να έχει ακόμα έρεισμα στην κεντροαριστερά και πιστεύει ότι έχει πιθανότητες εκλογής με βάση και το ποσοστό που έλαβε το ’23 (β΄ Κυριακή, Χριστοδουλίδης 204.867 ψήφους και ποσοστό 51,97%, Μαυρογιάννης 189.335 και 48,03%). Εδώ και τρεις εβδομάδες ο τέως Γενικός Ελεγκτής (που απολύθηκε από το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο για ανάρμοστη συμπεριφορά, αλλά συνεχίζει να διατηρεί τον καταγγελτικό του λόγο) ανακοίνωσε την ίδρυση Κίνησης με τίτλο Άλμα με στόχο τη μετεξέλιξή της το φθινόπωρο σε κόμμα το οποίο θα είναι παρών στις βουλευτικές εκλογές και αν πάει καλά του χρόνου, να είναι ο ίδιος προεδρικός υποψήφιος το 2028. Σαν έτοιμος από καιρό για προεδρική υποψηφιότητα, δείχνει να είναι ο δήμαρχος Πάφου Φαίδωνας Φαίδωνος, ο οποίος δεν έχει ακόμα ανοίξει τα χαρτιά του, αλλά με συχνές («προκλητικές») δηλώσεις για όλα τα κακώς έχοντα του τόπου (που δεν περνούν απαρατήρητες) απευθύνεται στο παγκύπριο ακροατήριο (με καταγγελτικό λόγο), ενώ σε τακτά χρονικά διαστήματα κυκλοφορούν καλοφτιαγμένα βίντεο για τα έργα και ημέραι του - τα σενάρια δίνουν και παίρνουν: άλλοι προβλέπουν ότι θα εξαγγείλει ανεξάρτητη υποψηφιότητα και δεν θα θελήσει να περάσει από τις διαδικασίες του κόμματός του (σύστημα Χριστοδουλίδη) και άλλοι επιμένουν ότι είναι πειθαρχημένος κομματικός και περιμένει να γυρίσει πάνω του η συγκυρία.
Σήκου, θέλω, άστο, περίμενε
Την περασμένη Πέμπτη, ο Χριστόφορος Τορναρίτης, ανακοίνωσε ίδρυση πολιτικού Κινήματος με τίτλο «Σήκου πάνω». Κύκλοι κοντά στον Χρήστο Στυλιανίδη μιλούν για το ενδιαφέρον του για τις προεδρικές του ’28, ο ίδιος όμως, για την ώρα, είναι εξαφανισμένος. Οι πληροφορίες για ίδρυση νέου αριστερού κόμματος (αριστερά του ΑΚΕΛ) από τα σπλάχνα της Ομόνοιας 29Μ, δεν φαίνονται να επαληθεύονται. Προτιμούν να μην μετρηθούν και να βρεθούν λίγοι. Ο δε Γιώργος Παμπορίδης, πρόσφατα (18 Μαΐου 2025), σε μια αντιπαράθεσή του με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, στο X/Twitter, έγραψε: «Μετά από αυτή την 'εμβληματική' σας απάντηση δεν έχω να προσθέσω κάτι κ. Λετυμπιώτη. Συνεχίστε να πορεύεστε όπως επιλέξατε και καλή σας τύχη. Θα τα πούμε στην πολιτική αρένα».
Τεστ η Βουλή
Η πρώτη μεγάλη δοκιμασία για τη συγκρότηση και συνοχή των δύο πόλων θα είναι η νέα Βουλή των Αντιπροσώπων. Εκεί θα φανεί κατά πόσον οι συνεργασίες είναι στρατηγικές ή απλώς ευκαιριακές, εάν έχουν βάθος και θα έχουν και συνέχεια, ή είναι επιφανειακές και αρπαχτές. Ο ΔΗΣΥ θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα είναι ξεκάθαρα αντιπολίτευση ή συμπολίτευση - τα περί εποικοδομητικής αντιπολίτευσης φθάνουν στο τέλος τους, και κατά πόσον θα συνταχθεί πίσω από έναν κοινό υποψήφιο της (κεντρο)δεξιάς ή θα ρισκάρει επανάληψη (ή συνέχιση) του εσωτερικού διχασμού. Αντίστοιχα, η στάση του Νίκου Χριστοδουλίδη θα καθορίσει το είδος της συνεργασίας: κομματική ή υπερκομματική. Στην (κεντρο)αριστερά, το στοίχημα είναι η συνεργασία χωρίς αλλοίωση της ταυτότητας των μικρότερων δυνάμεων. Η απόφαση για τον υποψήφιο Πρόεδρο θα πρέπει να συνδυάζει συμφωνία στις προγραμματικές θέσεις, προσωπική αξιοπιστία και εκλογική απήχηση.
