«Τον κώδωνα του κινδύνου» για τα αποθεματικά στα συνταξιοδοτικά ταμεία κρούει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο. Μιλώντας στο ραδιόφωνο του Πολίτη 107.6 ο πρόεδρος του Συμβουλίου Δημήτρης Γεωργιάδης, τόνισε ότι στην Κύπρο η αποταμίευση είναι το 1/3 σε σχέση με την αντίστοιχη στην ευρωζώνη.
Την ίδια ώρα, τόνισε, που οι Ευρωπαίοι ανησυχούν σε σχέση με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, στην Κύπρο επικρατεί εφησυχασμός. Σήμερα, σημείωσε, λόγω αύξησης του προσδόκιμου ζωής 2-3 εργάζονται για έναν συνταξιούχο και σε 20 χρόνια η αναλογία θα είναι 1,5/1, κάτι που χαρακτήρισε άδικο για τη συγκεκριμένη γενιά.
Θα παραθέσω κάποια πολύ σημαντικά δημογραφικά στοιχεία τα οποία αναδεικνύουν τη συνειδητή θεσμική παραπλάνηση του κ. Γεωργιάδη.
- Για να έχει νόημα οποιαδήποτε ανάλυση για το συνταξιοδοτικό απαιτείται ο καθορισμός του χρονικού πλαισίου. Η ανάλυση της Eurostat [είναι για να γελά κανείς] έχει ορίζοντα το 2100. Σημειώνει ότι ο σημερινός πληθυσμός της ΕΕ (2018) είναι 512,4 εκατ., ενώ αναμένεται το 2040 να φθάσει τα 525 εκατ. και το 2100 τα 492,9 εκατ. Δηλαδή για να τους βγαίνουν οι όποιες προβλέψεις τους, στο πλαίσιο ενός κακέκτυπου νεοφιλελεύθερου αφηγήματος, καμία από τις σημερινές τρεις γενιές -πλην ελαχίστων εξαιρέσεων της πρώτης- [0-14, 15-64, 65 και άνω] δεν θα είναι εν ζωή.
- Από πού προκύπτει το ότι 2-3 εργάζονται για έναν συνταξιούχο. Είναι σοβαρή τοποθέτηση αυτή; Εδώ μου θύμισε τον μπακάλη της γειτονιάς. «Δκυο το λάιν δκυο το ξίδι και τρεις το λαόξιον».
Συνταξιούχοι, κατά προσέγγιση, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ το 2018 ήταν 30,5 [Old Age Dependency Ratio], δηλαδή για κάθε συνταξιούχο αναλογούν 3,5 (100/30,5) εργαζόμενοι, στο Λουξεμβούργο και την Ιρλανδία αναλογούν 5 εργαζόμενοι για κάθε συνταξιούχο, ενώ στην Κύπρο αναλογούν 4,3 εργαζόμενοι. Το 1,5/1 να μας πει πού το εντόπισε.
Σημειώστε επίσης ότι με βάση στοιχεία του United Nations Department Of Economic and Social Affairs: Population Division (27/01/2020), για τον πληθυσμό της Κύπρου προβλέπονται 39 γεννήσεις την ημέρα, 23 θάνατοι και 21 μετανάστες κατά μέσο όρο την ημέρα. Όπως σημειώνεται στη σχετική έκθεση, ο πληθυσμός το 2020 θα αυξάνεται κατά 36 άτομα την ημέρα.
Σε ό,τι αφορά τη μέση ηλικία (Median Age), στην ΕΕ είναι 43,1, ενώ στην Κύπρο 36,8 αν και η σχετική αναφορά του ΟΗΕ την καθορίζει στα 34,9. Ο πληθυσμός της Κύπρου επομένως αποτελείται από νέους ανθρώπους σε μεγάλο ποσοστό σε σχέση με αυτό της ΕΕ. Αυτό προκύπτει επίσης από ακόμη δύο δημογραφικούς δείκτες: το ποσοστό των ατόμων 65 και άνω του συνολικού πληθυσμού και τον λόγο Συνολικής Ηλικιακής Εξάρτησης (Τotal Age Dependency Ratio).
Ηλικιακή δομή
Με βάση τα στοιχεία του ΟΗΕ στις αρχές του 2020, η κατανομή του πληθυσμού κατά ομάδα ηλικίας έχει ως εξής: 16,2% το ποσοστό πληθυσμού κάτω των 15, 73,4% το ποσοστό πληθυσμού 15-64 και 10,4% το ποσοστό άνω των 65.
Ο Λόγος Ηλικιακής Εξάρτησης του πληθυσμού απεικονίζει τη μαθηματική σχέση του παραγωγικού πληθυσμού [15-64] με του εξαρτημένου [0-14 ,65+]. Ο λόγος αυτός αντικατοπτρίζει την οικονομική και κοινωνική πίεση που ασκεί επί του παραγωγικού πληθυσμού.
Ο Λόγος της Συνολικής Ηλικιακής Εξάρτησης [The Τotal Age Dependency Ratio] του κυπριακού πληθυσμού, με βάση τα στοιχεία της σχετικής έκθεσης, είναι 36,3%.
Το ποσοστό 36,3% δείχνει ότι το εξαρτώμενο μέρος του πληθυσμού είναι σχετικά χαμηλό. Αποτυπώνει ότι το εξαρτώμενο μέρος του πληθυσμού είναι πολύ λιγότερο από το 50% των εργαζομένων. Όπως σημειώνει και η έκθεση, οι αριθμοί αυτοί υποδεικνύουν ότι η πίεση επί του παραγωγικού πληθυσμού να ικανοποιήσει τις ανάγκες του αλλά και των παιδιών και των ατόμων της τρίτης ηλικίας είναι σχετικά χαμηλή. Ο Λόγος της Παιδικής Εξάρτησης [0-14] στην Κύπρο είναι 22%, ενώ ο Λόγος Εξάρτησης της Τρίτης Ηλικίας [65+] είναι 14,2%.
