Κριτική προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη άσκησε ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης Τουφάν Ερχιουρμάν για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας (Great Sea Interconnector) και την πρόταση της Energean για αγωγό από το Ισραήλ προς την Κύπρο, υποστηρίζοντας ότι «δεν μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις σχετικά με την ενέργεια ή τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες, αγνοώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα και τη βούληση των Τουρκοκυπρίων».
Ο κ. Ερχιουρμάν ανέφερε ότι «ενώ ο κ. Χριστοδουλίδης ζητά την έναρξη συνομιλιών για μια συνολική λύση, οι Τουρκοκύπριοι αγνοούνται για άλλη μια φορά, με τους Ελληνοκύπριους να συμμετέχουν στις προσπάθειες μεταφοράς ισραηλινού φυσικού αερίου στην Κύπρο υποθαλάσσια». «Αυτό», όπως είπε, «δεν είναι θετικό σημάδι από άποψη ειλικρίνειας» και υποστήριξε ότι χρειάζεται να δημιουργηθεί θετικό κλίμα για μια λύση στην Κύπρο.
Αγωγός προς Τουρκία
Χθες η τουρκική εφημερίδα Χουριέτ δημοσίευσε ανάλυση της αρθρογράφου Χαντέ Φιράτ για τις δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη στην Άγκυρα και ειδικού απεσταλμένου για τη Συρία, Τομ Μπάρακ, ο οποίος απέκλεισε το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, λέγοντας ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν μια συνεργασία από την Κασπία Θάλασσα μέχρι τη Μεσόγειο. Η Φιράτ υποστήριξε ότι οι δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη σηματοδοτούν ένα νέο στρατηγικό όραμα των ΗΠΑ στην περιοχή, το οποίο θα περιλαμβάνει «ενεργειακό και εμπορικό διάδρομο μεταξύ Αζερμπαϊτζάν, Τουρκίας και Ισραήλ», αφήνοντας έτσι να νοηθεί ότι υπάρχει σχέδιο κατασκευής αγωγού φυσικού αερίου από το Ισραήλ προς την Τουρκία. Βέβαια, ο ανώτερος σύμβουλος του Παγκόσμιου Κέντρου Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου, Χαράλαμπος Έλληνας, δήλωσε στον Π» ότι στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ προωθούν έναν διάδρομο για να ενισχύσουν τις ενεργειακές ροές από την περιοχή της Κασπίας προς την Ευρώπη, αξιοποιώντας τους πόρους του Αζερμπαϊτζάν μέσω Τουρκίας, μειώνοντας τη ρωσική και ιρανική επιρροή.
Παλιά ιδέα
Η ιδέα για αγωγό της Energean προς την Κύπρο τέθηκε στο τραπέζι και το 2017, όταν ήταν υπουργός Ενέργειας ο Γιώργος Λακκοτρύπης, αλλά απορρίφθηκε από την κυπριακή κυβέρνηση, δήλωσε στον «Π» ο Χαράλαμπος Έλληνας. Σημείωσε δε ότι η ιδέα επανέρχεται με πρωτοβουλία του Όμιλου Cyfield, με σκοπό την προμήθεια φυσικού αερίου για τη μελλοντική μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του Ομίλου στο Μαρί της Λάρνακας.
Ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι ο Όμιλος Cyfield έχει δίκαιο να επιδιώκει λύσεις για τη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Μαρί διότι η εταιρεία δεν μπορεί να περιμένει την έλευση φυσικού αερίου στην Κύπρο. Η καθυστέρηση, όπως είπε, προκαλεί οικονομικό κόστος στον Όμιλο. Ωστόσο, ανέφερε, θα πρέπει να γίνει μελέτη για το κατά πόσον είναι οικονομικά συμφέρουσα επιλογή η εισαγωγή φυσικού αερίου μέσα από δύο διαφορετικά έργα, αφού υπάρχει και το ημιτελές έργο του τερματικού στο Βασιλικό. Λόγω των μικρών ποσοτήτων φυσικού αερίου που χρειάζεται η Κύπρος, υπάρχει, σημείωσε, το ενδεχόμενο να είναι πιο ακριβό το φυσικό αέριο για τους καταναλωτές στην Κύπρο εάν κατασκευαστούν δύο έργα εισαγωγής.
Οι Τ/Κ και η Τουρκία
Ερωτηθείς για τους λόγους αντίδρασης του Τ/Κ ηγέτη, ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι ενδεχομένως η τ/κ κοινότητα να ισχυρίζεται ότι έχει και η ίδια ανάγκη για φυσικό αέριο και άρα πρέπει να γίνει ένα έργο που θα καλύψει τις ανάγκες όλου του νησιού. Αυτό, όπως είπε, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την εισαγωγή περισσότερου υγροποιημένου φυσικού αερίου στο τερματικό του Βασιλικού, όταν ολοκληρωθεί το έργο. Αναφέρθηκε επίσης στους στόχους και τις ανησυχίες της Τουρκίας, λέγοντας ότι η Άγκυρα επιδιώκει να έχει λόγο σε όλα τα έργα ενέργειας στην περιοχή και θεωρεί ότι ένας αγωγός από το Ισραήλ προς την Κύπρο θα συνδέσει πολιτικά πιο στενά τις δύο χώρες.
