Η φονική πυρκαγιά που ξέσπασε στην ορεινή Λεμεσό, αφαιρώντας δύο ανθρώπινες ζωές και αφήνοντας πίσω της στάχτες και ζημιές, αποκάλυψε με τον πιο σκληρό τρόπο τις εγγενείς αδυναμίες του κρατικού μηχανισμού. Όσα ακούστηκαν χθες στην Βουλή, στη διάρκεια της κοινής συνεδρίας των Επιτροπών Εσωτερικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος, επιβεβαίωσαν επί της ουσίας το σκοτεινό υπόβαθρο μιας τραγωδίας που πολλοί χαρακτηρίζουν όχι απλώς ως φυσική καταστροφή αλλά ως προϊόν θεσμικού χάους, κακού συντονισμού και διαχρονικής πολιτικής ολιγωρίας.
Ενδεικτικό ότι λόγω του μεγάλου όγκου καλεσμένων (79 στο σύνολο), παρά τις σχεδόν οκτώ ώρες που κράτησε η συνεδρία, αποτέλεσμα ουσιαστικό δεν κατάφερε να εξαχθεί, για αυτό και οι βουλευτές κατέθεσαν γραπτώς τις ερωτήσεις τους για να απαντηθούν σε νέα συνεδρία που θα πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με την πρόεδρο της Βουλής, τέλη Αυγούστου.
Τέσσερις υπουργοί (Εσωτερικών, Γεωργίας, Άμυνας και Δικαιοσύνης), υπηρεσιακοί αξιωματούχοι και κοινοτάρχες βρέθηκαν αντιμέτωποι με σκληρά ερωτήματα, εντούτοις επί της ουσίας δεν κατάφεραν να απαντήσουν σε ένα και βασικό ερώτημα: «Ποιος είχε την ευθύνη για όσα έγιναν την 23η και 24η Ιουλίου;». Μάλιστα οι τόνοι ανέβηκαν από την πρώτη στιγμή. Η κυβέρνηση επιχείρησε να δώσει απαντήσεις και να στηρίξει την εικόνα επιχειρησιακής κινητοποίησης, όμως οι αντιφάσεις, οι καθυστερημένες ενέργειες και οι αντικρουόμενες δηλώσεις της υπουργού Γεωργίας, Μαρίας Παναγιώτου, έφεραν την έντονη αντίδραση των βουλευτών. Αντί ενιαίας φωνής και συντονισμένων χειρισμών, καταγράφηκαν ασυνεννοησία, ελλιπής επικοινωνία και –το πλέον ανησυχητικό– δημόσια αποποίηση ευθυνών. Κανένας δεν φάνηκε πρόθυμος να αναλάβει το πολιτικό ή υπηρεσιακό κόστος για τον θάνατο των δύο ηλικιωμένων και τις αστοχίες στις εκκενώσεις.
Δύο βασικά ερωτήματα
Τα δύο ερωτήματα που τέθηκαν επί τάπητος από τους βουλευτές ήταν καταρχάς γιατί και από ποιον δόθηκε άδεια στον συντονιστή για τη διαχείριση των πυρκαγιών, Αντρέα Γρηγορίου, να ταξιδέψει στο εξωτερικό, την κρίσιμη περίοδο. Το δεύτερο κυρίαρχο ερώτημα ήταν ποιος είχε την ευθύνη να αποκόψει τον δρόμο Άλασσας-Μοναγρίου, όπου βρήκε φρικτό θάνατο το ζεύγος Δημήτρη και Μάρως Φιλιππίδη.
Ο καθένας τα δικά του
Πέραν της αναφοράς της στο θέμα Γρηγορίου, που πυροδότησε έντονες αντιδράσεις από πλευράς βουλευτών (αναλυτικό ρεπορτάζ στη σελ.4), η υπουργός Γεωργίας, Μαρία Παναγιώτου, παραδέχθηκε ότι υπήρξαν αδυναμίες, κάποιες από τις οποίες, όπως είπε, «προέρχονται από παλαιότερα περιστατικά, όπως η πυρκαγιά στον Αρακαπά, και δεν έχουν ακόμη διορθωθεί». Τότε, είπε η υπουργός, είχε ζητηθεί μελέτη για τις πυρκαγιές της υπαίθρου, η οποία διήρκεσε 4 χρόνια και παραδόθηκε τον Φεβρουάριο του 2025. «Αμέσως δόθηκαν οδηγίες για αξιοποίησή της», είπε, σημειώνοντας ότι το Τμήμα Δασών εργάζεται για αυτό. Παρά τις βελτιώσεις που έγιναν, πρόσθεσε η υπουργός Γεωργίας, «δεν καταφέραμε να ανταποκριθούμε με επιθυμητό τρόπο, για αυτό προχωρούμε με τους εμπειρογνώμονες».