Προσδόκιμο ζωής
Στην Κυπριακή Δημοκρατία το προσδόκιμο ζωής με βάση στοιχεία του World Data Atlas Topics Demographics Dependency Ratios (εκτιμήσεις για το 2015) για τις γυναίκες ήταν 84,5 και για τους άνδρες 80,7 χρόνια.
Η ίδια βάση δεδομένων εκτιμά τον Λόγο Συνολικής Ηλικιακής Εξάρτησης στην ΚΔ στο 42,3 (<του 50, βλ. πιο πάνω), τον Λόγο Εξάρτησης της Τρίτης Ηλικίας [65 και άνω] στο 18,3, τον Λόγο Παιδικής Εξάρτησης στο 24 και τον εν δυνάμει Λόγο Στήριξης στο 5,5. Δηλαδή 5,5 εργαζόμενοι για κάθε εξαρτώμενο άτομο. Το ποσοστό των ατόμων της τρίτης ηλικίας επί του συνολικού πληθυσμού ανέρχεται στο 12,38%. Η δε μέση ηλικία, με χρονολογική εκτίμηση το 2018, υπολογίζεται στα 38,2 χρόνια.
Ακόμη και με στοιχεία της Eurostat που καθοδηγούνται από το νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα, οι ισχυρισμοί του κ. Γεωργιάδη δεν τεκμηριώνονται. Οι αντίστοιχοι μαθηματικοί λόγοι έχουν ως ακολούθως: ΕΕ 30,5, 24,1, 54,6, ενώ για την Κύπρο 23,4, 23,9 και 47,3(<50). Από τα στοιχεία προκύπτει επίσης ότι ο Λόγος Εξάρτησης είναι 4,3. Δηλαδή 4,3 άτομα παραγωγικού πληθυσμού για κάθε έναν ηλικιακά εξαρτώμενο. Οι μπακαλίστικες προσεγγίσεις του κ. Γεωργιάδη προσβάλουν τον θεσμό του οποίου προΐσταται. Σε ό,τι αφορά τη Δημογραφική Ηλικιακή Δομή, τα στοιχεία της Eurostat είναι: ΕΕ 15,6 [0-14], 64,7 [15-64] και 19,7 [65 και άνω]. Τα αντίστοιχα για την Κύπρο είναι 16,2, 67,8 και 15,9. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Το ποσοστό του παραγωγικού πληθυσμού στην Κύπρο είναι υψηλότερο από αυτό της ΕΕ, ενώ το ποσοστό της τρίτης ηλικίας είναι μικρότερο. Αυτό ceteris paribus αφαιρεί πιέσεις από τα συνταξιοδοτικά ταμεία.
Ο κ. Γεωργιάδης ανησυχεί και για το γεγονός ότι η αποταμίευση στην Κύπρο είναι στο 1/3 σε σχέση με την αντίστοιχη της Ευρώπης. Μα ως ζηλωτής των μνημονίων προσαρμογής θα έπρεπε να γνώριζε ότι ο πυρήνας του μνημονίου είναι η εσωτερική υποτίμηση που στηρίζεται σε μια άνευ προηγουμένου κατακρήμνιση μισθών, συντάξεων και εργασιακών δικαιωμάτων. Όπως αποτυπώνεται και σε σχετικό πίνακα για τη δυνατότητα των πολιτών των κρατών μελών να ικανοποιήσουν τις βιωματικές τους ανάγκες, ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 28,9, ενώ ο της Κύπρου είναι 59,4, ο τρίτος χειρότερος της ΕΕ μετά τη Βουλγαρία -65,2%- και την Ελλάδα 78,3%. Δηλαδή 60 στους 100 περίπου Κύπριους δυσκολεύονται με τη βιωματική τους καθημερινότητα. Και ο κ. Γεωργιάδης διερωτάται γιατί δεν αποταμιεύουν. Πραγματικά με προβληματίζει η δυνατότητα κατανόησης των θεμάτων από τον πρόεδρο του Δημοσιονομικού Συμβουλίου.
Στη σημερινή συγκυρία όπου η τεχνολογική καινοτομία με οδηγό την τεχνητή νοημοσύνη έχει αυξήσει, από τη μία, μία άνευ προηγουμένου παραγωγική δυνατότητα της παγκόσμιας οικονομίας και την αδικαιολόγητη συσσώρευση αμύθητου πλούτου στα χέρια λίγων και τη γεωμετρική αύξηση της φτώχειας, από την άλλη, επιβάλλεται οι εργαζόμενοι -οι Γάλλοι δείχνουν τον δρόμο- να θέσουν δυναμικά στο κοινωνικοπολιτικό πεδίο την αναδιανομή του πλούτου. Αρχικά μέσα από την άμεση μείωση του εργασιακού χρόνου στις 30 ώρες εβδομαδιαίως χωρίς μείωση απολαβών, και από την ταυτόχρονη μείωση των συνταξιοδοτικών ορίων (optimum όριο τα 60) χωρίς μείωση των συντάξεων. Το 8-8-8 της εξέγερσης του Haymarket στο Σικάγο τον Μάιο του 1886 αποτελεί ιστορικό, κοινωνικό αλλά και οικονομικό αναχρονισμό.
*PhD στην Πολιτική Κοινωνιολογία