Κληθείς να απαντήσει εάν η ιδέα του αγωγού προς την Κύπρο συγκρούεται με άλλη ιδέα για αγωγό προς Τουρκία, ο κ. Έλληνας είπε ότι εάν θα κατασκευαζόταν αγωγός από το Ισραήλ προς την Τουρκία θα ήταν ένα έργο της Chevron και όχι της Energean. Εξέφρασε ωστόσο αμφιβολίες για οποιοδήποτε σενάριο αγωγού από το Ισραήλ προς την Τουρκία, λέγοντας ότι υπάρχει ήδη συμφωνία για εξαγωγή φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου. Πρόσθεσε ότι δεν υπάρχει πολιτική βούληση στο Ισραήλ για αγωγό προς την Τουρκία και πως το Τελ Αβίβ δεν εμπιστεύεται την Άγκυρα λόγω των διακυμάνσεων στις σχέσεις των δύο χωρών. Εξάλλου, είπε, δεν υπάρχει περίσσευμα φυσικού αερίου για να γίνει εξαγωγή στην Τουρκία και η τελευταία κατέχει τεράστια αποθέματα στη Μαύρη Θάλασσα που μπορούν να καλύψουν κάπου 30% των αναγκών της Τουρκίας. Πρόσθεσε δε ότι ούτε και η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερο φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας.
Ερωτηθείς εάν η Τουρκία θα επιχειρούσε να εμποδίσει έναν αγωγό από το Ισραήλ προς την Κύπρο, ο κ. Έλληνας δήλωσε ότι δεν θα μπορεί η Άγκυρα να σταματήσει την προσπάθεια διότι θα προκληθεί σύγκρουση με το Τελ Αβίβ και σε αυτή την περίπτωση οι ΗΠΑ θα λάβουν το μέρος του Ισραήλ.
Η μεγάλη εικόνα
Στην αναζωπύρωση του αμερικανικού ενδιαφέροντος για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αναφέρθηκε ο κ. Έλληνας, λέγοντας ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση υπό τον Ντόναλντ Τραμπ προωθεί ορισμένα σχέδια για την επίλυση των προβλημάτων και τον τερματισμό των συγκρούσεων. Εξήγησε ότι οι ΗΠΑ προσπαθούν να εδραιωθούν στην περιοχή έναντι της Ρωσίας και της Κίνας, οι οποίες εκμεταλλεύονται τις αντιθέσεις και τους ανταγωνισμούς των κρατών για να επεκτείνουν την επιρροή τους.
Ο Χαράλαμπος Έλληνας ανέφερε ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν την πλήρη απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο μέχρι το 2028 και αυτό θα το πετύχουν μέσα από την εξαγωγή αμερικανικού υγροποιημένου αερίου προς τα ευρωπαϊκά κράτη και την κατασκευή αγωγών. Σημείωσε δε ότι η απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο επηρεάζει τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων και πως οι ΗΠΑ προωθούν τη δημιουργία ενός διαδρόμου φυσικού αερίου, που είναι γνωστός σαν Vertical Gas Corridor (VGC), ο οποίος θα αρχίζει από τη βόρεια Ελλάδα και θα καταλήγει στην Ουκρανία. Τόνισε ότι υπάρχουν οι υποδομές στην Αλεξανδρούπολη και πως οι χώρες που επηρεάζονται συναινούν για τη δημιουργία αυτού του διαδρόμου και το έργο δεν θα αργήσει να ολοκληρωθεί. Ακολούθως, είπε, οι ΗΠΑ θα στρέψουν την προσοχή τους στην Ανατολική Μεσόγειο για να επιλύσουν τα ζητήματα των θαλάσσιων ζωνών και δικαιοδοσιών. Για να επιλυθούν αυτά τα προβλήματα, τόνισε, θα πρέπει να βρεθεί λύση στο κυπριακό πρόβλημα -σαν ένα βήμα προς εξομάλυνση των σχέσεων Ελλάδας και Τουρκίας- και να ρυθμιστούν τα ζητήματα που δημιουργεί το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Υποστήριξε ότι στο βάθος υπάρχει το τουρκολιβυκό μνημόνιο το οποίο χωρίζει τη Ανατολική Μεσόγειο στα δύο και η Τουρκία το χρησιμοποιεί για να εκβιάζει για να έχει ρόλο και λόγο σε όλα τα ενεργειακά σχέδια της περιοχής. Ωστόσο, σημείωσε, επισκέφθηκαν τη Λιβύη Αμερικανοί αξιωματούχοι και η αμερικανική εταιρεία Chevron ετοιμάζεται να επιστρέψει στη συγκεκριμένη χώρα. Της έχουν επίσης παραχωρηθεί τέσσερα θαλάσσια τεμάχια νότια της Κρήτης που επηρεάζονται από το τουρκολυβικό μνημόνιο, κάτι που συμβάλλει στην ανάγκη για επίλυση αυτών των προβλημάτων. Ανέφερε επίσης ότι οι ΗΠΑ δίνουν μεγάλη σημασία στον ρόλο της Αθήνας και προωθούν το σχήμα 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ), ενώ βρίσκονται πίσω και από την πρόταση του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για ένα Πολυμερές Σχήμα 5Χ5 που περιλαμβάνει 5 χώρες και 5 θεματικές. Το σχήμα συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Τουρκία και τη Λιβύη.
