Ενώπιον της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής βρίσκονται ήδη τέσσερα νομοσχέδια προς συζήτηση που επιφέρουν σαρωτικές αλλαγές στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», μέσα στις επόμενες ημέρες το Υπουργείο Εσωτερικών αναμένεται να καταθέσει και πέμπτο νομοσχέδιο, το οποίο θα τροποποιεί τον τρόπο αντικατάστασης βουλευτή που κατέχει έδρα ως ανεξάρτητος ή μεμονωμένος.
Τα υπό αναφορά νομοσχέδια εισάγουν εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στους εκλογικούς νόμους, αγγίζοντας μεταξύ άλλων τη μετακίνηση βουλευτικών εδρών, τη μορφή και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των ψηφοδελτίων, τους κανόνες διαφάνειας στην πολιτική διαφήμιση αλλά και τα κριτήρια συμμετοχής προσώπων στις εκλογές. Στο νέο πλαίσιο εντάσσονται πλέον ως δυνητικοί υποψήφιοι και μέλη των σωμάτων ασφαλείας και, συγκεκριμένα, οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες.
Ειδικότερα, τα πέντε νομοσχέδια αφορούν:
1. Μετακίνηση βουλευτικής έδρας από την εκλογική περιφέρεια Λευκωσίας στην Πάφο
Με βάση τον αναθεωρημένο εκλογικό κατάλογο, το Υπουργείο Εσωτερικών εισηγείται τη μετακίνηση μίας βουλευτικής έδρας από τη Λευκωσία στην Πάφο. Η αλλαγή τεκμηριώνεται στο σχετικό σημείωμα που κατατέθηκε στη Βουλή μαζί με το νομοσχέδιο.
Η ισχύουσα κατανομή των βουλευτικών εδρών κατά εκλογική περιφέρεια έχει ως ακολούθως: Λευκωσία – 20, Λεμεσός – 12, Αμμόχωστος – 11, Λάρνακα – 6, Πάφος – 4 και Κερύνεια – 3.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, η ανάγκη για μεταφορά μιας βουλευτικής έδρας από τη Λευκωσία στην Πάφο προέκυψε ως εξής: Με βάση τα στοιχεία του μόνιμου εκλογικού καταλόγου, στον οποίο ενσωματώθηκε ο συμπληρωματικός εκλογικός κατάλογος της 2ας Οκτωβρίου 2025, το σύνολο των εγγεγραμμένων εκλογέων ανήλθε στις 561.253 και κατανέμονται σε κάθε εκλογική περιφέρεια ως ακολούθως: Λευκωσία - 195.728, Λεμεσός - 115.885, Αμμόχωστος - 114.735, Λάρνακα - 59.655, Πάφος - 46.543 και Κερύνεια - 28.707.
Διαιρώντας το σύνολο των εγγεγραμμένων εκλογέων (561.253) με τον αριθμό των βουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν στην ελληνική κοινότητα (56), παραλειπομένου του κλάσματος, προκύπτει το μέτρο 10.022 βάσει του οποίου γίνεται η κατανομή των βουλευτικών εδρών σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Διαιρώντας στη συνέχεια τον αριθμό εκλογέων κάθε εκλογικής περιφέρειας με το μέτρο, προκύπτει ότι στη Λευκωσία αναλογούν 19 έδρες και παραμένει υπόλοιπο 5.310. Με τον ίδιο τρόπο, οι αντίστοιχοι αριθμοί για τις υπόλοιπες εκλογικές περιφέρειες είναι οι εξής: Λεμεσός - 11 έδρες και υπόλοιπο 5.643, Αμμόχωστος - 11 έδρες και υπόλοιπο 4.493, Λάρνακα - 5 έδρες και υπόλοιπο 9.545, Πάφος - 4 έδρες και υπόλοιπο 6.455, και Κερύνεια - 2 έδρες και υπόλοιπο 8.663.