Σε φάση αναδιάταξης
Εν κατακλείδι, η κυπριακή πολιτική σκηνή βαδίζει σε μια περίοδο βαθιάς αναδιάταξης. Οι πολίτες φαίνεται να απαιτούν νέα πρόσωπα, καθαρές θέσεις και λιγότερη τοξικότητα στον πολιτικό λόγο. Το κομματικό σκηνικό της Κύπρου βρίσκεται ήδη σε μία φάση αναδιάταξης, με τις βουλευτικές εκλογές να λειτουργούν ως πρόκριμα για τις προεδρικές εκλογές του 2028. Διαμορφώνεται σταδιακά ένας νέος διπολισμός που τοποθετεί, με κάποιες διακυμάνσεις και αβεβαιότητες, την (κεντρο)δεξιά από τη μία πλευρά και την (κεντρο)αριστερά από την άλλη, αλλά και τους φωτογενείς, μη ενοχλητικούς, πολιτικούς (λεγόμενους απολιτίκ) από τη μια και τους καταγγελτικούς και γκρινιάρηδες από την άλλη. Στον (κεντρο)δεξιό χώρο, ο Δημοκρατικός Συναγερμός διατηρεί, για την ώρα, την παραδοσιακή του κυριαρχία ως πολιτική δύναμη της Δεξιάς. Παρά τις εσωτερικές εντάσεις και τις παλινδρομήσεις στη γραμμή του, εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια δύναμη εξουσίας και διακυβέρνησης. Η στρατηγική του θα κριθεί από την ικανότητά του να επανασυσπειρώσει τον χώρο γύρω από μια (κεντρο)δεξιά ατζέντα, χωρίς να αποξενώσει τις μετριοπαθείς δυνάμεις. Συμμέτοχοι ή πιθανοί συνοδοιπόροι του ΔΗΣΥ σε αυτόν τον ευρύτερο πόλο είναι το ΔΗΚΟ, η ΔΗΠΑ και το ΕΛΑΜ. Η συμμετοχή του ΕΛΑΜ σε έναν συντεταγμένο κεντροδεξιό πόλο προκαλεί αμφιλεγόμενες συζητήσεις, όμως η εκλογική του επιρροή -ιδιαίτερα στους νέους- δεν μπορεί να αγνοηθεί. Και το πολιτικό ερώτημα είναι εάν θα παραμείνει σε απόσταση από την εξουσία ή θα προσπαθήσει να διεκδικήσει ρόλο στη διακυβέρνηση του τόπου μέσα από ορατές ή αόρατες συνεργασίες/συμμαχίες. Ο (κεντρο)αριστερός χώρος συρρικνώνεται, ωστόσο επιχειρείται επανεκκίνηση μέσω κοινωνικών πολιτικών και φιλειρηνικών (και εναντίον του Νετανιάχου) συγκεντρώσεων - το ΑΚΕΛ άφησε λίγο στην άκρη το Κυπριακό και το μεταναστευτικό και άλλα ψηφοδιωκτικά θέματα. Πάντως, οι επόμενοι μήνες και τα προεκλογικά διλήμματα, φαίνεται ότι θα διαμορφώσουν τη νέα ατζέντα της Κυπριακής Δημοκρατίας για την επόμενη δεκαετία. Η μάχη δεν θα είναι μόνο για την εξουσία, αλλά και για το ποιος θα καθορίσει το μέλλον του πολιτικού συστήματος της Κύπρου στη νέα εποχή.