Υποστήριξε επίσης ότι η πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό πήρε την τροπή που πήρε λόγω των πρωτόγνωρων καιρικών συνθηκών (έξι μποφόρ και ριπή ανέμου εννιά μποφόρ) που δεν κόπασαν ούτε το βράδυ, όπως γίνεται συνήθως, αλλά και του γεγονότος ότι η φωτιά ήταν σε κατοικημένες περιοχές και όχι σε δασική γη, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος «αντιπύρ» από το Τμήμα Δασών.
Χαρτσιώτης: Συγγνώμη για τη δήλωση
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, υποστήριξε πως «μέχρι στιγμής δεν έχει προκύψει ικανοποιητική μαρτυρία που να τεκμηριώνει εμπρησμό», επισημαίνοντας ωστόσο ότι «οι έρευνες συνεχίζονται εντατικά», δήλωση που έγινε και από τον αρχηγό Αστυνομίας, με τον Θεμιστό Αρναούτη να τονίζει ότι δεν υπάρχει επαρκής μαρτυρία που να μπορεί να στοιχειοθετήσει τέτοια καταγγελία. Εδώ είναι που εντοπίστηκε ακόμη ένα σημάδι ασυνεννοησίας, καθότι η Πυροσβεστική Υπηρεσία και ο αρχιπύραρχος, Νίκος Λογγίνος, επιμένουν σε εμπρησμό. Σε μια απολογητική δήλωση, ο Μάριος Χαρτσιώτης ανέφερε ότι «η πυρκαγιά ήταν πρωτοφανής σε ένταση και έκταση. Υπήρξαν αδυναμίες και αστοχίες κατά την εφαρμογή των σχεδίων «ΙΚΑΡΟΣ ΙΙ» και «ΠΥΡΣΟΣ», τις οποίες πρέπει να εξετάσουμε και να διορθώσουμε». Αναφερόμενος στη φράση του που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων –«αν εξαιρέσουμε τους δύο, δεν είχαμε άλλες απώλειες», ο υπουργός είπε ότι η απώλεια δύο συνανθρώπων μας ήταν ένα βαθιά τραγικό γεγονός. «Αν η φράση μου παρερμηνεύθηκε, ζητώ συγγνώμη. Οι ανθρώπινες ζωές ήταν και παραμένουν προτεραιότητά μας», δήλωσε ενώπιον του Σώματος της Βουλής. Τέλος, για τις διαδικασίες αποκλεισμού δρόμων και εκκένωσης περιοχών διευκρίνισε πως «η απόφαση για κλείσιμο δρόμων δεν μπορεί να δοθεί προφορικά ή αυθαίρετα. Πρέπει να βασίζεται σε εισήγηση της Αστυνομίας και σε επιχειρησιακό σχεδιασμό, με συγκεκριμένα δεδομένα», αποφεύγοντας να απαντήσει επί της ουσίας, δηλαδή γιατί δεν ήταν κλειστός ο δρόμος όπου βρέθηκε το όχημα των δύο ηλικιωμένων.
Δεν τίθεται ζήτημα εμπρησμού
Από την πλευρά του, ο αρχηγός Αστυνομίας, Θεμιστός Αρναούτης, υπέδειξε πως έφτασε ενίσχυση από τη Λευκωσία, ενώ, όπως ανέφερε, «στη Λόφου είχαμε αστυνομικούς για να συνδράμουν στον απεγκλωβισμό των κατοίκων». Πρόσθεσε πως η Αστυνομία έλαβε ήδη 65 καταθέσεις, ενώ εξήγησε ότι είναι στη μέση ποινικής διερεύνησης και αναμένεται η θανατική ανάκριση για τα δύο θύματα. «Δεν έχουμε μαρτυρία ότι η φωτιά ήταν κακόβουλη. Εξασφαλίσαμε κατάθεση από τον κ. Μαλά για το πώς ξεκίνησε η φωτιά, σύμφωνα με τα δεδομένα του δορυφόρου», πρόσθεσε. Σχετικά με το ζευγάρι που κάηκε στην προσπάθειά του να ξεφύγει, ο αρχηγός Αστυνομίας ανέφερε ότι δεν γνωρίζουν σε ποιον παράδρομο μπήκε με αποτέλεσμα να βρει τον φρικτό θάνατο.
