Καταθέτοντας την πρότασή του από 6 σημεία για αλλαγή της βάσης συνομιλιών ο Τ/Κ ηγέτης Ερσίν Τατάρ μίλησε για κατοχή του ονόματος της Κυπριακής Δημοκρατίας από τους Ε/Κ από το 1964. Η ε/κ πλευρά μιλά για κατοχή του 36% του εδάφους της από την Τουρκία μετά το 1974.
Σύμφωνα με τα εκατέρωθεν αφηγήματα, οι Ε/Κ έχασαν το 1974 έδαφος αλλά κατέχουν την ταμπέλα της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1964 μέσω του ψηφίσματος 186 του ΣΑ των Ηνωμένων Εθνών, οι δε Τουρκοκύπριοι κατέχουν έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά έχασαν την πολιτική τους αναγνώριση.
Από το 1965 έως και το 2021 έγιναν δεκάδες πολυμερείς διασκέψεις, συναντήσεις υψηλού επιπέδου, εκδόθηκαν χιλιάδες ανακοινώσεις και ψηφίσματα, κι αν θέλετε να το πάμε μέχρι τέρμα, έγιναν εκατομμύρια πολιτικές δηλώσεις, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες και κτίστηκαν πολιτικές και δημοσιογραφικές καριέρες με αντικείμενο την ύπαρξη του Κυπριακού Προβλήματος.
Η βάση
Η συμφωνημένη βάση λύσης του Κυπριακού πριν το 1974 ήταν με ποιο τρόπο θα επιστρέψουν οι Τ/Κ στην Κυπριακή Δημοκρατία που ιδρύθηκε το 1960 με τις συνθήκες Ζυρίχης - Λονδίνου.
Μετά το 1974 και συγκεκριμένα από το 1977 η αντίκρυση του Κυπριακού προσαρμόστηκε στα τετελεσμένα της εισβολής με την υπό αναζήτηση λύση να ακούει στο όνομα, αρχικά διπεριφερειακή ομοσπονδία και στη συνέχεια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.
Και στις δύο περιπτώσεις αυτό που στην πράξη συζητείτο ήταν με ποιο τρόπο θα επιστρέψουν οι Τ/Κ στις δομές του κυπριακού κράτους, είτε αυτό ήταν το ενιαίο ή το ομοσπονδιακό. Παρά τις αντιδράσεις του Ντενκτάς ο οποίος από το 1967 μιλούσε για δύο κράτη, το ζητούμενο με αρκετή δόση εποικοδομητικής ασάφειας, συνεργούντος και του διεθνούς παράγοντα, ήταν η μετεξέλιξη του κυπριακού κράτους διά της επανενσωμάτωσης των Τουρκοκυπρίων.
Η απόπειρα αλλαγής
Στις 28 Απριλίου 2021 στη Γενεύη στο πλαίσιο της άτυπης Πενταμερούς η τουρκική πλευρά αμφισβήτησε τη διαδικασία και το συμφωνημένο πλαίσιο εν πρώτοις διαδικαστικά.
Το πλαίσιο λέει ότι συζητούμε όλα τα κεφάλαια για λύση ομοσπονδίας, αλλά τίποτε δεν έχει συμφωνηθεί εκτός αν συμφωνηθούν όλα. Η τ/κ πλευρά την περασμένη Τετάρτη, κατά τρόπο επιλεκτικό, ζήτησε να συμφωνηθεί αρχικά το θέμα της πολιτικής ισότητας και στη συνέχεια τα δύο ίσα κράτη, όπως ανέφερε, να συζητήσουν τα υπόλοιπα κεφάλαια. Η διαδικασία στο Κυπριακό πάντα είχε και ουσία. Στην πράξη η τ/κ πλευρά διεκδικεί αναγνώριση κράτους και στη συνέχεια τα δύο κράτη επί κυπριακού εδάφους να συζητήσουν το μέλλον τους.
Τι ζητά η τουρκική πλευρά με την εξυπνοβλακίστικη αυτή πρόταση; Να νομιμοποιήσει και να κερδίσει από την πρώτη στιγμή την πολιτική της ισότητα, κάτι που σε μια κανονική διαπραγμάτευση, παίρνεις στο τέλος και εφόσον βέβαια δώσεις και τα απαραίτητα ανταλλάγματα. Στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν για συζήτηση του περιουσιακού και των σχέσεων με την ΕΕ δεν αποκλείει καμιά μορφή λύσης, η οποία θα κριθεί σε δημοψηφίσματα. Κερδίζει ωστόσο κάτι σημαντικό. Κερδίζει επίσημη αναγνώριση είτε οι συνομιλίες καταλήξουν ή δεν καταλήξουν.