Οι τέσσερις βουλευτικές έδρες που απομένουν μετά την πιο πάνω διαδικασία κατανέμονται ανά εκλογική περιφέρεια με βάση τη σειρά των αχρησιμοποίητων υπολοίπων. Δηλαδή, οι έδρες κατανέμονται με την ακόλουθη σειρά στις εκλογικές περιφέρειες Λάρνακας, Κερύνειας, Πάφου και Λεμεσού, με τον τελικό αριθμό βουλευτικών εδρών ανά εκλογική περιφέρεια να διαμορφώνεται ως εξής: Λευκωσία - 19, Λεμεσός - 12, Αμμόχωστος - 11, Λάρνακα - 6, Πάφος - 5 και Κερύνεια - 3.
Σε σχέση με την υφιστάμενη κατανομή βουλευτικών εδρών, προκύπτει ανακατάταξη με μεταφορά μιας έδρας από την εκλογική περιφέρεια Λευκωσίας στην εκλογική περιφέρεια Πάφου. Με άλλα λόγια, η διαδικασία οδηγεί σε μεταφορά μίας βουλευτικής έδρας από τη Λευκωσία προς την Πάφο, αναδιαμορφώνοντας τη μέχρι σήμερα κατανομή.
Η έδρα ανήκει στην Πάφο
Η μεταφορά της έδρας από τη Λευκωσία στην Πάφο αποτελεί πλέον θέμα πολιτικής απόφασης, καθώς απαιτείται η τροποποίηση της ισχύουσας νομοθεσίας. Για να προχωρήσει η αλλαγή, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η στήριξη της πλειοψηφίας των κοινοβουλευτικών κομμάτων, ώστε να ψηφιστεί το σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών που βρίσκεται ήδη ενώπιον της Βουλής.
Το κλίμα, πάντως, είναι θετικό. Από επαφές του «Π» με αρχηγούς κομμάτων και βουλευτές προκύπτει σχεδόν καθολική συμφωνία πως, βάσει των νέων δεδομένων του εκλογικού καταλόγου, η έδρα δικαιωματικά ανήκει στην Πάφο. Οι περισσότεροι δηλώνουν ότι θα υπερψηφίσουν το νομοσχέδιο, θεωρώντας τη μεταφορά της βουλευτικής έδρας δίκαιη και πλήρως τεκμηριωμένη.
Αμετάβλητη η ημερομηνία των εκλογών
Όσον αφορά το ενδεχόμενο αλλαγής της ημερομηνίας διεξαγωγής των βουλευτικών εκλογών λόγω της συναυλίας των Iron Maiden και του Final Four της EuroLeague στην Αθήνα, η πλειοψηφία των κομμάτων τοποθετείται αρνητικά, επικαλούμενη τρεις βασικούς λόγους:
*Δυνατότητα ψήφου από την Αθήνα: Οι εκλογείς που θα απουσιάζουν στην Αθήνα το τριήμερο 22–24 Μαΐου μπορούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα χωρίς να χρειαστεί να αλλάξει η ημερομηνία των εκλογών. Μπορούν να υποβάλουν αίτηση στην Υπηρεσία Εκλογών από τον Ιανουάριο έως τις 2 Απριλίου 2026 για να ψηφίσουν σε ένα από τα εκλογικά κέντρα που θα λειτουργήσουν στην Αθήνα.
*Αποκλεισμός μετακίνησης ημερομηνίας: Η πρόταση για μεταφορά των εκλογών στις 31 Μαΐου απορρίπτεται κατηγορηματικά, καθώς το συγκεκριμένο τριήμερο συμπίπτει με την αργία του Αγίου Πνεύματος και η συμμετοχή στις εκλογές εκτιμάται ότι θα είναι ακόμη χαμηλότερη. Επιπλέον, οποιαδήποτε αλλαγή θα οδηγούσε στη διεξαγωγή των εκλογών νωρίτερα θα δημιουργούσε σοβαρά τεχνικά προβλήματα στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Οι Επαρχιακές Διοικήσεις και η Υπηρεσία Εκλογών θα έχουν περιορισμένο χρόνο για την επεξεργασία των νέων αιτήσεων ένταξης στον εκλογικό κατάλογο, ο οποίος κλείνει στις 2 Απριλίου, αλλά και για την εξέταση ενστάσεων πριν από την οριστικοποίησή του.