Ο αρχιπύραρχος Νίκος Λογγίνος, αφού αναφέρθηκε στη μεγάλη προσπάθεια της Πυροσβεστικής να ανακόψει, όσο ήταν δυνατόν, την πύρινη λαίλαπα, ανέφερε πως ενώ ο ίδιος είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό της Πυροσβεστικής, εκ των πραγμάτων (λόγω απουσίας του συντονιστή) κλήθηκε να συντονίσει τους συνδέσμους των άλλων υπηρεσιών. «Οι οδηγίες προς το προσωπικό ήταν μόνο για να σώσουν ζωές. Δεν μπορεί κάποιος να ελέγχει πυρόσβεση, άλλος τους εθελοντές και άλλος τις εκκενώσεις», υπέδειξε ο κ. Λογγίνος.
ΥΠΕΣ: Αναγνώρισε ευθύνες
Από την πλευρά του, ο υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, αναγνώρισε τις ευθύνες του κράτους και εξέφρασε τα συλλυπητήριά του για τους δύο νεκρούς της φονικής πυρκαγιάς της 23ης Ιουλίου. Αναφέρθηκε αναλυτικά στα μέτρα που είχαν ληφθεί πριν την πυρκαγιά και συγκεκριμένα στις αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου στις 4 Ιουνίου, όπου αποφασίστηκε η αναβάθμιση της Πολιτικής Άμυνας και η μετεξέλιξή της σε Γενική Διοίκηση Πολιτικής Προστασίας, καθώς και η αναδιοργάνωση των δομών της, ώστε να περιληφθούν στους τομείς αρμοδιοτήτων της η διαχείριση κρίσεων και κινδύνων, η παρακολούθηση κρίσιμων οντοτήτων, η διαχείριση Εθνικής Βάσης Δεδομένων, οι εκπαιδεύσεις, καθώς και ο συντονισμός εθελοντών. Ο κ. Ιωάννου παραδέχτηκε πως το Σχέδιο «ΠΟΛΥΒΙΟΣ» της Πολιτικής Άμυνας δεν καλύπτει κρίσιμες περιπτώσεις όπως κατασκηνώσεις και απομονωμένα υποστατικά, ενώ σημείωσε ότι έχουν ήδη αρχίσει οι αναθεωρήσεις. Ανακοίνωσε τη δημιουργία Εθνικού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, επισημαίνοντας την ανάγκη συντονισμένης δράσης όλων των εμπλεκομένων. Σημείωσε επίσης πως καταβλήθηκαν ήδη €1,7 εκατ. σε 236 πληγέντες. Τέλος, τόνισε ότι οι αδυναμίες εντοπίζονται και διορθώνονται και κάλεσε όλα τα κόμματα να συμβάλουν με προτάσεις για βελτίωση της ανθεκτικότητας και ετοιμότητας της χώρας έναντι φυσικών καταστροφών.
«Μας έστελναν στη φωτιά»
Σοβαρή ήταν πάντως η καταγγελία που έγινε από τον κοινοτάρχη Κοιλανίου Απόστολο Γιαννακά, ο οποίος ανέφερε ότι η Πολιτική Άμυνα έστελνε ένα ολόκληρο χωριό πάνω στη φωτιά. Εξήγησε ότι έβλεπε από βουνό τη φωτιά να έρχεται και πως πήρε μόνος του την πρωτοβουλία για εκκένωση. Βάσει των γεγονότων που μετέφερε ο ίδιος, η Πολιτική Άμυνα όχι μόνο δεν τον είχε διαφωτίσει ως προς τον τρόπο αντίδρασής του αλλά όταν επικοινώνησε μαζί του αρμόδιο πρόσωπο τού έδωσε μια οδηγία που θα προκαλούσε θανάτους. Τον προέτρεψε να στείλει τους κατοίκους στο Βουνί, απ΄ όπου, όμως, ερχόταν η φωτιά.