Η ε/κ πλευρά
Πώς αντέδρασε η ε/κ πλευρά; Επέμενε στην τήρηση της διαδικασίας εφαρμογής του συμφωνημένου πλαισίου λύσης, επικαλούμενη τις συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ και το πλαίσιο Γκουτέρες. Με λίγα λόγια απάντησε στους Τούρκους όπως απαντά τα τελευταία 47 χρόνια, καταγγέλλοντας την τουρκική πλευρά για παραβίαση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Σαν να μην έφτανε αυτό απαντώντας στο ένα βήμα εμπρός της Άγκυρας για λύση δύο κρατών, έκανε ένα βήμα πίσω προσφέροντας πολιτική ισότητα στους Τ/Κ αλά καρτ, δηλαδή όποτε οι Ε/Κ κρίνουμε ότι απειλούνται τα ζωτικά τους συμφέροντα θα έχουν θετική ψήφο στο Υπουργικό Συμβούλιο. Τι κερδίζει με αυτή την κίνηση; Σε περίπτωση πλήρους αδιεξόδου τους επόμενους 2-3 μήνες κερδίζει σίγουρα… ίσες ευθύνες.
Ίσως αναρωτηθεί κανείς αν τελικά η ε/κ πλευρά μπορούσε να αντιδράσει διαφορετικά απέναντι στην προκλητική πρόταση της τουρκικής πλευράς. Αυτό εξαρτήθηκε από τη βαρύτητα που έδωσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στην πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων. Μέσα από δηλώσεις και συνεντεύξεις του τον τελευταίο καιρό δείχνει ότι αυτό που τον απασχολεί είναι πώς θα συρρικνώσει την πολιτική ισότητα των Τ/Κ ακόμα και σε σχέση με τις συνθήκες του 1960. Το πρόβλημα για αυτόν είναι πώς στην ομοσπονδιακή Κύπρο θα εξακολουθήσουν να έχουν τον πρώτο λόγο οι Ε/Κ. Προφανώς αν είχε άλλες προτεραιότητες, πέρα από το ποια ελίτ θα κυβερνά και θα αρμέγει αυτό τον τόπο, θα απαντούσε με διαφορετικό τρόπο στην πρόταση Τατάρ. Θέτοντας ίσως κι αυτός προτεραιότητες, αξιολογώντας ως πιο σημαντικές π.χ. τις περιουσίες των προσφύγων και το αίσθημα ασφάλειας των Ε/Κ: Για παράδειγμα:
- Σε περίπτωση που δεχθώ την κυριαρχική ισότητα των Τ/Κ θέλω ταυτόχρονη υλοποίηση του χάρτη της Γενεύης και άμεση αστυνόμευση των υπό επιστροφή εδαφών από τα Ηνωμένα Έθνη.
- Σε περίπτωση που δεχθώ την κυριαρχική ισότητα θέλω άμεση κατάργηση των εγγυήσεων στην Κύπρο με κοινή διακοίνωση των 3 εγγυητριών δυνάμεων η οποία θα κατατεθεί ως επίσημο έγγραφο του ΟΗΕ.
Ούτως ή άλλως η κυριαρχική ισότητα των κρατιδίων ενός ομοσπονδιακού κράτους εντός της ΕΕ είναι αμελητέα, αυτός δε που την αναβαθμίζει ως κυρίαρχο θέμα πάσχει από πολιτικό νανισμό. Διότι και να προκύψει θέμα απόσχισης αυτό δεν αφορά μόνο τους Κυπρίους, αλλά (όπως έγινε στην περίπτωση της Καταλονίας και της Σκωτίας) ολόκληρη την ΕΕ. Το δίλημμα εδώ είναι σαφές: Τι προτιμάτε; Να ζούμε χωρίς λύση με 40.000 Τούρκους στρατιώτες πάνω από τα κεφάλια μας με κίνδυνο κατάληψης ολόκληρης της Κύπρου ή μια πιθανή συνταγματική κρίση στην Κύπρο τύπου Βελγίου ή Καταλονίας εντός της ΕΕ;
Συμπέρασμα
Κάποιοι ίσως αναρωτηθούν πώς κατέληξε σε φιάσκο η άτυπη Πενταμερής; Ο γενικός γραμματέας μάλλον δεν έμαθε τίποτα από τη Γενεύη και το Κραν Μοντανά, αν κρίνουμε από την προετοιμασία που έκανε και το δούλεμα που δέχτηκε από την τουρκική πλευρά, αποδεικνύοντας ότι είναι ένας διεθνής προχειρολόγος. Η τουρκική πλευρά έχοντας στη διάθεσή της όλες τις επιλογές κινήθηκε προς την κατεύθυνση των δύο κρατών, γνωρίζοντας πλέον ότι το Κυπριακό δεν είναι πρόβλημα που θα της στοιχίσει διεθνώς. Η ε/κ πλευρά και δη ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μάλλον αποδέχτηκε ως θέσφατο τη γραμμή Δούντα. Αν προκύψουν δύο κράτη αυτά ας προκύψουν χωρίς την υπογραφή μας. Η Τουρκία έχοντας διαγνώσει αυτή τη γραμμή δεν είναι πλέον διατεθειμένη να δώσει τίποτα πίσω.