*Κίνδυνος αρνητικού προηγούμενου: Δεν μπορεί η αλλαγή της ημερομηνίας των εκλογών να αποτελεί επιλογή κάθε φορά που προκύπτει μια εκδήλωση ή γεγονός μεγάλης εμβέλειας, καθώς κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε κακό προηγούμενο για το μέλλον.
2. Χρήση υποκοριστικών ή επωνύμων συζύγων στα ψηφοδέλτια σε περίπτωση συνωνυμίας υποψηφίων
Με το εν λόγω νομοσχέδιο αντιμετωπίζονται οι περιπτώσεις συνωνυμίας υποψηφίων στο ψηφοδέλτιο μιας εκλογικής περιφέρειας εντός του ίδιου συνδυασμού. Σε μια τέτοια περίπτωση –που έχει ήδη προκύψει στον ΔΗΣΥ στην επαρχία Λευκωσίας, με τους δύο Δημήτρη Δημητρίου, τον νυν βουλευτή και τον τέως υπαρχηγό της Αστυνομίας– θα επιτρέπεται στους υποψηφίους η χρήση υποκοριστικών (όχι παρατσουκλιών) ή των επωνύμων των συζύγων τους, για την αποφυγή σύγχυσης των εκλογέων. Η ρύθμιση θα εφαρμόζεται σε όλες τις εκλογικές διαδικασίες.
Ειδικότερα, με το νομοσχέδιο τροποποιείται ο υφιστάμενος εκλογικός νόμος με την προσθήκη της εξής παραγράφου: «Για σκοπούς αναγραφής του ονόματος υποψηφίου στο ψηφοδέλτιο, χρησιμοποιείται το ονοματεπώνυμο με το οποίο ο υποψήφιος είναι καταχωρισμένος στον εκλογικό κατάλογο ή στο Αρχείο Πληθυσμού. Στο ονοματεπώνυμο αυτό είναι δυνατόν να περιλαμβάνεται το αρχικό γράμμα του πατρικού ονόματος του υποψηφίου, δεν μπορεί όμως να περιλαμβάνεται οποιοδήποτε παρωνύμιο, αξίωμα, τοπωνύμιο ή άλλο κείμενο. Επιπλέον, ο υποψήφιος δύναται να: (α) χρησιμοποιήσει κάποιο υποκοριστικό του μικρού του ονόματος, βάσει του οποίου είναι γνωστός στο ευρύ κοινό και το οποίο, κατά την κρίση του εφόρου Εκλογής, είναι σχετικό με το όνομά του, είτε με την προσθήκη του υποκοριστικού σε παρένθεση που θα ακολουθεί το όνομά του είτε με πλήρη αντικατάσταση του ονόματος με το υποκοριστικό, και/ή (β) προσθέσει στο ψηφοδέλτιο και το επώνυμο του/της συζύγου, το οποίο θα ακολουθεί το επώνυμο με το οποίο ο υποψήφιος είναι καταχωρισμένος στον εκλογικό κατάλογο ή στο Αρχείο Πληθυσμού. Στην περίπτωση που ο υποψήφιος είναι καταχωρισμένος στον εκλογικό κατάλογο ή στο αρχείο πληθυσμού με το επώνυμο του/της συζύγου, δύναται να προσθέσει και το επώνυμο με το οποίο ήταν προηγουμένως καταχωρισμένος. Σε κάθε περίπτωση, το επώνυμο που θα αναγράφεται πρώτο θα είναι εκείνο με το οποίο ο υποψήφιος είναι καταχωρισμένος στον εκλογικό κατάλογο ή στο αρχείο πληθυσμού, και τα δύο επώνυμα θα διαχωρίζονται μεταξύ τους με παύλα».
Επιπλέον, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, σε περίπτωση συνωνυμίας στο ίδιο ψηφοδέλτιο, ο έφορος Εκλογής μπορεί να αποδεχθεί την πλήρη αναγραφή του πατρικού ονόματος, της ιδιότητας ή του επαγγέλματος του υποψηφίου, για λόγους σαφήνειας και αποφυγής σύγχυσης των εκλογέων.
3. Θα δηλώνονται οι χορηγοί και τα χρήματα που πλήρωσαν για πολιτικές διαφημίσεις
Πρόκειται για εναρμονιστικό νομοσχέδιο που στοχεύει στη διαφάνεια των προεκλογικών εκστρατειών όσον αφορά την πολιτική διαφήμιση. Οι προτεινόμενες αλλαγές καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής διαφήμισης: εφημερίδες, τηλεόραση, ραδιόφωνο, διαδικτυακές πλατφόρμες, ιστοσελίδες, εφαρμογές κινητών συσκευών και ακόμη και παιχνίδια υπολογιστή. Με το υπό αναφορά νομοσχέδιο επέρχονται οι εξής αλλαγές:
* Οι επί πληρωμή ή στοχευμένες πολιτικές διαφημίσεις πρέπει να επισημαίνονται ως τέτοιες και να παρέχουν βασικές πληροφορίες, όπως τον χρηματοδότη, τις εκλογές με τις οποίες συνδέονται, το ποσό που καταβλήθηκε και τυχόν χρήση τεχνικών στόχευσης ψηφοφόρων.
* Η στόχευση πολιτικών διαφημίσεων στο διαδίκτυο θα υπόκειται σε αυστηρότερους όρους. Θα επιτρέπεται μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις, απαιτώντας ρητή και ξεχωριστή συγκατάθεση των ατόμων για τη χρήση των δεδομένων τους. Ειδικές κατηγορίες προσωπικών δεδομένων, όπως στοιχεία που αποκαλύπτουν πολιτικές απόψεις ή φυλετική και εθνοτική καταγωγή, δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για δημιουργία προφίλ.
* Για την αποτροπή ξένης παρέμβασης, πολιτικές διαφημίσεις που χρηματοδοτούνται από φορείς τρίτων χωρών δεν θα επιτρέπονται τρεις μήνες πριν από τις εκλογές ή δημοψήφισμα σε κράτος μέλος της ΕΕ. Η ρύθμιση αυτή περιλήφθηκε μετά τη διαπίστωση ότι η Μόσχα επιχείρησε να εμπλακεί στις τελευταίες προεδρικές εκλογές της Ρουμανίας. Ο πρώτος γύρος των εκλογών ακυρώθηκε βάσει εκθέσεων των μυστικών υπηρεσιών, οι οποίες έδειχναν ρωσική εμπλοκή στην επιρροή των ψηφοφόρων μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να ενισχυθεί η υποστήριξη προς τον τότε σχετικά άγνωστο υπερεθνικιστή υποψήφιο Călin Georgescu. Επίσης, και άλλες εκλογές, όπως αυτές στη Γαλλία τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2024 ή η γενική ψηφοφορία στην Τσεχία, φέρονται να αποτέλεσαν στόχο παραπληροφόρησης από τη Μόσχα.
* Προβλέπεται η δημιουργία δημόσιων μητρώων διαφημίσεων και η δυνατότητα ανεξάρτητης εποπτείας από τις εθνικές Αρχές. Για όσους παραβιάζουν τις πρόνοιες, είτε πρόκειται για υποψηφίους είτε παρόχους διαφημιστικών υπηρεσιών όπως ΜΜΕ και διαφημιστικά γραφεία, προβλέπονται αυστηρές ποινές.
* Το πρόσωπο που παραβιάζει τις πρόνοιες του νομοσχεδίου θα θεωρείται ένοχο ποινικού αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης, θα υπόκειται σε ποινή φυλάκισης έως ένα έτος ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €10.000 ή σε αμφότερες τις ποινές.
* Σε περίπτωση επιβολής χρηματικής ποινής, αυτή δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 6% του ετήσιου εισοδήματος ή προϋπολογισμού του αναδόχου ή παρόχου υπηρεσιών πολιτικής διαφήμισης, όποιο είναι υψηλότερο, ή το 6% του ετήσιου κύκλου εργασιών του κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος.
4. Συμμετοχή στα ψηφοδέλτια αποκτούν οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης κατέθεσε στη Βουλή τροποποιητικούς κανονισμούς, με τους οποίους επιτρέπεται στα μέλη της Αστυνομίας και της Πυροσβεστικής να διεκδικούν δημόσια αξιώματα, όπως αυτά του Προέδρου της Δημοκρατίας, του βουλευτή ή του δημάρχου, χωρίς να χρειάζεται να παραιτηθούν. Θα αποκτήσουν δηλαδή τα ίδια πολιτικά δικαιώματα που απολαύουν εδώ και χρόνια οι υπόλοιποι υπάλληλοι του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Η ανάγκη τροποποίησης της νομοθεσίας προέκυψε μετά από γνωμάτευση της Νομικής Υπηρεσίας, κατόπιν απόφασης του Εφετείου, με την οποία δικαιώθηκε αστυνομικός που είχε υποβάλει υποψηφιότητα στις προηγούμενες βουλευτικές εκλογές παρά την απόρριψη του αιτήματός του από το Αρχηγείο Αστυνομίας.
Η ισχύουσα νομοθεσία, που απαγορεύει σε αστυνομικούς, πυροσβέστες και στρατιωτικούς να διεκδικούν δημόσια αξιώματα, κρίθηκε αντισυνταγματική τον Μάρτιο του 2025 από το Εφετείο. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο δικαίωσε τον αστυνομικό Χριστόδουλο Χριστοδούλου, ο οποίος επιθυμούσε να είναι υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές του 2021 αλλά δεν του επιτράπηκε από την ηγεσία της Αστυνομίας. Παρ’ όλα αυτά, ο κ. Χριστοδούλου ήταν τελικά υποψήφιος βουλευτής ως ανεξάρτητος, καθώς το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε παραμονές των εκλογών τη σχετική νομοθεσία αντισυνταγματική. Η πρωτόδικη απόφαση εφεσιβλήθηκε από τη Νομική Υπηρεσία με σκοπό την ακύρωσή της, ωστόσο το Εφετείο επικύρωσε την ορθότητά της με απόφαση της 13ης Μαρτίου 2025, δίνοντας το δικαίωμα σε αστυνομικούς, πυροσβέστες και στρατιωτικούς να διεκδικούν δημόσια αξιώματα, λαμβάνοντας άδεια 40 ημερών από την υπηρεσία τους.
«Όχι» για τους στρατιωτικούς
Η νομοθετική ρύθμιση δεν θα αφορά τους στρατιωτικούς. Το Υπουργείο Άμυνας και το ΓΕΕΦ εξέφρασαν την πλήρη αντίθεσή τους, υποστηρίζοντας ότι, αν επιτραπεί στους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς της ΕΦ να είναι υποψήφιοι σε εκλογές, θα πληγεί η τάξη και η πειθαρχία στο στράτευμα.
5. Κένωση βουλευτικής έδρας από ανεξάρτητο ή μεμονωμένο βουλευτή
Με βάση τα ισχύοντα, σε περίπτωση κένωσης έδρας βουλευτή που εκλέγηκε ως ανεξάρτητος προβλέπεται η διενέργεια εκλογών για πλήρωση της θέσης. Γεγονός που μεταφράζεται σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ κόστος για το Δημόσιο. Με νομοσχέδιο, που αναμένεται να κατατεθεί τις προσεχείς ημέρες στη Βουλή, το Υπουργείο Εσωτερικών θα προτείνει, αντί της διενέργειας εκλογών, η κενωθείσα βουλευτική έδρα να πληρώνεται με τη διαδικασία της δεύτερης κατανομής.
